P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya
Yüklə 25,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ko'rsatishini
o'rganish ham muhimdir. Alohida mehnat jamoalarining (masalan, korxona, tashkilotlar va
qishloq xo‘jalik shirkatlarining) ayrim a’zolari psixikasiga, ulaming mehnat unumdorligiga ta ’sir qilish haqidagi, novator, ratsionalizatorlar va kashfi- yotchilaming mehnat unumdorligiga ta ’siri haqidagi masala ham ijtimoiy psixologiyaning muammolaridan biridir. Shu munosabat bilan jamoa hayot va mehnatda, ibrat va namunaning roli «ongsiz» (g'ayriixtiyoriy) ongli deb atalgan taqlid haqidagi masalani ham aniqlamoq kerak. Ijtimoiy-psixologik hodisalami tekshirish metodlarini ishlab chiqish ham juda muhim ahamiyatga egadir. Bunda umumpsixologik metodlami — kuzatish, individual va jamoa eksperiment, suhbat va anketa metod larini qanday xususiyatlar bilan qo'llamoq kerak, degan masalani hal qil moq lozim. Hozirgi vaqtda sotsiologlar tomonidan qo‘llanilayotgan yangi metodlar, ya’ni sotsiometriya metodi, qarama-qarshi profillar metodi ka- bilarni aniq tekshirmoq va aniqlamoq zarur. Uyushgan jamoada (masalan, partiya tashkilotlari, o‘quv sinfi, mehnat brigadalari) va uyushmagan jamoa (masalan, olomon)da namoyon bo‘ladigan psixik jarayonlarni tekshirish xususiyatlarini ko‘zda tutmoq kerak. Ijtimoiy psixologlarining ijtimoiy psixik hodisalami: hislarni, kayfiyat- larni, faoliyat motivlarini va boshqalami o‘rganishdagi asosiy vazifasi va bu hodisalaming paydo bo'lish va shakllanish qonunlarining, obyektiv omil- larining, ijtimoiy-iqtisodiy tabiatini tahlil qilishdan iborat bo'lmog'i kerak. * * * Psixologiya fanining har bir tarmog'i o'zining nazariy va amaliy m a salalarini ishlab chiqar ekan, ayni vaqtda, umumiy psixologiya predmetining umumnazariy muammolarini chuqur hal qilishga ham yordam beradi. Biroq umumiy psixologiya faqat psixologiya tarmoqlarining erishgan yutuqlarini umumlashtiribgina qolmasdan, balki uning o'zining dolzarb tekshirish vazifalari ham bor, bu vazifalarning maqsadi psixik hayot ho- disalarining umumiy qonuniyatlarini ochishdan iboratdir. Bu qonuniyatlami bilish, o'z navbatida, ayrim psixologiya tarmoqla rining vazifalarini tashkil qiluvchi muammolarni muvaffaqiyatli hal qilish uchun tayanch va shart-sharoit bo'lib xizmat qiladi. Inson kuchlarining ulkan imkoniyatlari namoyon bo'lganligi va bo'layotganligi inson qobiliyatlari va talantining rivojlanishi ijtimoiy h a yot shakllariga bog'liq ekanligini, har bir inson ma’naviy kuchlarining namoyon bo'lishi uchun cheksiz imkoniyatlar yaratayotganligi yana bir marta isbotlamog'i kerak. Shuning uchun ham bizning psixologiyamizda jamiyatning taraqqiyo tiga va ayrim kishilar individual xususiyatlarining shakllanishiga qanday ta ’sir etadi, degan masalalarni o'rganishga ham e’tibor berilmog'i kerak. Bu masalalarni hal qilishda psixologiyamizda kishilarning yuksak ma’naviy sifatlarini shakllanishida xalqimizning ma’naviy-siyosiy birligi, maktabning tarbiyaviy ishlari mamlakatimizda shaxsning har tomonlama rivojlanishining boy imkoniyatlari haqidagi masalalar asosiy o'rin olmog'i kerak.
|