P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

kerakki, sob iq ittifo q davrida ishga tu sh irilgan aksariyat
konlardan to'liq foydalanishning ta’minlanm aganligi natijasida
har yili tog'-kon sanoatida 60 million tonnaga yaqin chiqindilar
v u ju d g a k elg a n va u lar 
10
m in g g e k ta r u n u m d o r yer
m aydonlarini egallagan. K onlarda rudaga b oy bo'lgan tog*
jinslari tarkibidan asosiy «qaym og'i» olinib, foydali rudasi kam
bo'lgan qatlamlar, y o ld o s h minerallar, keraksiz tog' jinslari
sifatida kon atroflariga chiqarib tashlangan. Bu chiqindilar
h ozirg i k u n d a ham a tr o f-m u h itn in g iflo s la n is h ig a sab ab
bo'lm oqda. M asalan, soatiga 5 km. tezlik bilan esgan shamol 1
m
2
 chiqindi uyumlari ustidan 70 kg gacha chang zarrachalarini
uchirib, havoni ifloslantirayotganligi aniqlangan. Hozirgi vaqtda
tog'-k on ishlab chiqarish korxonalari tom onidan biosferaga
yetkaziladigan zarar shu qadar yuqoriki, buning natijasida bir
qator hududlarda ekologik salbiy oqibatlar kelib chiqayotganligi
hech kim ga sir emas. M asalan, O'zbekiston hududida tarqalgan
unum dor yerlarning teng yarmi kuchli eroziyaga uchragan,
o'sim lik va hayvonot dunyosi katta zarar ko'rm oqda. Ayniqsa,
chiqindixonalardan mayda zarrachalar yom g'ir, qor va daryo
suvlari bilan yuvilib, atrof-muhitga tarqalishi juda xavflidir. Ular
ichida margumush, simob, qo'rg'oshin, kadmiy, nikel, molibden,
rux k a b i zararli m o d d a la r b o 'lis h i m u m k in . K o n la r d a n
foydalanish, tog'-k on sanoati korxonalarida xom ashyolarni
qayta ishlash, chiqindilarni boyitish vaqtida chiqqan o ‘ta zararli
m o d d a la r n in g a tr o f-m u h itg a y e tk a z a d ig a n za r a rla rin i
kamaytirish maqsadida bir qator tadbirlarni am alga oshirish