O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi guliston davlat universiteti «biologiyа»

11

11

A V


Rasm 1. «MBI-1»(a) va «Biolam» (b) rusumli mikroskoplarning tuzilishi.
1 - okulyar; 2- tubus; 3- shtativ qisqichlar (klemmalar); 4 – makrometrik vint (kremalyera); 5 - mikrometrik vint; 6 - mikroskop oyoqchasi; 7 - ko’zgu; 8 - Qondensor va diafragma; 9 - buyum stolchasi; 10 – revolver va obyektivlar; 11 – klemalar (qisqichlar).

2. Revolverni aylantirib 40 raqamli obyektiv buyum ustiga tik qilib o’tkaziladi. Obyektivni joyiga tushganligini bilish uchun yuqorida eslatilgan tovush (to’rtki) eshitilishi kerak.

3. Katta obyektiv o'rnatilgandan keyin makrometrik vint bilan umuman ishlanmaydi, aks holda buyum ustidagi qoplag’ich oynachani ezib qo’yishi va buyumga ham shikast yetkazishi mumkin. Bundan tashqari obyektivning linzasi ham shikastlanishi mumkin. Ushbu ko’ngilsiz hollarning sababi shundaki, buyum bilan obyektiv orasidagi fokus juda ham kichik bo’ladi. Shu sababga ko’ra katta obyektivlarda faqat mikrometrik vintdan foydalanish tavsiya etiladi.
4. Mikroskop bilan ishlash tugatilgach, uning stolchasi ustidagi preparat olinadi; revolver aylantirilib, katta obyektiv tik holatdan, dastlabki joyiga o’tkazildi; agarda ishlash jarayonida mikroskopga biron-bir yot tanacha yopishib qolgan bo’lsa yoki buyum stolchasining usti nam yoki kir bo’lsa, ulardan tozalanadi; ko’zgu joyidan olib qo’yiladi va talab etilgan qoidaga rioya qilinib mikroskop saqlanadigan joyiga olib borib qo’yiladi ham usti biron material bilan yopiladi yoki qutisi bo’lsa, unga solib qo’yiladi.
Eslatma: Mikroskop nozik optik asbob bo’lganligi uchun sababsiz uning vintlarini burash, revolverni aylantirib, obyektivlarni o’zgartirish yoki uni revolverdan ajratib olish, ko’zguni o’rnidan sug’urib olish, diafragmani dastagini u yooki bu yoqqa harakatlantirish kabilar qat’iyan man etiladi, chunki bunday nojuya harakatlar mikroskopni yaroqsiz bo’lishini tezlashtiradi.