“O`tkan kunlar” romanida ufurib turgan milliy ruh

Baxtiyor NAZAROV, akademik:

— Avvalo, Prezidentimizning ilm, maʼnaviyat, ijod ahliga koʻrsatayotgan gʻamxoʻrligidan cheksiz minnatdor boʻlishimiz zarur. Qodiriy tavallud sanasini nishonlayotganimiz va keng miqyosli tadbir hamda rejalar belgila­nayotgani ana shu gʻamxoʻrlik natijasidir. Albatta, ayni Vatan ravnaqi, ozodligini qoʻmsab, unga erisha olmay yosh jonini fido qilgan ulugʻ adibga shunday ehtirom koʻrsatilishi Qodiriy merosidan bugun ham muttasil bahramand boʻlib kelayotgan kitobxon xalqimizga izhor etilayotgan hurmat va ehtirom ramzi hamdir.

Taassuf, Qodiriy va uning oʻziga oʻxshagan zabardast zamondoshlari bu kunlarni koʻrishmadi. Ammo asarlari bugun tirik, oʻz davrida kam nusxalarda chop etilgan kitoblari bugungi kunda oʻn, yuz minglab nusxada nashr etilyapti.

Yozuvchi tanqidiy-publitsistik maqolalari, hajviyalarida odamlarning yangiliklarni qabul qilishdagi norasoliklarni fosh etgandek boʻladi. ­Toshpoʻlat tajang, Kalvak maxzum kabi tipik qahramonlarning, goʻyo yangi jamiyat bilan hamqadam boʻla olmayotgani kulgi ostiga olinadi, ular tilidan shoʻro tuzumi yangiliklariga aytilayotgan tan­qidiy fikrlar ham kulgili, demak, ular rad etilishi lozimdek, biroq yozuvchi shu rad etilishi lozimdek fikr­larni salbiy qahramon tilidan ayttirib, ularga oʻzining gʻoya va xalqning dardini, alamlarini singdiradi.

Soʻnggi yillarda qodiriyshunoslikda jiddiy ishlar amalga oshirilganini taʼkidlash joiz. Qator tadqiqotlar bilan bir qatorda, yozuvchining nevarasi ­Xondamir Qodiriy tomonidan toʻplab, “Diyori Bakr” nomi ostida nashr etilgan kitobni alohida taʼkidash oʻrinli. Mazkur toʻplam Qodiriyning hajviyalari, kulgilari, tanqidiy-publitsistik maqolalari jamlangan eng mukammal nashr boʻlib, adibning bu yoʻnalishdagi ijodini oʻrganishga katta imkon yaratadi. Aminmizki, Qodiriy dahosiga ehtirom yuzasidan qilinayotgan ezgu ishlar koʻlami keng va u jadal davom etadi.