okean tu’binde temir-marganets rudaları formasında jıynaladı. Bul rudalar 3000-6000 m
teren’likte okean tu’binde u’lken maydanlardı qaplaydı, olardın’ zonası ju’zlegen milliyard
tonnalarg’a jetedi. Gidrobiontlar suwdan alıp h’a’m o’z denesinde h’a’r qıylı ximiyalıq
elementlerdi jıynaw menen bir qatarda qorshap turg’an do’gerekti organikalıq h’a’m
anarganikalıq birikpeler menen bayıtadı. Bul zatlar-metobolizm produktları. bul protsesslerde
u’lken roldi bakteriyalar h’a’m fitoplankton metabolizmi oynaydı. Elementlerdin’ biogen
migratsiyası qubılısların izertlew u’lken a’meliy a’h’miyetke iye. Okean suwları-u’lken
ximiyalıq resurslar deregi. Mısalı: siyrek ushırasatug’ın volfram elementinin’ du’nya
okeanındag’ı ulıwma mug’darı 140 mln. tonnanı quraydı.
Ha’zirgi waqıtta ten’iz suwlarınan bir qatar ximiyalıq elementler h’a’m qosındılar aladı:
natriy xloridi h’a’m sulfatı, magniy duzları, metallı magniy, kaliy h’a’m brom duzları. Temir-
marganets konferentsiyalarınan elementlerdi alıw usılları islep shıg’arılg’an. Bular 24 %
shamalas marganets, 14 % temir, 0,5 % mıs, 1,4 % nikel, 0,5 % kobalt mug’darına iye. Tınısh
okeandag’ı rudalıq zapaslar adamnın’ o’sip baratırg’an za’ru’rliklerin mısta-6 mın’ jılg’a
shekem, alyuminiyde -20 mın’ jılg’a shekem ta’miynleytug’ınlıg’ı esaplang’an. Zamanago’y
texnologiyalar temir-marganets rudaların alıw sutkasına 5000 tonnag’a shekem konkretsiya alıw
mu’mkinshiligin beredi. Mısalı: suw o’simliklerinen 170 kg aslam kaliy, 9 kg shamalas fosfor, 3
kg jaqın yodlang’an kaliy alıwg’a boladı.
Keyingi on mın’ jıl dawamında biosferada ximiyalıq elementlerdin’ migratsiyasının’
texnika ta’siri menen baylanıslı jan’a formaları payda boldı h’a’m h’a’m rawajlandı. Teknikanın’
a’melge asırıp atırg’an geoximiyalıq masshtablar o’zinin’ masshtabları boyınsha ta’biyg’ıylarg’a
jaqınlasadı.
Macrocyclops aibidus (jurine)
Urg’ashısı (samka) M. fuscus h’a’m M. distinctus qa qarag’anda denenin’ aldın’g’ı
bo’limi sozılın’qırag’an h’a’m qa’wmetli onın’ uzınlıg’ının’ ortarag’ında jaylasqan tsefalotoraks
uzınlıg’ına qatnası toraks onın’ uzınlıg’ına=1.8:1.Genital segmenti uzınshaq, aldı ken’irek, al artı
tarayıp keledi. Receptaculum seminis aldı bo’limi kese ko’ldenen’ oval formada h’a’m artı qısqa
bolıp jaylasqan, eki ken’ h’a’m qısqa jartı aylana qaltalardan turadı.Furkal shıbıqshaları ju’da’
to’men tarmaqlang’an, olardın’ uzınlıg’ı enine qarag’anda 2,5-3 esege artıq,onın’ ishki qabatları
talshıqsız. Apikaldın’ shetki talshıg’ı sırtqısı ishtegisinen jartısınday uzınıraq,bul sırtqı ortalıq
talshıg’ınan jartısınday uzınıraq,al ayırım waqıtta qısqaraqta boladı, lateral talshıg’ı
