o’tish xususiyatiga ega bo’lgan tuproq bakteriyalari faoliyatidan xosil bo’lgan azot,
sxematik tarizda kuyidagicha bo’ladi: tuproqdagi organik
azot
----
RNH
2
+ CO
2
+
qo’shimcha
mahsulot
RNH
2
+ H
2
O→ NH
3
+ ROH, NH
3
+ H
2
O→NH
+
4
+ OH
-
Tuproq tarkibidagi organik moddalarni parchalanishi, o’simlikni azot bilan
oziqlanishini ta’minlashda juda muhim rol o’ynaydi. Tuproqdagi organik azotni
mikrobiologik minerallanishi mikroorganizmlarga muhitni qulay sharoitlari bilan
bog’liq( optimal harorat, namlik, rN, tuproq aeratsiyasi va boshqalar).
NH
3
( NH
+
4
)
ni
NO
-
3
gacha biologik oksidlanishi ya’ni nitrifikatsiya ikki
bosqichli jarayon bo’lib, bu jarayonni ikki gruxga ta’luqli bo’lgan maxsus
xemosintetik avtotrof bakteriyalar
Nitrosomons
va
Nitrobacter
lar amalga
oshiradi.
Nitrosomons
bakteryalari ammiakni kislorod bilan nitrit kislotagacha
qaytaradi, quyidagi formula:
2 NH
3
+ 3 O
2
→2HNO
2
+ 2H
2
O
Nitrobacter
keyi nirit kislotani nitrat kislotagacha oksidlaydi:
2HNO
2
+ O
2
→2HNO
3
HNO
2
tuproqda to’planmaydi, bu ikki bakteriya birin ketin birgalikda o’z
funksiyasini bajaradi.
Shunday qilib tuproq takibida 4 xil azot bor, shulardan
NH
+
4
va
NO
-
3
ionlarini
o’simlik o’zlashtira olar ekan. Azot, atmosfera va tuproq, o’simlik orasida aylanib
yuruvchi juda beqaror elemen hisoblanar ekan.
Molekulyar azotni kimyoviy va biologik bog‟lanish yo‟li.
Azotni o’simlik
o’zlashtirish uchun qulay shakilga o’tishini ikki yo’li mavjud. Bu kimyoviy va
biologik azotofiksatsiya. Azotni ammoniy ioni (
NH
+
4
) yoki nitrat ioni
Dostları ilə paylaş: 
