O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Magnit hossalari.
Po‘lat va chuyanni magnit xossalari ularning ximiyaviy tarkibigina emas, balki ichki tuzilishiga ham bog‘liq. Bundan shu narsa kelib chiqadiki magnit xossalari doimiy emas, ularga termik va mexanik ishlov berilganda o‘zgaradi. Temirni sovuq holatida magnit xossalari ancha sezilarli bo‘lib, uni qizdirilganda magnit xossalari ancha kamayib boradi va butunlay yo‘qolishi mumkin. Magnit xossalariga ega bo‘lgan po‘lat texnikada juda ko‘p tarmoqda ishlatiladi. Misol, rudalarni saralashda, temir-tersakni ko‘tarishda, dinamo mashinalarda, radio-telefon, telegraf apparatlarining detallarini tayyorlashda ishlatiladi. Ba’zan magnit xossalariga ega bo‘lmagan, po‘latlarni ishlatishga to‘ri keladi. Bunday po‘latlarni tarkibida ma’lum miqdordda nikel va marganets bo‘ladi. Ximiyaviy xossalari. 44 Metallar va qotishmalar muhit ta’sirida ximiyaviy o‘zgaradi. Bu o‘zgarishlarni korroziya deb ataladi. Korroziya turli metallarda turlicha ro’y beradi: temir zanglaydi, misni ustki qismi ko’karadi, qo’rg’oshin xiralashadi, alyuminiy qorayadi va xakazo. Ko‘p metallar va qotishmalar yuqori temperatura sharoitida ximiyaviy o‘zgaradi. Metallar qizdirilganda oksidlanib, ustki qismida kuyindi hosil qiladi. Metallarni oksidlanishi, bo’linish va boshqa hodisalar sababli nobud bo‘lishi chiqindiga chiqish deb ataladi. Yuqori darajada qizdirilganda oksidlanmaydigan metallar issiqlikka chidamli metallar deb ataladi. Ba’zi metallar qizdirilganda ham o‘z strukturasini saqlash, yumshamaslik va og’ir nagruzkada ham deformatsiyalanmaslik xususiyatiga ega, bunday metallarni o‘tga chidamli metallar deb aytiladi. i From Making, Shaping and Treating of Steel, 10th ed., Association of Iron and Steel Engineers, 1985. Continuous casting of steel ingots, (a) General setup and (b) close-up of the mold arrangement.resistant gas turbine blades are sometimes made of single crystals, as shown in Fig. 4.11c. Single-crystal turbine blades are more creep resistant at high temperatures than the same blades made with an equiaxed grain structure (Fig. 4.11a) or a columnar grain structure (Fig. 4.11b) because at high temperatures above about half the absolute melting temperature of a metal the grain boundaries become weaker than the grain bodies. 45 Ko‘p hollarda metallar ishqorlar, kislota tuzlar ta’sirida bo‘ladi. Agarda metallarga ishqor, kislota va tuzlar ta’sir etmasa, bunday metallar kislotaga, tuzga va ishqorga chidamli metallar deyiladi. Shakl sifatida chidamli, gaz turbinali, pichoqlar, ba'zan, bir kristall qilingan.[4.11c.] Yagona-billur turbinasi mutlaq yuqorida yuqori haroratlarda bir equiaxed don tarkibida (Fig. 4.11a) yoki bir ustunli don tarkibida (Fig. 4.11b) bilan qilingan bir xil pichoq ortiq yuqori temperaturada chidamli ko'proq titrash bor bir metall harorati erish don chegaralari va organlari zaifroq bo'ladi. 11 Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|