O’zbekiston respublikasi xalq talimi ta’lim vazirligi

2- mavzu. Tuproq hosil bo‘lishida iqlim va gidrologik omillarning o‘rni
Tuproq hosil bo‘lishida iqlimning bevosita va bilvosita ta’siri. Tuproqning issiqlik me’yori va issiqlik xususiyati. Atmosfera yog‘inlarining tuproq hosil bo‘lishidagi ahamiyati. Tuproq – biotermik mintaqalar. Tuproqdagi suv shakllari va holati. Tuproqning suv muvozanati. Tuproqlarning suv me’yori turlari. Atmosfera yog‘inlari va yеr uchti suvlarining tuproqni buzuvchi faoliyati–suv erroziyasi. Shamol erroziyasi.


3- mavzu. Tuproq hosil bo‘lishida rel’efning ahamiyati va tuproq morfologiyasi
Makro, mezo va mikro rel’efning quyosh enerigiyasi taqsimlanishi va tuproqdagi moddalar migratsiyasi hamda tuproq namunasidagi roli. Avtomorf va gidromorf tuproqlar. Tuproqning morfologik belgilari. Tuproq kesmasi va genetik qatlamlar. Tuproqning ayrim qatlamlari qalinligi. Tuproqning tusi. Tuproqning yoshi.


3-MODUL. TUPROQLARNING XUSUSIYATLARI, TASNIFI, TASHXISI VA UNUMDORLIGI. TUPROQLARNING AHAMIYATI HAMDA MUHOFAZASI


1- mavzu. Tuproqning kimyoviy tarkibi, fizik xossalari va tuproq tuzilmasi
Tuproqning kimyoviy elementlar tarkibi. Tuproqdagi kimyoviy birliklar shakllari. Tuproqdagi mikroelementlar. Tuproq radiaktivligi. Tuproqning asosiy fizik va fizik–mexanik xossalari. Tuproq tuzilmasining paydo bo‘lishi. Tuproq tuzilmasining buzilishi (yo‘qotilishi), uni tiklash va asrash.


2- mavzu. Tuproqlar tasnifi, turlari va tuproq unumdorligi.
Tuproqlar tasnifi muammolari. Tuproqlarni tasniflash tamoyillari. Tuproqlarning ekologik–genetik, morfologik, evolutsion–genetik, tarixiy–genetik tavsiflari. Tuproqlar tasnifiga oid tadqiqotlar. Tasniflashdagi asosiy taksonomik birliklar. Tuproq unumdorligi va uning turlari. Tuproq unumdorligini oshirishda xorijiy mamlakatlar tajribasi.


3- mavzu. Tabiat va jamiyat hayotida tuproqning ahamiyati hamda uni muhofaza qilish muammolari
Tuproq tabiat komponenti sifatida. Tuproqning tabiat (biosfera)da modda almashinuvidagi o‘rni. Tuproqning ekologik ahamiyati. Tuproqning o‘simliklar bilan birga oziq–ovqat, qishloq xo‘jalik mahsulotlari, sanoat uchun xom-ashyo tayyorlashdagi o‘rni.
Tuproq qurilish materiali, turli buyumlar ishlash uchun xom ashyo. Eroziya turlari. Suv eroziyasi. Sug‘orish eroziyasi. Shamol eroziyasi (deflatsiya). Tuproq degradatsiyasi. Tuproq muhofazasi. Yerlarni rekul’tivatsiya qilish. Tuproqni muhofaza qilishning huquqiy asoslari Yevropa mamlakatlar tajribalari, huquqiy asoslari.