Oriental Renaissance: Innovative, volume

1-rasm - erkinlik tushunchalari tizimining tuzilishi.
Har qanday erkin faoliyatning asosiy momenti - bu mustaqil ravishda va majburlashsiz qaror qabul qilish qobiliyati.
Erkin faoliyatning ikkinchi jihati – zarurat doirasida harakat qilish talabidir. Ish jarayonida inson ko'p sonli to'siqlarga duch keladi, ularni bekor qilish mumkin emas. Avvalo, bularga quyidagilar kiradi: jismoniy, ijtimoiy-tarixiy, umumiy psixologik va boshqalar. Shaxs tomonidan yaratilgan to'siqlar mavjud bo'lib, ular quyidagilar bo'lishi kerak: normativ-huquqiy hujjatlar, siyosiy qarorlar, iqtisodiy buyruqlar.
Bundan tashqari, shaxsiy to'siqlar mavjud - xabardorlik, bilim, ko'nikma, qobiliyat, tajriba va turli xil fazilatlar (intellektual, jismoniy, psixologik, ijodiy, axloqiy, estetik va boshqalar) yetishmasligi. Erkin xulq-atvorning uchinchi jihati - zarurat haqidagi bilimlardan ijodiy foydalanish.
Jurnalist uchun haqiqiy erkin faoliyat doirasi voqelik qonunlari haqidagi bilimlardan ijodiy foydalanishda uning hodisalarini tushunish va baholash, uni 86
amalga oshirish usullarini ishlab chiqishda ochiladi, “haqiqat, ezgulik va adolat” ideallariga erishish uchun harakat qiladi.
Jurnalist qanchalik professional malakali bo‘lsa, ijodi qanchalik rivojlangan bo‘lsa, qanchalik ko‘p qobiliyat va ko‘nikmalarga ega bo‘lsa, faoliyatida ham shunchalik erkin bo‘ladi. Ammo shuni ta'kidlash kerakki, har kim o'z imkoniyatlaridan turli yo'llar bilan foydalanadi, insonparvarlik rivojlanishiga yordam beradi yoki to'sqinlik qiladi. Bu o‘rinda jurnalistik mas’uliyatning yuksakligini ta’kidlash joiz. Zero, jamiyat farovonligi yo‘lida ijodiy yo‘nalishdan unumli foydalanish uchun aynan mana shu yuk mas’uldir.
Jurnalistning mas’uliyati uning ichki ehtiyojidir. Chunki bugungi demokratik jamiyat qarashlar plyuralizmini nazarda tutadi. Ixtiyoriy tanlov qilish, o'z g'oyaviy va ijodiy pozitsiyangizni mustaqil ravishda aniqlash kerak, va bu erkinlikning to'rtinchi jihati bo'lgan mas'uliyatli ijtimoiy pozitsiyadir.
Erkin ijodning haqiqiy doirasi jurnalistning maqsadlari tarixning "maqsadlari" bilan mos kelganda, uning faoliyati jamiyat taraqqiyoti g'oyasidan ilhomlanib, unga bo'ysunganda paydo bo'ladi.
XULOSA
Shuning uchun jurnalistika tarixiy zarurat foydasiga harakat qiluvchi progressiv, tarixiy taraqqiyotni kechiktirishga intiladigan reaksion jurnalistika deb ataladi.
Jurnalistning bunday faoliyati erkin emas, uning maqsadi va natijalari zarurat talablarini buzish asosida shaxsning tanazzulga uchrashiga, jamiyatning orqaga chekinishiga, g‘ayriinsoniy kuchlarning g‘alabasiga olib keladi. Shuni yodda tutish kerakki, mutlaq erkinlik yo'q. Zero, zarurat haqidagi "to'liq" bilimga erishib bo'lmaydi, ijtimoiy mavqedagi xarajatlar muqarrar va u yoki bu darajada insonning ijodiy qobiliyatlari cheklangan. Shu bois jurnalist, jurnalistlar jamoalari, ommaviy axborot vositalari faoliyatining tashkilotchilari o‘z faoliyatining ijtimoiy va ijodiy erkinligi uchun tinimsiz kurash olib boradilar. Shunday qilib, har bir jurnalistning o‘z faoliyatining ijtimoiy va ijodiy muammolarini hal etishi jurnalistikadagi eng yuqori erkinlikdir.
REFERENCES

1. 
   Toshpulatova N., Saidov F. “Jurnalistikaning huquqiy asoslari”. O’z kitob savdo nashriyoti” 2020
   
2. 
   Nurmatov A., Toshpulatova N., Do’stqorayev B., Mo’minov F., Saidov H., Maxsumova S. “Jurnalistika nazariyasi tarixi va taraqqiyoti”. O’zbekiston, 2019 y.
   

April 2022 www.oriens.uz