tarmaqlardın’ sırtqı shıg’arıw mu’yeshinen ju’da’ jaqın jaylasqan. Aldın’g’ı antennaları
torakstın’ artqı aqırına shekem jetedi, 8,10 h’a’m 12,14-shi ag’zaları shipik qatarı menen,ol
M.fuscus qa qarag’anda ju’da’ mayda h’a’m ag’zalardın’ qarın u’stinde g’ana jaylasqan. 12 -shi
ag’zanın’ senzor kolbası ju’da’ kushli rauajlang’an, o’zinin’ keyni menen 14-shi ag’zasına
jetedi,usınday kolba 16-shı ag’zada ju’da’ juqa h’a’m qısqa. 15-shi h’a’m 17-shi ag’zaları
quralları M.fuscus -tay, biraq 17-shi ag’zanın’ gialin plastinkası ju’da’ juqa tisleri menen yamasa
tolıq shetkisi menen zorg’a bilinip turadı. Artqı antenaları M.fuscus qa qarag’anda aqırg’ısınan
aldın’g’ı ag’zası distalg’a qarag’anda qısqaraq h’a’m artqısınan 3-shi ag’zası anag’urlım
qısqaraq. Mandibulyar qarmalawshılarının’ eki talshıg’ı ju’da’ uzın, onın’ u’shinshi tu’ksheleri
ju’da’ qısqa. Maksill h’a’m maksillyar ayaqları M.fuscus-tay, biraq olardın’ tu’kshelerinin’
qurallarının’ uzınlıg’ı menen ajıralıp turadı. Ju’ziwshi ayaqları usı tu’rdegidey, biraq ayaqlardın’
baylanıstırıwshı plastinkalarında shipik tın’ IV jubında erkin qaptalları ju’da’ na’zik, al
proksimal shipikleri ju’da’ juqa talshıqlarg’a uqsag’an. Distal ag’zalarının’ apikal quralları
endopodit ayaqlarının’ IV jubı M. distinctus -qa ju’da’ uqsas.
V juptın’ qurılısı h’a’m ayaq quralları M. fuscus cıyaqlı. Uzınlıg’ı 1,5-2,5 mm. A’dette
ashıq ku’lren’, ayırım waqıtta qon’ır ren’de ayırım waqıtta urg’ashıları ren’siz bolıp keledi.
Furkal shaqaları, abdomennin’ artqı bo’limi h’a’m aldın’g’ı antennaları gu’n’girt ko’k (qara-
ko’k, qara) ren’de. Ma’yek qaltashaları taralıp ketken, abdomenge jaqın jaylaspag’an, ju’da’
ko’p ma’yekke iye. (ayırım waqıtta h’a’r qaysısında 50 den zıyat).
Erkegi M. fuscus erkegine ju’da’ uqsas, uzınlıg’ı 1-1,3 mm. Spermatoforaları uzınshaq, al
spermatozoidları ju’da’ u’lken (uzın urshıq tu’rinde), ko’rsetilgen tu’rge qarag’anda.
Tarqalıwı. Bul ken’ ma’nidegi kosmopolit degen so’z. Burıng’ı SSSR da arktik atawlardı
esaplamag’anda (tek g’ana Solovetskiy atawları ushın ko’rsetilgen) ken’ tarqalg’an, barlıq jerde
h’a’m a’dettegidey tsiklopqa kiredi. Bir neshe ma’rtebe Evropa h’a’m Arqa Amerikanın’ joqarı
tawdag’ı suw saqlag’ıshları ushın ko’rsetildi M. fuscus qa qarag’anda joqarılawg’a shıg’ıp
baradı. (2600 m-ge shekem).
Biologiyası. Ko’ldegi metoral makrofitli putaları ushın xarakterli h’a’m h’a’r qıylı mayda
suw saqlag’ıshlar ushında xarakterli, ol shalshıq suw h’a’m kishigirim batpaqlıqlar ushında
xarakterli. Tag’ı da tez-tez uwrap turatug’ın mayda (astatik) suw saqlag’ıshlarda da ushırasadı.
