Oʻzbeкiston respubliкasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Kadirov axborot texnologiyalari

Kolontitul yaratish.
Har xildagi nashriyotlar, jurnallar, ilmiy-
texnik va mashhur adabiyotlar bilan ishlaganda siz, extimol, 
sahifalar past yoki yuqori qismidagi axborotga e’tibor bergan 
boʻlsangiz kerak. Bu qanaqadir grafik tasvir va nashriyot nomi yoki 
uning boʻlimi sarlavhasi boʻlishi mumkin. Bunday axborot sizga 
kitobning kerakli boʻlimini yoki lugʻatdan kerakli soʻzni tez 
topishga yordam beradi. Bunday harakterda joylashtirilgan 
axborotlar kolontitul deb ataladi va unga kerakli ma’lumotlar 
kiritiladi. “Kolontitul”
 
soʻzi nashriyotning maxsus termini 
hisoblanadi. 
Kolontitullar joylashish oʻrniga koʻra ikki xil boʻladi: 

yuqorigi kolontitul; 

pastki kolontitul. 
Kolontitullar barcha hujjat sahifalarida bir xil boʻlishi ham, 
boʻlimlar boʻyicha oʻzgarishi ham mumkin. Shunga e’tibor berish 
kerakki, kolontitul har bir boʻlim mavzusiga mos boʻlishi kerak.
Bir tomonlama chop etishda kolontitullar har bir sahifada bitta 
boʻladi. Agar ikki tomonlama chop etish boʻlsa, markaziy chiziqga 
simmetrik ravishda joylashtiriladi. Bunda chap va oʻng 
sahifalardagi axborot har xil boʻlishi ham mumkin. Masalan: Chap 
tomonda umumiy boʻlim nomi ungda esa mos boʻlim nomi 
joylashtiriladi. 
Kolontitul tuzish va tahrirlash uchun maxsus “Kolontituli”
 
uskunalar oynasidan foydalaniladi. Bu oyna yordamida pastki va 
102

---

yuqorigi kolontitullar orasida ulanish, keyingisiga oʻtish va 
avvalgisiga qaytish kabi ishlarni bajarish mumkin. 
Sahifa parametrlarini oʻrnatish va hujjat xususiyatlari. 
Hujjat bilan ishning birinchi pogʻonasida uning sahifalari 
parametrlarini oʻrnatish kerak. Bunga varaqning oʻlchami va 
moʻljallanishi, maydon kattaligi, kolontituldan sahifaning yuqori va 
past tomonigacha masofani oʻrnatish kiradi. Ish jarayonida 
oʻrnatilgan parametrlar oʻzgartirilishi ham mumkin. Sahifa 
parametrlari hujjatning barcha qismlarida bir xil boʻlishi va turli 
boʻlimlarda har xil boʻlishi ham (bu kolontitulga bogʻlik) mumkin. 
Sahifa oʻlchamlarini tanlashda chop etish qurilmasiga moʻljallang. 
Varaqa formati “
A4”