O’simlik hujayrasining tuzilishi

Lizosomalar-membranalar bilan chegaralangan organoidlardir. Ular endoplazmatik to'r yoki Golji apparatidan hosil bo'ladi. Ichki qismi enximma bilan to'lgan bo'lib ularda asosan gidrolitik fermentlar joylashadi. Ular asosan nordon fermentlar bo'lib, ribonukleaza, dezoksirabonukleaza, katepsin va boshqalar kiradi. Ushbu fermentlar hujayradagi moddalarni suv yordamida parchalashi tufayli ularga lizosomalar nomi berilgan. Lizosomalar barcha tirik hujayralarga xos organoidlardir.
Ayrim hollarda ikkilamchi lizosomalar ham farqlanadi (I.11-rasm). Ammo ularning vazifalari deyarli o`xshashdir.
IPeroksisoma va glioksisomalar. O'simlik hujayralarida dumaloq shakldagi, diametri 0,2-1,5 mkm bo'lgan va elementar membrana bilan o’ralgan granulyar matriksli organoidlar uchraydi. Ular mikrotellar deb ham ataladi. Mikrotellarning soni hujayradagi mitoxondriyalar miqdoriga yaqin bo'ladi. Har xil fiziologik funksiyalarni bajaruvchi ikki tipdagi mikrotellar mavjud.
Peroksisomalar. Keyingi yillarda ochilgan organoidlardan biri bo'lib birinchi bor 1968 yilda Tolbert tomonidan aniqlangan. Ular mayda membrana bilan o'ralgan pufakchalardir. Peroksisomalar barglarda ko'p bo'lib xloroplastlar bilan uzviy bog'liqdir. Ularda fotosintez jarayonida xloroplastlarda sintezlanuvchi glikolat kislotasi oksidlanadi va glitsin aminokislotasiga aylanadi. Bu esa mitoxondriyalarda serin aminokislotasiga aylanadi. Yuksak o'simliklar barglari peroksisomalarida yorug'likda nafas olish fermentlari hamda katalaza, glikolatoksidazalar ham uchraydi.
Glioksisomalar. Glioksisomalar urug'larning unish davrida ko'plab hosil bo'lib ularda yog'lar to'planadi. Glioksisomalar tarkibida yog'larni parchalab qandlarga aylantiruvchi fermentlar ham bor.
Peroksisomalar va glioksisomalar fermentlarining faoliyati tufayli hosil bo'lgan H₂O₂ ularda mavjud bo'lgan katalaza fermentining faoliyati tufayli parchalanib zararsiz holga o'tkaziladi.
Sferosomalar. Ularni avval mikrosomalar deyilgan. Dumaloq, yorug'likni sindirish qobiliyatiga ega. Ular endoplazmatik to'rdan hosil bo'ladi va o'ziga lipidlarni ko'p to'playdi, ko'pincha ularni lipidli tomchilar ham deb ataladi. Ularda fermentlardan lipiza, esteraza, proteaza, RNK aza, DNK azalar uchraydi. Bu organoidda ko'proq yog'larni sintezlanishi va to'planishi kuzatiladi