Bir neshe ma’rtebe ag’ın suwlar ushında ko’rsetildi tiykarınan jag’ag’a jaqın makrofit
putalıqlarda saqlanadı. Ko’llerde tek 60 m shuqırlarda ushırasadı. ko’birek 60 M. fuscus penen
birlikte ushırasadı. pelagial ko’llerge bilqastan tu’sip qaladı, litoraldag’ı tolqın h’a’m samal
menen shıg’adı. jer astı suw saqlag’ısh h’a’m qudıqlar ushın ko’rsetildi, biraq troglofil bolıp
esaplanadı. Evritermikalıq, ıssı suw saqlag’ıshlarında, (tu’slik oblastta tarqalg’an), sonday-aq
suwıq bulaq suwlarında da jasaydı. Lowndesy boyınsha (1928) rN=4
.
4 - 9. 8. suwlarda
a’piwayı bolıp qaladı. Neytral -az g’ana talqlı suwlarda da ushırasadı, biraq joqarı talqı suwlarda
qolaylı jag’day tabadı. M. fuscus -qa qarama-qarsı bul ko’rilip atırg’an tu’r ko’plegen da’rejede
evrigalinli. Ko’binshe M.albidus turaqlı suw saqlag’ıshlarda jıl boyı ushırasadı, politsiklli, u’sh
jınısıy waqıtları-qısta (yanvar-fevral), jazda h’a’m gu’zde.
M.albidus-tı obligat oligosaprobag’a jatqarıw, a’lbette qa’te-ol
-mezsaprob jag’daylarda
da jaqsı jasaydı.
Paracyclops affinus (Sars) (30 fig)
Urg’ashısı. Denenin’ aldın’g’ı bo’limi arqa-qarın bag’darında tu’kli bolıp keledi, onın’
u’lken emes eni ortadan arqaraqta jatadı, artqı torakal segment mayda qılshalar gruppası menen
jaylasqan. Genital segmenti ju’da’ ken’, onın’ ken’ligi onnan uzınıraq. Abdomeni qısqa, semiz
artqa qısqarıp ketken, anal sızıg’ı mayda talshıqlardan turadı. Receptaculum seminis suwrette
ko’rsetilgendey forması ken’, aldın’g’ı bo’limi artqısınan tarlaw. Furkal shıbıqshaları parallel
jaylasqan, qısqa, olardın’ uzınlıg’ı onın’ ken’liginen 2/2 1/2 esege ko’p, arqa qatlamında, onın’
artqı bo’liminin’ qıya jaylasqan mayda shipikler bar, lateral qılshaları ju’da’ mayda,
qaptallarında jaylaspag’an, al onın’ qasında arqa tarmaqları u’stinde, ishtegi shetki apikal
qılshaları sırtqıg’a qarag’anda qısqaraq. (1/3 esege qısqa), ortan’g’ı apikal qılshaları geteronom
quralları menen, shikisi sırtqısınan eki esege uzınıraq. Aldın’g’ı antennaları ju’da’ qısqa,
tsefalotorakstın’ sırtqı qaptallarına jetpeydi, 11 ag’zalı. Artqı antennalarında eki dimtal ag’zaları
uzınlıg’ı menen ten’dey. Ju’ziwshi ayaqlarının’ tikenli formulası 3
.
4
.
3
.
3 yamasa 3
.
3
.
3
.
3. Ju’ziwshi
ayaqlarının’ birinshi jubı ekewinin’ bazal ag’zalarının’ artqı mu’yeshindegi qılshaları ju’da’
uzın. Ayag’ının’ IV jubının’ baylanıstırıwshı plastinkasının’ artı du’n’ki keledi, erkin qaptalları
boyınsha mayda talshıqları bar, endopodit ag’zasının’ eki esege ko’p, onın’ ishki tikeni sırtqısına
qarag’anda eki esege uzınıraq. 1-ag’zasının’ V jup ayaqları, artqı plastinkasının’ ken’eyip ketken
tu’rinde, 3 pridatka menen quramalang’an, onın’ ishtegisi uzın tiken bolıp esaplanadı, al
ortan’g’ısı-qısqa h’a’m juqa qılshalar. Uzınlıg’ı 0,6-0,9 mm. Ashıq qızıl-qon’ır ren’ge iye, furkal
shıbıqshaları h’a’m artı ko’gis ren’de. Ma’yek qaltashaları abdomenge ju’da’ iri ma’yeklerden
ibarat.
