O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti yuldashev Ulmasbek Abdubanapovich

Hujjatli oynani konteksli menyu yordamida yaratilgan tasvir masshtabi 
hosil qilish. 
Vektor grafikasi muharrirlarida ekranda (ishchi maydonda ) qanday tasvirlar 
bo‘lsa bosmadan shu ko‘rinishda chiqariladi. Ekrandagi ishchi oynada tayyor 
bo‘lgan tasvirlarni ko‘rish uchun menyuning Ko‘rish (View) dan foydalaniladi. 
Dasturda besh xilda ko‘rinishda ko‘rish mumkin.: Oddiy konturli (Simple 
Wireframe), Konturli (Wireframe), Chernovoy (Draft), Normal (Normal), Yaxsh 
(Enhanced).
Agarda hech biri tanlanmasa u holda normal (Normal) holatini komputer uzi 
tanlaydi.
Ekranni masshtablash
 
E
krandagi tayyor bo‘lgan rasmlarni katta va kichik hollarda ko‘rish funktsyalari 
mavjud. Uning uchun asboblar panelidagi (Toolbox) Mashtab (Zoom) tanlanib 
kattalashtirish yoki kichiklashtirish parametri ko‘rsatiladi.
Standart asboblar panelida masshtablash parametrlari berilgan va ular 
quyidagilar: Ajratilgan obyektlar(To
Selected), hamma obyektlar (To
Fit), Sahifa (To Page), Sahifa eni boyicha (To Width), Sahifa boyi boyicha 
(To Height), 10%, 25%, 50%, 75%, 100%, 200%, 400% ga masshtablashga 
bo‘ladi.

---

60 
Ekrandagi tasvirlar kattalashtirilganda hujjatdagi ko‘rinmaydigan ob`ektlar 
bilan ishlashga to‘gri kelib qoladi u holda shu ob`ektlarni siljitishga to‘gri keladi. 
Buning uchun quyidagi ikkita imkoniyatlardan foydalanilsa bo‘ladi:
3.
vertikal va gorizontal silzitgishlardan.
4.
Maxsus asbob Panoramadan (Pan). Bu holda ekrandagi kursor qo‘l 
shaklini oladi va obyektni xohlagan tomanga siljitish mumkin. 
Chizg‘ichni 
joylashtirish va ulardan foydalanish. 
Chizg‘ich ekranda ko‘rinib turadi agarda u yoq bo‘lsa menuning Ko‘rish 
(View) tanlanib Chizgich (Rulers) buyrug‘i ishga tushirish kerak bo‘ladi, ikkinchi 
marta bu amal bajarilsa ekrandan chizgish olib tashlanadi.
 
Chizgichni ekranning hoqlagan joyoga qo‘yish mumkin. Bu uchun  
tugmasi bilan birgalikda sichqoncha bilan olib hoqlagan joyga qoysa bu’ladi. 
Agarda tugmasi bilan birgalikda chizgishga ikki marta sichqoncha bilan 
chertilsa avvalgi holiga qaytariladi.
Agarda  tugmasisiz ikki marta chertilsa u holda chizgishning (Rulers) 
Parametrlari (Options) ekranda nomayon bo‘ladi.
CorelDRAW dasturidagi chizgish har xil ulchob birliklarida beriladi O‘lchov 
birliklari (Units) qoyidagilar iborat:
• 
inches (dyumlar),1 (engliz) dyumi 24,5 mm teng;
• 
millimeters (millimetrlar);
• 
picas; points (pikalar), 1 pika 12 punktga teng;

---

61 
• 
points (punktlar), 1 punkt 1G‘72 engiz dyumiga teng (24,5 mm);
• 
pixels (pixellar), nisbiy ulchov birlik (absolyut qiymatga ega emas);
• 
ciceros; didots (tsitsero), 1 tsitsero 12 punktga teng;
• 
didots (Dido punktlari), 1 Dido punkti 1G‘72 farang dyumiga teng (27,06 
mm);
• 
feet (futlar), 1 fut 304,8 mm ga teng;
• 
yards (yardlar), 1 yard 914,4 mm ga teng;
• 
miles (milar), 1 mil 1609 m ga teng;
• 
centimeters (santimetrlar);
• 
meters (metrlar);
• 
kilometers (kilometrlar).
Hujjatning umumiy ish maydoni 45 x 45 metrga teng. Bu esa dasturdan 
ko‘rgazmalar va katta hajmli ob`ektlar bilan ishlaganda juda qo‘l keladi
 
Sahifalarning parametrlari 
Ekrandagi hujjatning sahifa formati to‘griturtburchak shaklidagi ko‘rinishda 
bo‘ladi. Agarda sahifa formatini o‘zgartirmoqchi bo‘lsangiz Svoystva (Property 
Bar) foydalansa bo‘ladi.
Agarda Kitob (Portrait) tanlansangiz hujjatning bo‘yi buyicha ko‘rinishta , 
Albom (Landscape)ni tanlasangiz hujjatning eni buyicha ko‘rinishta sahifalaydi.

---

62 
Yuqoridagi sahifalashninig o‘lchamlarni bosmadan chiqariladigan paytdagi 
bilan chalkashtirmaslik kerak.
Agar tayor bo‘lgan hujjatni bosmadan chiqarmoqchi bo‘lsangiz menuning 
Ko‘rish (View) tanlanib bosmaga chiqishi kerak bo‘lgan maydon tanlanadi 
(Printable Area), va ekranda shtrix chiziqlar bilan bosmaga chiqadigan maydon 
chegaralangan bo‘ladi.