Odam ongining ayrim tomonlari va funksiyalarining
tarixiy taraqqiyoti
Odam ongining ayrim tomonlari va funksiyalari tarixan taraqqiy qilib
kelgan. Kishilarda faqat ularning o'ziga xos bo'lgan, ehtiyojlar vujudga
keldi va taraqqiy etdi.
Ehtiyoj odamning kun kechirishi, yashashi va kamolga yetishi uchun
zarur narsalarning hammasi demakdir.
Odam yashash, hayot kechirish uchun o'z ehtiyojlarini qondirishi lozim.
Ehtiyoj hayvonlarda ham bor. Ammo hayvonlarda faqat biologik, tug'ma
ehtiyojlar bo'ladi, ovqatlanish, o'z-o'zini himoya qilish, nasi qoldirish ehti
yojlari bor, xolos. Odamda bu biologik ehtiyojlardan tashqari, yana yuksak
ehtiyojlar — bilish ehtiyojlari, ijtimoiy, ma’naviy, estetik va boshqa shu kabi
ehtiyojlar bor. Bu ehtiyojlar tug'ma ehtiyojlar emas, ular tarixan taraqqiy
etgan. Ijtimoiy zot bo'lgan odamning biologik ehtiyojlari ham tarixiy taraq
qiyot jarayonida sifat jihatidan tubdan o'zgargan.
Kishilarning ehtiyojlari ijtimoiy tuzum shakllarining taraqqiyotiga qa
rab o'zgaradi.
Tarixda odam miyasi taraqqiy etishi bilan birga sezgi ko'ruv, eshituv,
tuyg'u organlari, ayniqsa, yuksak kamolotga erishdi. Odam musiqani, nafis
suratlarni va boshqa san’at asarlarini idrok etishga qodir bo'ldi. Qo'l asosiy
mehnat organi bo'lish bilan birga asosiy tuyg'u organi ham bo'lib qoldi.
Odamning tarixiy taraqqiyotida uning idroki va xotira faoliyati ham
takomillashib va sifat jihatidan o'zgarib turdi. Tashqi dunyodagi narsa va
hodisalami anglab-bilib, shu bilan birga kengroq va chuqurroq idrok etadi
gan bo'ldi, o'z faoliyatidagi tajriba mahsulini anglab-bilib esda qoldiradi-
gan va undan anglab-bilib foydalanish qobiliyatiga ega bo'ldi.
Dostları ilə paylaş: |