Ot turkumining ma'no turlari reja 1: Turkumining ko'p ma'no turlari



Yüklə 14,69 Kb.
səhifə2/4
tarix30.07.2023
ölçüsü14,69 Kb.
#120106
1   2   3   4
1-mavzu

Turkumining ko'p ma'no turlari
Turkumining ko'p ma'no turlari til o'rganish uchun asosiy qadamlardan biridir. Ma'no turlarini tushunish va ulardan foydalanish tilni tushunish, gapirish, yozish va o'qish jarayonida juda muhimdir. Quyidagi 10ta ko'p ma'no turini taqdim etaman:

O'zgarmas (asosiy) ma'no turlari: Ular o'zgartirilmaslik va o'zgaruvchan narsalarni ifodalashda ishlatiladi. Misol uchun: uy, kitob, odam, olam, quyosh, va hokazo.


O'zgarmas (ko'p to'plamlar) ma'no turlari: Ko'p elementli narsalarni bildiradigan, lekin ularni sonini belgilamaydigan ma'no turlari. Misol uchun: ko'p kishi, bir necha kitoblar, bir qancha meva, va hokazo.


Tashqi ko'rinish: Narsalarni tashqi ko'rinishi yoki xususiyatlari asosida ta'riflash. Misol uchun: yuqori, past, uzun, qisqa, qora, oq, va hokazo.


Aqliy ma'no: Ma'noni tasavvur etishga yordam beradigan so'zlar. Misol uchun: maslahat, yechim, topshiriq, savol, javob, muammo, va hokazo.


Tashqi holat: Biror bir narsani amalda ko'rsatish uchun ishlatiladi. Misol uchun: uyga borish, yotish, yugurish, yuvish, o'qish, yozish, va hokazo.


Mansublik: Narsani boshqa narsaga yaqinligi yoki mansubligi bilan ta'riflash. Misol uchun: ona, opa, do'st, akam, ukam, shohsanam, va hokazo.


Sifat: Narsani qandaydir xususiyat bilan ta'riflash. Misol uchun: yaxshi, yomon, achchiq, qo'rqinchli, chiroyli, qalin, va hokazo.


Iltimos: Narsani so'ray oladigan yoki talab qiladigan so'zlar. Misol uchun: iltimos, rahmat, katta rahmat, kema, va hokazo.


Baho: Narsani baholashda ishlatiladi. Misol uchun: 5 ballik test, yuqori baholash, katta yutuqlar, va hokazo.


Qoidaviy ma'no: Narsani ma'noni tartib bilan ta'riflash. Misol uchun: yana, lekin, ammo, chunki, va hokazo.


Turkumining ko'p ma'no turlarini tushunish, tilni qat'iy ravishda o'rganish va nutqning boyitilishi uchun juda muhimdir. Bu turdagi so'zlarni turli mavzularda, gaplashuvlarda va yozuvlarda ishlatib o'rganish, tilning o'zini boyitishda va zamonaviy nutq madaniyatiga qat'iy ravishda integratsiyasini ta'minlashga yordam beradi.

Saralash (Sinonimik) ma'no turlari: Bir so'zning o'ziga yaqin, yaqin yoki o'xshash ma'noni aks etuvchi boshqa so'zlarni bildiradigan ma'no turlari. Misol uchun: yaxshi - ajoyib, yomon - naqadar, kitob - darslik, va hokazo.


Qidiruv (Antonimik) ma'no turlari: Bir so'zning qarshisidagi ma'noni bildiradigan so'zlarni ifodalovchi ma'no turlari. Misol uchun: yaxshi - yomon, yuqori - past, ochiq - yopiq, va hokazo.


Material (Madaniyat) ma'no turlari: Biror bir narsani qandaydir material (tarkibiy) xususiyatlari orqali tasavvur etish uchun ishlatiladigan so'zlar. Misol uchun: quyosh - yulduzlar to'plami, oq - ranglarning eng yorqini, va hokazo.


Metonimik ma'no turlari: Biror bir narsani atrofida yoki uning qismlarida tavsiflash uchun ishlatiladigan so'zlar. Misol uchun: qo'l (qo'l organi) - ish qilish, quyruq (bog'ish) - bog'ish kasalxonasi, va hokazo.


Metaforik ma'no turlari: Ma'noni tezlik bilan bildiradigan tasviriy so'zlar. Misol uchun: o't (ertalab) kunda quyosh chiqdi - yangi kun boshlandi, yuragim qon ketayotganini his qildi - juda xursand bo'ldim, va hokazo.


Hyperbolik ma'no turlari: Ma'noni murakkab chog'ida tasavvur etish uchun kuchli ifodalanuvchi so'zlar. Misol uchun: yuz ming kishi - ko'p odamlar, boshim egadi - juda qiziqaman, va hokazo.


Ironik ma'no turlari: Aslida aksincha ma'noni bildiradigan so'zlarni ishlatish. Misol uchun: Qiziq gapirayotgan bo'lsangiz, telefon qiling - qiziq bo'lsangiz, meni ketma-ketlik qizi deb his qilasiz - men juda sadoqatli va sabrli insonman, va hokazo.





Yüklə 14,69 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə