deb ataladi.
digan butun yuzasi shuncha chuqurroq va pushtalari ko'proq bo'ladi.
Odam miyasining yarim
sharlaridagi pushtalar
juda ko‘p va egatlari ko‘p
darajada chuqurdir.
Egatlardan
eng
yaqqol ko'rinib turadi-
ganlari Silviy egati bilan
roland egatidir. Silviy-
ning ko'ndalang egati
chakka bularini ajratib
turadi. Roland egati esa
tepa bo‘lakning o'rta-
sidan peshana va chak
ka bo'laklarga qarab boradi. Bosh miya po‘sti miyaning kulrang moddasi-
dan iborat. Miyaning turli qismlarida po'stning qalinligi 1 mm dan 4-5
mm gacha boradi.
Odamning bosh miya po‘stining butun yuzasi o‘rta hisob bilan 2000 kv.
sm keladi. Bosh miya yarim shardagi po‘stining yuzasi odatda to‘rtta katta
qismi - peshana qismi (eng kattasi), tepa qismi, ensa qismi va chakka
qismiga bo'linadi (9-rasm). Ba’zi bir olimlarning hisobiga qaraganda, bosh
miya po'sti va yarim sharlarida 15 milliardga yaqin nerv hujayrasi bor.
Katta yarim sharlar po'sti shakli va funksiyasi bilan bir-biridan farq
qiladigan olti qavat nerv hujayralaridan tuzilgan (11-rasm). Oltinchi qa-
vat o'z navbatida ikki qatlamga bo'linadi. Ammo bosh miya po'stining
turli qismlari olti qavat hujayradan iborat emas, balki ikki, uch, to'rt
qavatdan, ba’zi qismlari esa olti qavatdan iborat. Bosh miya po'stining
hujayralar qavati bir xilda bo'lgan uchastkalari maydon hosil qiladi. Odam
bosh miyasining po'stida hammasi bo'lib 52 ta maydon bor. Tuzilish
jihatidan bir-biriga o'xshaydigan maydonlar sohalami tashkil etadi; bun
day sohalar 11 tadir. Bosh miya po'stining uchinchi va beshinchi qavat -
lari katta-katta piramidasimon hujayralardan tuzilgan, qolgan qavatlari
esa mayda (donasimon) hujayralardan, uchburchak va dutsimon hu
jayralardan tuzilgan.
Bosh miya po'stida shu aytib o'tilgan hujayralar bilan birga nerv tola-
lari ham bor. Bu nerv tolalari yarim sharlardan bittasi po'stining ayrim
jamlananlik ham (assotsiativ tolalar), har ikkala yarim shar po'stining
ayrim qismlarini ham (qo'shuvchi tolalar) birlashtiradi, shuningdek, bosh
miya po'stini markaziy nerv sistemasining pastroqdagi boshqa bo'limlari
bilan birlashtiradi (proeksion tolalar).
Bosh miyaning po'sti ostidagi qismlari po'st ostidagi deb ataladi.
Dostları ilə paylaş: