12
Asosiy sanoat ahamiyatiga ega bo’lgan metall bu temir (
Fe
) bo’lib,
uning
uglerod (
C
) bilan birikmasi qora metallarni tashkil etadi.
Mashinasozlikda ishlatiladigan metall va qotishmalar
Mashinasozlik sanoatida ishlatiladigan metallarni 93%
ni qora metallar
tashkil etadi.
Dunyodagi barcha sohalarda mashina va mexanizmlar asosini qora metallar
tashkil qiladi. Shuning uchun har bir davlatning texnik jihatdan o’sganligi qora
metallarni qancha eritilganligi
bilan ifodalanadi,qolgan metallar va ularni
qotishmalari rangli metallar gruppasiga kiradi.
Rangli metallardan sanoat
ahamiyatiga ega bo’lgan Mis-
Cu
, Alyuminiy –
Al
, Magniy –
Mg
, qo’rg`oshin-
Pb
,
rux-
Sn
, qalay va boshqalar bo’lib, texnik ahamiyatga egadir.
Rangli metallar qimmat bo’lgani uchun sanoatda iloji boricha ularni o’rnini
bosa oladigan qora metallardan ishlatishga harakat qilinadi.
Yuqorida ko’rsatilgan rangli metallardan tashkari sanoatda xrom
Cp
,
nikel
Ni
,
marganets
Mn
, molibden
Mo
, kobolt
Co
, titan
Ti
ham ishlatiladi.
Bu
metallar asosan, asosiy materiallarni, xususiyatlarini
yaxshilash uchun,
ularnga ma`lum xususiyatlar berish uchun qo’shimcha materiallar hisoblanadi.
Misol:
B
,
W
,
Ti
va
Co
lar esa qirqish instrumentlari tayyorlashda ishlatiladi.
Yuqoridagi hamma metallarni
Dostları ilə paylaş: