O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti mikro makro iqtisodiyot fanidan ma’ruzalar matni toshkent – 2013

2. Iste’mol va jamg’arishga o’rtacha hamda chegaralangan moyillik. 
Iste’molga o’rtacha moyillik deganda tasarrufidagi daromaddagi iste’mol 
xarajatlarining ulushi tushuniladi, ya’ni:
S 


APC = ------------- 100 

Yd 
bunda: APC – (average propensity to consume) iste’molga o’rtacha 
moyillik.
Tasarrufidagi daromaddagi jamg’arish ulushini jamg’arishga o’rtacha 
moyillik deb ataladi, ya’ni:

S

APS = --------------- 100 

Yd
Bunda: APS (average propensity to saving) – jamg’armaga o’rtacha 
moyillik.
Iste’moldagi o’zgarishlarning shu o’zgarishni keltirib chiqargan 
tasarrufidagi daromad o’zgarishdagi ulushi iste’molga chegaralangan moyillik
deyiladi.


Д S 

MPC = -----------100

Д Yd 

---

Bu yerda: MPC (marginal propensity to consume) – iste’molga

chegaralangan moyillik. 
Jamg’arishdagi o’zgarishning ixtiyordagi daromad o’zgarishdagi ulushi
jamg’arishga chegaralangan moyillik deyiladi. 


Д S 

MRS = ------------100 

Д Yd 
Daromadning o’sgan qismi yoki iste’molga, yoki jamg’armaga sarflanadi. 
Shu sababga ko’ra iste’mol va jamg’arishga o’rtacha moyillik ko’rsatkichlari
yig’indisi 100%ga yoki koeffitsient ko’rinishida 1ga teng bo’ladi.


MRS + MRS *100% yoki 1.
MRS va MRS ancha barqaror ko’rsatkichlar bo’lib, juda sekin o’zgarishga 
uchraydilar.

3. Investitsiyalarning mohiyati, grafigi va funksiyasi. 
Investitsiyalar yoki kapital qo’yilmalar – bu, hali buyumlashmagan, lekin 
ishlab chiqarish vositalariga qo’yilgan kapitaldir.
Makroiqtisodiy tahlilda eng ko’p duch kelinadigan guruhlashda 
investitsiyalar investitsiyalash ob’ektiga ko’ra uch turga bo’linadi.
1. Ishlab chiqarish investitsiyalari; 
2. Tovar-moddiy zahiralariga investitsiya;
3. Uy-joy qurilishiga investitsiya. 
Makroiqtisodiy tahlilda investitsiyalar dinamikasini belgilovchi omil sifatida
real foiz stavkasi qaraladi.
Avtonom investitsiyalarning grafigi investitsiyalar hajmi foiz stavkasi
dinamikasiga teskari proporsional tarzda o’zgarishini ko’rsatadi.
Avtonom invstitsiya funksiyasi quyidagi ko’rinishga ega:

I = ye - dR
Bu yerda: I – avtonom investitsiya xarajatlari; 
e – foiz stavkasi 0 ga teng to’lgandagi investitsiya xarajatlarining maksimal
hajmi. U tashqi iqtisodiy omillar, resurs imkoniyatlari, yer, foydali qazilma 
boyliklari va boshqalar bilan belgilanadi;
R – real foiz stavkasi; 
d – investitsiyalarning real foiz stavkasi dinamikasi o’zgarishga
ta’sirchanligini miqdoriy belgilovchi empirik koeffitsient. 
Grafikdan ye nuqtasi shuni bildiradiki, banklar nolga teng foiz stavkasi
bilan kredit berganlarida hamda ularning kredit resurslari cheksiz 
R

---

I
e I

0