Erkegi. Aldın’g’ı antennaları qısqa h’a’m iri, ishki ta’repke iyilip ketken proksimal
bo’liminde 6 uzın senzor tsilindiri bar. IV jup ayaqları uzın ishki tikenlerden h’a’m 2 qılshıqtan
turadı, olardan sırtqısı qısqaraq, al sırtqısı tek tikenlerden az g’ana qısqaraq. Uzınlıg’ı -0,6-0,7
mm.
Tarqalıwı. Evropa, orta h’a’m tu’slik Aziya, Kanada, arqa, shıg’ıs h’a’m arqa Afrika,
Madagaskar, Jan’a Tu’slik Uels. SNG da ju’da’ ken’ tarqalg’an, arqadan (Solovetsk atawları)
Odessag’a shekem h’a’m Tashkentte, Kavkazda h’a’m Krımda bolıwdan itimal, Uzaq Shıg’ısta
belgili. Tawlı oblastlarda ju’da’ az, en’ joqarıda jaylasıwı-ten’iz qa’ddinen 1600 m joqarıda.
Biologiyası. Bentik formasında litoral ko’llerde h’a’m h’a’r qıylı tiptegi mayda turıp
qalg’an suw saqlag’ıshlarda makrofit zonalarında jasaydı. Ko’llerde litoral teren’likke tu’speydi
(sublitorali). A’ste ag’ıp turg’an suwlarda az ushırasadı, bunday jag’daylarda jag’ag’a jaqın
zonalarda ushırastı. (makrofit putalıqlarında).
Troglaksen Krasnovodsk jaqın (van Dauwe, 1905) (20 m) teren’liktegi qudıqta barlıg’ı
ko’rsetilgen.
Evritermik tiykarınan joqarı temperaturag’a u’yretilgen bolıwı mu’mkin. rN=4
.
7-9,2 -lı
suwlarda ushırasadı. Duzlı suwlarda ushıraspaydı (Daday ko’rsetpelerinde 1893) Alfoldes natron
suw saqlag’ıshlarında ushırasıwı mu’mkin emes. Ba’lkim, tiykarınan
-mezosaprob, ayrımları
oligosaprob. Ko’beyiw tsikli jeterli da’rejede u’yrenilmegen. Ba’lkim ayrım suw saqlag’ıshlarda
ditsiklli. E.Jraeter, Wolf h’a’m ayrım basqada avtorlar bul qısqıshbaqanın’ birden payda bolıp
qalıwın atap o’tedi, onnan son’ ju’da’ qısqa jınısıy waqıt boladı h’a’m bir neshe ayg’a shekem
joq bolıp ketedi.
Cyclops strenuus Fisch .
Urg’ashısı. Denesi ju’da’ semiz artqa ju’da’ az mug’darda tarayıp baradı, denesinin’
aldın’g’ı bo’limi ju’da’ ken’, onın’ uzınlıg’ının’ orta bo’limine tuwra keledi (artqı torakal
segmentin qosa esaplag’anda). Tsefalotoraksi keyingi 4-segmentine qarag’anda az g’ana uzınıraq
yamasa keyingisinin’ ulıwma uzınlıg’ına ten’. 2 -h’a’m 3-shi torakal sigmentinin’ artqı
mu’yeshleri birdey qurılısının’ tiplik formasında, tek artqısı h’a’lsizrek, olar 2-shi segmentte az
g’ana rawajlang’an. Bul mu’yeshler 4-shi segmentte o’zgermeli maydandı h’a’m o’simte
ko’rinisin du’zedi, ayrım waqıtta aldın’g’ı ta’repke iyilgen. Artqı torakal segment qaptallarda
jaqsı ko’riniste ayrım waqıtta qısqarg’an o’simteler ko’rinedi.
