O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsusta’lim vazirligi qarshi davlat universeteti

Tajriba jarayonini standartlashtirish va statistik normalar
Diagnostik metodikalar tadqiqot metodlaridan standartlashgan holda bo’lishi bilan ajratib turadi. Standartizasiya – testni o’tkazish va bajarishni baholash jarayonining bir xilligidir. U ikki xil, eksperiment jarayoniga yakka talablarni ishlab chiqish va diagnostik sinovlar natijalarini baholashdagi yakka mezonni (kriteriy) aniqlashdan iborat tarzda izoh etiladi.
Diagnostik metodlarni adekvat ishlab chiqish uchun, tajriba o’tkazish sharoitlarini va uning natijalari tahlilini maksimal darajada standartlashtirish lozim bo’ladi. Tajriba shartlarini standartlashtirishga esa, quyidagilar kiradi:

Diagnostik tajriba (eksperiment)larni standartlashtirish jarayoni o’tkaziladigan tadqiqotning shart-sharoitlari, ko’rsatmalari, blankalari, qayd qilish usullarini bir xil shakldagiligini anglatadi.

Metodikalarni standartlashtirishning yana bir muhim bosqichi diagnostik tadqiqot natijalarini taqqoslash imkoniyatini beradigan mezonlarni tanlashdan iborat bo’ladi. (Chunki diagnostik metodikalarning muvaffaqiyatli yoki muvaffaqiyatsiz bajarishishi uchun, oldindan tayyorlangan standartlari mavjud emas.)
Psixodiagnostikada diagnostik tajribalarni baholashda boshqacha yondoshish ham mavjud bo’lib, u K.M.Gurevich tomonidan yaratilgan. Unga ko’ra, testlarni hisoblashda statistik norma ahamiyat kasb etmasdan, tajribaning natijalariga bog’liq bo’lmagan, obyektiv tarzda berilgan ijtimoiy-psixologik normativ ahamiyatliroq hisoblanadi. Bu o’rinda, ijtimoiy-psixologik normativ testni tashkil qiladigan topshiriqlar yig’indisidan iborat bo’ladi. Binobarin, testning o’zi ham mavjud hajmi bilan bunday normativ vazifasini bajara oladi. Testni individual va guruhiy natijalarning taqqoslanishi talabga muvofiq maksimum darajada amalga oshiriladi. Baholash mezoni bo’lib normativga yaqin natijalarni aks ettiradigan ko’rsatkichlar hisoblanadi
Ma’lumotlarni to’plash bosqichi va psixodiognostik vaziyatlar klassifikasiyasi
Diagnostik metodlar yordamida ma’lumotlar to’plash jarayoni o’rganilayotgan hodisa va sinaluvchi haqidagi obyektiv halqa subyektiv ko’rsatkichlar jamlanmasi bilan tanishishdan boshlanadi. Barcha mashhur psixodiagnostik metodikalar mualliflari, tadqiq qilinayotgan sinaluvchining o’tmishi va hozirgi hayoti haqida mukammal o’rganib chiqishga katta ahamiyat beradilar. Bu bilan tadqiqotning asosiy foni yaratilib, tashxis va tahlil uchun zarur bulgan shaxsni umumiy obraz elementlari belgilanadi
Psixologik adabiyotlarda psixodiagnostik jarayon hisoblangan “tadqiqotchi-sinaluvchi” kabi o’zaro munosabat tizimini yaratilishiga daxldor turli o’zgaruvchanlar ta’sirini tahlil qilishga keng o’rin ajratilgan. Odatda bu ta’sirning:

•