O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

1.3-chizma 
Iqtisodiy qonunlarning turkumlanishi 
1
2 3
4 5 … va hokazo
Iqtisodiy qonunlar bilan bir qatorda iqtisodiyot nazariyasi fani iqtisodiy 
jarayonlarining alohida tomonlarini tavsiflaydigan iqtisodiy kategoriya (ilmiy 
tushuncha)larni ham ta’riflab, ularning mazmunini ochib beradi. 
Iqtisodiy kategoriya – doimo takrorlanib turadigan, iqtisodiy jarayonlar va 
real hodisalarning ayrim tomonlarini ifoda etuvchi ilmiy-nazariy tushuncha.
Iqtisodiy kategoriya (ilmiy tushuncha)lar alohida kishilar tomonidan o’ylab 
topilmagan, balki real iqtisodiy hodisalarni ifoda etadigan ilmiy tushuncha bo’lib, 
ilmiy fikrlash mahsulidir. Masalan, bozor, kapital, ishchi kuchi, iqtisodiy muvozanat, 
moliya, kredit va boshqalar shular jumlasidandir. Iqtisodiy qonunlar bilan iqtisodiy 
kategoriyalarning farqi shundaki, birinchisi iqtisodiyotning turli bo’g’inlari, sohalari, 
bo’laklari orasidagi bog’liqlikni, ularning biri o’zgarsa, albatta ikkinchisi ham 
o’zgarishi mumkinligini ko’rsatadi. Iqtisodiy kategoriya (ilmiy tushuncha) lar esa 
iqtisodiy hodisalarning bir tomonini, uning mazmunini ifoda etadi. Masalan, narx, 
talab degan tushunchalar orqali biz eng avvalo bu tushunchalarning iqtisodiy 
mazmunini tushunib olamiz. Talab qonuni orqali esa, talab hajmi bilan narx 
o’rtasidagi aloqadorlikni bilib olamiz. 
Kishilik jamiyati rivojlanishi bosqichlari 
Maxsus iqtisodiy qonunlar 
Davriy iqtisodiy qonunlar 
Umumiy
 iqtisodiy qonunlar 

---

24 
Umuman olganda, iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar bir-birlari bilan bog’liq 
bo’lib, ular bir-birini to’ldiradi. Ular birgalikda iqtisodiy taraqqiyot jarayonlarini aks 
ettiradi.
5. Iqtisodiy jarayonlarni ilmiy bilishning usullari 
Bunday izlanish va tahlillarni amalga oshirish, Respublikamizning mustaqillik 
yillarida ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot yo’lidagi sa’y-harakatlari va ularning 
natijalarini baholash uchun ham iqtisodiyot nazariyasining ilmiy tadqiqot usullari va 
uslubiyatidan xabardor bo’lish, iqtisodiy tafakkurlash imkoniyatlariga ega bo’lishni 
taqozo etadi.