Abdomen uzın bolıp keledi, onın’ uzınlıg’ı denesinin’ uzınlıg’ınan 1/6 ge uzınıraq,
ortasha = 42(36-47). A’dette 40-tan ko’birek. Genital segmentinin’ aldın’g’ı ta’repi sa’l
ken’eygen, artqı ta’repi tegis tarlaw. Receptaculum seminis ken’ sopaqlaw, h’a’r waqıtta
do’n’gelek ayrım ekzemplyarlarda aldın’g’ı bo’limi az g’ana ken’eygen. Furkal tarmaqları
ko’zge ko’rinerlik da’rejede h’a’r ta’repke taralg’an, o’zgermeli uzınlıqqa iye, ortasha onın’
ken’ligi uzınlıg’ınan 16,0 (12,6-19,4)
-ti quraydı. Shetki apikal qılshalarınan ishtegisi
salıstırma da’rejede qısqaraq, onın’ uzınlıg’ı denesinin’ uzınlıg’ınan 158(73-158) uzınıraq,
ortasha apikal qılshaları salıstırmalı da’rejede qısqaraq, olardan ishkisi sırtqısınan az g’ana
uzınıraq. Dorzal qılshaları qısqa, materialı artqısı keyingi talshıqlarg’a jaqın jaylasqan, ishki
qaptalları talshıqları ju’da’ jaqın, qasında jaylasqan. Aldın’g’ı antennaları 17 -ag’zalı 2-shi
torakal segmenti ortasına jetedi. T erni tipi boyınsha ju’ziwshi ayaqları quralı V jup ayaqları
qılshaları bazal ag’zası o’zgermeli uzınlıg’ınan, distal ag’zasının’ ortasındag’ı qılshalarına
jetedi, ishki qaptalları tikenleri iri, ku’shli, ag’zanın’ keyinen artqısı du’n’ki, ol distal qılshaları
tiykarına jaqın, mayda bir neshe tikenler gruppasınan turadı. Uzınlıg’ı 1,45-2,32 mm. 1-
torakstın’ artqı bo’limi. 2-torakstın’ artqı segmenti.
Genital segmenti h’a’m receptacu lum seminis; 3-v ayag’ı, 4-arqa ta’repindegi furka, 5-
ayaq ekzopoditi (birinshi ag’za ko’rsetilmegen).
Ren’i o’zgermeli, ayrım waqıtta sarg’ısh, ashıq sarg’ısh h’a’m qızıl ren’de, qısqıshbaqalar
az mug’darda ashıq bolıp keledi. Ma’yek qaltaları uzınshaq-sopaq, az mug’darda domalaq,
abdomenge jaqın jaylasqan, ju’da’ ko’p mug’darda ko’p ma’yek qoyadı (ayrım waqıtta h’a’r
qaysısı 100 ge jaqın).
Erkegi. Urg’ashısına qarag’anda qa’wmetleri h’a’m jin’ishke, furkal tarmaqları qısqaraq,
aqırg’ısına qarag’anda, arqasının’ u’stinde uzınshaq jıyrıqlarsız boladı. VI jup ayaqları 2
tikenekli uzın sırtqı qılshaları bar, sonın’ ishinde birewi ekinshisinen uzınıraq. Ju’ziwshi ayaqları
Terni yamasa Bini tipi boyınsha qurallang’an. Spermatoforları onsha u’lken emes, genital
segmentinde samkalar segment shetine barmastan jaylasadı, uzınlıg’ı 1,1-1,6 mm. Tiykarg’ı
indeksleri to’mende keltiriledi.
A’debiyatta «S. strenuus» atı menen bul formalar, h’a’mde usıg’an jaqın formalar
ko’rinedi. Tipik forma dep bizler Ficher ta’repirnen 1851 -jılda jazılg’an, Kozminsk menen
birge, formanı qabıllaymız. Kozminskige qaramastan (1936), bizler Sars ta’repinen ko’rsetilgen
C.strenuus qabıl etemiz, ol barlıq tiykarg’ı belgilerinde Fischer diagnozında ko’rsetiledi.
C.abyssorum-nan h’a’m basqada formalarının’ ayırmashılıqları to’mende keltiriledi.
