O‘zgarmas tok zanjirlari

2. Tugun va konturlar uchun yoziladigan tenglamalar usuli. Fakat Om konuniga asoslanib murakkab zanjirlarni xisoblash mumkin emas. Buning uchun Kirxgofning birinchi va ikkinchi konunlarini ishlatish lozim. Xisoblash uchun elektr zanjirning sxemasi, manbaning elektr yurituvchi kuchi kattaligi va kutbi, xamma tarmoklarining karshiliklari berilgan buladi. Xisoblash natijasida barcha tarmoklardagi toklarning kattaligini va yunalishini aniklash lozim.
Tenglamani tuzishda turtta shartni bajarish kerak:
a) tuzilgan tenglamalar soni noma’lum toklar soniga teng buladi;
b)tugun uchun tuzilgan tenglamalar soni berilgan zanjirdagi tugunlar sonidan bittaga kam bulishi kerak;
v)kolgan tenglamalar Kirxgofning ikkinchi konuniga asoslanib tuziladi. Buning uchun sodda konturlarni tanlash kerak (manba, EYUK lar va karshiliklar kichik bulishi kerak). Bundan tashkari, konturlarning xar birida ilgari tuzilgan tenglamalarga kirmagan kamida bitta zanjir tarmogi bulishi kerak;
g)toklarning yo’nalishini ixtiyoriy tanlab olish mum­kin — bu yunalishlar musbat buladi.
Tenglamalarni yechgandan keyin birorta tok manfiy kiymatga ega ekanligi topilsa, tanlab olingan yunalish tokning xakikiy yunalishiga teskari ekanligini anglatadi.
3. Tugun kuchlanishlari usuli. Bu usul ikki tugunli zan­jirlarni xisoblashda ishlatiladi. Ikki tugunli murakkab zanjir keltirilgan. Tarmoklardagi toklarning musbat yo’nalishini B tugundan A tugunga karab olamiz. B va A tugunlar orasidagi kuchlanish tugunlar kuchlanishi deb ataladi:

Bunda: _А va _В — tugunlarning potentsiallari. Om krnuniga muvofik birinchi tarmokdagi tok:



R₁ va g₁ — birinchi tarmokning qarshiligi va utkazuvchanligi (generatorlarning ichki karshiliklari xisobga olinmagan).
Shunta uxshab boshkd tarmokdardagi toklar:

.

Kirxyufshshg birinchi qonuniga muvofik A tugun uchun kuyidagini yozish mumkin:

.
Shu tenglamaga tarmoklardagi toklarning ifodalarini quysak:
.
Kavslarni ochib tugun kuchlanishini topamiz:
.
Yoki umumiy kurinishda:
.


Xulosa

Elektr davrlarini hisoblash har qanday elektr jihozlarini loyihalashning ajralmas qismi hisoblanadi.

Elektr zanjirining har qanday elementi, kichik yoki katta darajada, uning boshqa elementlarining ishlashiga ham, butun tizimning ishlashiga ham ta'sir qiladi. Bu ta'sir elektr zanjirining o'zi maqsadiga yoki kontaktlarning zanglashiga olib keladigan turli hodisalarga (interferentsiya, rezonans) bog'liq bo'lishi mumkin.
Va shuning uchun Ohm qonuni, Kirchhoff qonunlari va boshqalar kabi qonunlarni bilish, shuningdek, elektr davrlarini hisoblashning taniqli usullari elektr zanjirlarining ishonchli ishlashi uchun kerakli natijalarga erishishga yordam beradi.
Ushbu qonunlar va usullar kurs ishining amaliy qismida RLC elementlarining parallel ulanish sxemasini hisoblashda qo'llanildi va tegishli xulosalar chiqarildi.