3. Periferiyadagi nerv sistemasi
Periferiyadagi nerv sistemasi markaziy nerv sistemasi bilan chambar
chas bogMiq bo‘lib, undan ajralmasdir. Periferiyadagi nerv sistemasi nerv-
lardan tuzilgan: bu nervlar markaziy nerv sistemasidan chiqib va butun
organizmga tarmoqlanib, organizmning har bir qismini bosh miya va orqa
miya bilan bog'laydi. Bosh miyadan 12 juft nerv, orqa miyadan 31 juft
nerv chiqadi (2-rasm).
Periferiyadagi nerv tolalari orqa miya bilan bosh miyaning ichki qism
lariga kiradi. Ular bosh miyaning hamma qismlari bilan, jumladan, bosh
miya po‘sti bilan bog'lanadi.
Periferiyadagi nervlar bosh miya bilan orqa miyadan chiqqanda hiyla
yo‘g‘on (ba’zilari juda ham yo‘g‘on) bo'ladi. Lekin bu nervlar organizm
ga yoyilib ketganda, ko'pgina juda ingichka ip va tolalarga bo'linadi,
chekka tarmoqlar deb shularni aytiladi.
l.P. Pavlov ta’limotiga ko'ra, periferiyadagi nerv analizatorning bir
qismini, ya’ni uning retseptor qismini (chekka tarmoqlarini) va o'tkazuvchi
yo'lni tashkil etadi.
Periferiyadagi nervlar ikkiga, ya’ni sezuvchi va harakatlantiruvchi nerv-
larga bo'linadi.
Sezuvchi nervlar chekka tarmoqlaming qo'zg'atilishi natijasida hosil
bo'lgan qo'zg'alishni markazga, ya’ni orqa miya bilan bosh miyaga
o'tkazadi. Tevarak-atrofimizdagi voqelikni ana shu nervlar yordami bilan
sezamiz va idrok qilamiz. Bu nervlar retseptor (sezuvchi), markazga inti-
luvchi yoki afferent nervlar deb ham ataladi.
Dostları ilə paylaş: 