Tarqalıwı. Tipik forması. Evropa, Kishi Aziya, Arqa Afrika h’a’m Arqa Amerika bolıwı
mu’mkin. Ko’plegen ko’rsetpeler SNG ushın tekseriwdji talap etedi. Keyingi rayonlardan
ma’lim: Karelo-fin , Komi , Leningrad do’geregi; oblastlar Gorkiy, Yaroslavl, İvanovo, Moskva,
Xarkov,Kiev, Dnepropetrovsk, Tu’slik Buga basseyni, Kavkaz (Maxaz-Kala a’tirapı), Qrım
(Karadag) Novosibirsk atawları, Atbasar, Pamir a’tirapları, Yaqutstan ASSR-ının’ oraylıq
bo’limi, Uzaq Shıg’ıs.
Biologiyası. Mayda waqıtsha suw saqlag’ıshlar ushın xarakterli (shalshıq suwlar, batpaqlıq
h’a’m sog’an uqsag’anlar) biraq ko’lmek suwlarda iri suw saqlag’ıshlarda da ushırasadı. Litoral
ko’llerde az ushırasadı.
Haqıyqıy plankton tsikloplarg’a jatadı ol, a’dette pelagial ko’llerde ushıraspaydı. Mayda
shalshıq suwlarda ko’plep rawajlanadı. S. strenuus (typ) -tı suwıq suwlı kosmopolitke jatqarıw
mu’mkin emes. Onın’ jazda mayda waqıtsha shalshıq suwlarg’a tu’siwi, termik emes, al basqa
da jag’daylar menen baylanısqan, usınday suw saqlag’ıshlardın’ kewip ketiwi menen de
baylanıslı. Qızıl shayan jazdın’ ku’nlerinde suw saqlag’ıshlarda joqarı temperaturadag’ı
suwlarda da tabılg’an. Ko’rilip atırg’an tu’r muzlı relikt dep qarawda tiykarsız S.sternuus s. str.
erigen kislorod joq bolg’anda da h’a’m serovodorod bolg’anda da uzaq waqıt jasawı mu’mkin,
evrioksibiont formasında ken’ tu’rde jasaydı. Az duzlı neytral h’a’m az qıshqıl reaktsiyalarda
pH=6-7
.
5(8.0) bolg’an suwlarda ken’nen tarqalg’an. Lastochkin (1934) belgilengendey, distrof
suw saqlag’ıshlarda ushırasadı, biraq rN=5.75-5.95-te emes. Ku’shli distroflang’an suw
qurılmalarında rN 4 ten to’men bolg’an waqıtta S.strenuus bolmaydı (vas landei-ge qara)
Kozinskiy ko’rsetkenindey (1938) S.strenuus s.str. xlorid bar jerge ken’nen qolaylasadı. Ol Sa
din’ ko’p jerinde de jasawı mu’mkin. Pushkin qalasının’ qasındag’ı mayda suw saqlag’ıshlarında
politipke jaqın SaO bolg’anda da jasaytug’ınlıg’ın ko’rdik. Sonın’ menen qatar ju’da’ jumsaq
suwda SaO oligotipinde de bir neshe ma’rtebe tabılg’an. Ko’beyiw tsikli tolıq izertlenbegen.
Ba’h’a’rde jazda kewip ketken suw saqlag’ıshlarda qızıl shayan monotsiklli h’a’m mayda joq
bolıp ketedi. Jergilikli suw saqlag’ıshlarda jıl boyı ushırasadı, jazda az mug’darda, samkaları
kishi razmerde, ba’h’a’rdegige qarag’anda. Tiykarınan
-mezosaprob biraq ayrım waqıtta -
mezosaprob (joqarıg’a qara).
Cyclops sternuus-tın’ tipik forması to’mendegi tiykarg’ı indeksler menen xarakterlenedi.
