P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

m a’lum otlardan k o ‘rinib turibdiki, bizning sharoitda yerlarni
muhofazalash va ulardan oqilona foydalanish favqulodda sotsial-
iqtisodiy va ekologik ahamiyatga molik muhim masalalardan biridir.
Tuproqlarga antropogen ta’sir va uning ekologik oqibatlari.
Tuproq m a’lum darajada barqaror o ‘ziga xos tizim hisoblanadi,
am m o u surunkali va kuchli antropogen ta’sirga juda sezgir
b o ‘ladi. Inson tuproqqa undan foydalanish, ya’ni haydash, ekin
ekish, sug'orish, hayvonlarni boqish, texnik vositalam i qo'llash,
mineral o ‘g ‘itlar va pestitsidlarni qo'llash jarayonlarida tazyiq
o'tkazadi.
H o zirg i p ay td a g i yer resurslari bilan b og'liq ek o lo g ik
muam m olarning negizida oziq-ovqat mahsulotlari va qishloq
xo'jaligi xom ashyolari m iqdorini aholi jon boshiga nisbatan
k am ayib k eta y o tg a n lig i va tu p roq larnin g ek o lo g ik h olati
y o m o n la s h ib b o r a y o tg a n lig i y o ta d i. 
B un d ay sa lb iy
jarayonlarning bosh sababchisi tuproqlar degradatsiyasining
kuchayishi va dehqonchilik yerlari maydonini qisqarib borishidir.
Tuproqlar degradatsiyasi deyilganda tuproqlarni eroziya
h am d a d e fly a ts iy a g a u ch ra sh i, ik k ila m ch i sh o 'r la n ish i,

---

ifloslanishi, qashshoqlashuvi, botqoqlanishi, zaharlanishi kabi
sa lb iy a n tr o p o g e n t a ’sirlar n a tija sid a x u s u siy a tla r in i
yomonlashuvi va uning oqibatida unumdorligini keskin pasayib
ketishi va iqtisodiy jihatdan xavfli bo'lgan kompleks jarayonlar
tushuniladi. Dem ak, degradatsiya ekologik va iqtisodiy jihatdan
xavfli bo'lgan kompleks jarayondir.
H ozirgi davrda dunyo bo'yicha degradatsiya va boshqa