O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent Irrigatsiya va Qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti

O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent Moliya instituti

Korxona uchun kapitalning o’rtacha qiymati

MmT 92/2-guruh

Bajardi: Saydig’aniyeva Surayyo daston qizi

Qabul qildi:xaydarov a.x.

Toshkent-2023

Reja:

• Qarz va shaxsiy mablag’larning maqsadli nisbatlari

2. Kapitalning o'rtacha og'irligi
3. WACC-ni tushuntirish

Kapital nima?
Kapital - bu korxonalar o'z faoliyatini moliyalashtirish uchun ishlatadigan pullardir. Kapitalning qiymati bu shunchaki moliya olish uchun biznesga sarflanadigan foiz stavkasidir. Juda kichik biznes uchun kapital yetkazib beruvchilar tomonidan kreditning uzaytirilishi mumkin, masalan, 30 kun ichida to'lash kerak bo'lgan hisob-varaq. Kattaroq biznes uchun kapital bank kreditlari yoki boshqa majburiyatlar kabi uzoq muddatli qarzlarni o'z ichiga olishi mumkin.
Kichik biznes uchun kapital bu shunchaki pul yoki kompaniya o'z faoliyatini moliyalashtirish va aktivlarni sotib olish uchun foydalanadigan mablag '. Kapitalning qiymati bu pulni olish yoki kichik biznes uchun moliyalashtirish xarajatlarini anglatadi. Kapital narxi to'siq darajasi deb ham ataladi, ayniqsa, ma'lum bir loyihaning qiymati deb atalganda.
Agar kompaniya yangi zavodlar qurishni, yangi uskunalar sotib olishni, yangi mahsulotlarni ishlab chiqarishni va axborot texnologiyalarini yangilashni xohlasa, unda pul yoki kapital bo'lishi kerak. Ushbu qarorlarning har biri uchun korxona egasi yoki bosh moliyaviy direktor (moliya direktori) investitsiya rentabelligi kapital narxidan katta bo'ladimi-yo'qligini hal qilishi kerak. Boshqacha qilib aytganda, prognoz qilingan foyda loyihaga sarmoya kiritish uchun sarflanadigan mablag ' narxidan oshib ketishi kerak.
An‘anaviy WACC usuli ham kapital bozorida shakllanmoqda (hisob-kitobda qimmatli qog’ozlarning joriy qiymatidan foydalanamiz), biroq bu yerda tavakkalchilik rasmiylik jihatdan CAPMga nisbatan ancha kamroq darajada hisobga olinadi.
Muayyan kompaniyaning umumiy kapitalidagi har bir manba ulushiga asosan chamalab ko'rilgan turli moliyalash manbalari o’rtacha qiymatidan amalda foydalanish, chamasi, diskont stavkalarini aniqlashning standart usuli sifatida baholanadi. Quyida keltirilgan ma‘lumotlar (Petty and Scott 1981; Corr 1983; Al-Ali and Arkwright 2000; Arnold and Hatzopoulos 2000) shundan dalolat beradiki, o’rtacha chamalab ko’rilgan kapital qiymati usuli (weighted average cost of capital, WACC) amaliyotda keng qo’llanadi. Makleyni, Poynton, Tomas va Taker (McLaney, Pointon, Thomas and Tucker, 2004) tomonidan aniqlanishicha, Buyuk Britaniyaning birjada listingdan o’tgan 53% kompaniyalari investitsiyalarni baholashda WACC usulidan foydalanadi. Ular firmalarning taxminan 80%i har yili yoki yiliga bir martadan ko’proq o’z kapitali qiymatining qayta baholanishini amalga oshirishini ham aniqlaganlar.