(samka) ulıwma denenin’ uzınlıg’ı-1890(1458-2322) tor. segm. eni
‰
denesinin’ uzınlıg’ına
qarag’anda =187(148-239). tor.segm
‰
ke tsefolottın’ maks. enine qarag’anda (547) ishki apikal
qılshlıqlar uzınlıg’ı
‰
-ke qarag’anda denenin’ uzınlıg’ına =116(87-150), sırtqı apikal qılshıqları
uzınlıg’ı
‰
-te sırtqı apikal qılshıqları uzınlıg’ınan =140(122-219) 10 -tablitsalar boyınsha tipik
formanın’ ken’ o’lshemleri berilgen.
Microcyclops bikolor. Sars
Urg’ashısının’ denesinin’ aldın’g’ı ta’repi ken’ tu’rde sopaq ,1-qansha jabısqan arqa quyrıq
ta’repke qaray salıstırmalı qısqa h’a’m semiz tsefolotoraksanın’ uzınlıg’ı 2shi h’a’m 5-shi
sigmentler toraksa shamasında 1-2 ese uzınıraq arqa mu’yeshtegi torakal sigment teppe tenlikte
domalaklangan arka sigment eki tarepleme (kirpik) sıyaklı arka sigment arka karay onsha ulken
emes shar sıyaklı. Genital sigment uzınırak, onsha aldınga karay sozılmagan. Receptacilym
seminis ko’lemlik formasında ju’da’ ken’,onın’ aldın’g’ı bo’limi irirek arqa bo’limine
salıstırg’anda artqı ta’repi qısqa qalta sıyaqlı furkalıq shaqaları onsha shaqalanbag’an parallel
sıyaqlı,olardın’ uzınlıg’ı enin 4-5ese u’lkeytip turadı, apikal kirpikshe ishki ta’repinen 2 ese
uzınıraq sırtına salıstırg’anda ortasha apikallıq kirpiksheler ju’da’ iri h’a’m qısqa laterallıq
kirpikshe denenin’ sırtında jabısqan boladı.Aldın’g’ı antennı 11-bo’limli.2-shaqalı ayaqtın’ 5-6
jupları tikenler formulasında,3-4ne salıstırg’anda distal ayaqtın’ uzınlıg’ı endopodit 4-jupları eki
ese enin u’lkeytip ko’rsetedi. Bul ayaqtın’ apikallıq tikenegi ju’da’ jaqsı rauajlang’an iri sırtqı
apikallıq tikenek ju’da’ kishkene boladı.5-jup ayaqları tsilindr sıyaqlı qısqarg’an uzınlıg’ı 0,6-
0.8mm denesinin’ aldın’g’ı ta’repi arasında ren’siz onın’ arasında ko’gis tuqım qaltaları sopaq
boladı.
Erkegi. Furkasının’ shaqaları salıstırmalı qısqa urg’ashısına salıstırg’anda,ishki apikal
kirpiksheler salıstırmalı uzın ayaqtın’ ishki 6-jubı iri orta kirpikshe ju’da’ qısqa kishkene
kirpikshe ko’riniste sırtqı kirpikshe ishkige salıstırg’anda uzınıraq boladı.Uzınlıg’ı 0.6-0.8mm.
Tarqalıwı. Pu’tkil Evropa h’a’m Aziyanın’ arqa Amerika,Afrika ellerinde ju’da’ ken’
tarkalg’an.Tawlı jerlerde 2000 metr daryadan joqarı jerlerde ushırasadı.
Biologiyası. Suw saqlag’ıshlarda tirishilik etedi. Mokrofit litoral ko’l zonalarında da
ushırasadi, biraq subliteralda ushıraspaydı.
Daryalardın’ h’a’lsiz ag’ıs jerlerinde ushırasadı. Jıllı suwlı ma’wsiminin’ jıllı
waqıtlarında ushırasadı. Joqarı temperaturada ko’beyedi.( suw temperaturası 34-37).
Trogloksen ushırasadı.RN=6.4-9.2 bolg’anda, ko’binese neytral h’a’lsiz silti suwlardı
Bo’lim .Plankton organizmlerge sıpatlama.
Plankton suw qalın’lıg’ında erkin jasawshı,h’a’reketleniw organlarının’ sigment eki
tarepleme (kirpik) sıyaklı, arka sigment arka karay onsha ulken emes shar sıyaklı.
Dostları ilə paylaş: |