1984-cü ildə Almaniyanın tanınmış “Paul Parey” nəş -
riy yatı Mərkəzi Elmi Kitabxana və Respublika elmi kənd
təsərrüfatı kitabxanasında biologiya və kənd təsərrüfatı elm -
lərinə dair geniş sərgi təşkil etmişdi. Sərgidə Mərkəzi Elmi
Kitabxana nəşriyyatın 41 adda nəşrinə abunə yazılmış və
növbəti ildən etibarən Akademiyanın əməkdaşları həmin
ədəbiyyatdan istifadə etməyə başlamışdılar.
Əvvəlki illərdə olduğu kimi, həmin il də Kitabxananın
oxucuları arasında əcnəbi vətəndaşlar da vardı. Koreya, Vyet-
nam, Afrikadan olan tədqiqatçılar mütəmadi olaraq Mərkəzi
Elmi Kitabxananın fondlarından bəhrələnir, ölkələrinə qa -
yıtdıqdan sonra da bu əlaqələri kəsmir və Kitabxanaya kitab
gön dərirdilər. Məsələn, 1984-cü ildə Nyu-York Universite-
tinin professoru Tadeuş Svetoxovski Kitabxanadan isti fa də
edərək M.F.Axundovun həyat və yaradıcılığı ilə bağlı təd qi -
qat aparırdı. Sonrakı illərdə alim Nyu-York Universitetinin
ki tabxanası ilə Mərkəzi Elmi Kitabxana arasında əmək daş -
lığın möhkəmlənməsi üçün səylərini əsirgəməmiş və Kitabx-
anaya biri-birindən dəyərli əsərlər göndərmişdi.
1984-cü ildə, əməkdaşlıq etmək niyyəti ilə Mərkəzi
Elmi Kitabxananı ziyarət etmiş alimlərdən Hindistanın Xu -
da-Bəxş Kitabxanasının direktoru professor Q.Bedar və Bri-
taniya Kitabxanasının şöbə müdiri professor M.İ.Uilleyin
adlarını çəkmək olar. Hər iki qonağın səfəri zamanı bey nəl -
xalq əməkdaşlıq haqqında memorandum imzalan mışdı. Bu
əməkdaşlıq nəticəsində Kitabxana elə həmin il bir-birindən
dəyərli yüzlərlə kitab əldə etmişdi (məsələn, XIII-XIV əsrlərə
BEYNƏLXALQ İNFORMASİYA MÜHİTİ
114
aid farsca-azərbaycanca lüğətin–“As-sihah al-Ajatiyya”nın
mikrofilmi və “Qutb-al-din-Mahmood-Shirazi Nihayat-al-
idrak”, “Treaties of al-Tasrif of al-Zahrawi” kimi qiymətli
nəşrlər).
1985-ci ildə 52 ölkənin 583 təşkilatı ilə əməkdaşlıq
sayə sində Kitabxananın “Xarici ədəbiyyatın komplekt ləş di -
rilməsi və beynəlxalq kitab mübadiləsi” və “Şərq ədəbiyyatı”
şöbələri birlikdə 9531 xarici ədəbiyyat toplaya bilmişdilər.
Onlardan 548 nüxəsi kitab, 8225 nüsxəsi isə jurnal idi.
Həmin il “Beynəlxalq kitab” vasitəsilə abunə yolu ilə 2534
nüsxə ədəbiyyat əldə olunmuşdu. Onların 185 nüsxəsi kitab,
2349 nüsxəsi isə jurnal idi. 1985-ci ildə Kitabxana xaricdəki
partnyorlarına 6123 kitab və jurnal göndərmişdi.
İl ərzində Kitabxana tərəfindən mübadilə yolu ilə Av -
ro pa və Şərq dillərində xeyli sayda ədəbiyyat əldə olun ma -
sına baxmayaraq, oxucular abunə yolu ilə əldə olunmuş elmi
jur nallara daha çox müraciət edirdilər. O illərdə tələb olun -
duğu qədər elmi ədəbiyyatı məhz abunə yolu ilə əldə edib
oxucuların ixtiyarına vermək üçün xarici valyuta kifayət
qədər deyildi. Bu isə, Mərkəzi Elmi Kitabxananı abunə yolu
ilə alınan ədəbiyyatı xarici valyuta hesabına deyil, mübadilə
vasitəsilə əldə etməyə məcbur edirdi. Buna görə də, 1985-ci
ildən etibarən Mərkəzi Elmi Kitabxana xarici partnyorlarına
məktublar yazaraq (abunə olduğu jurnalların siyahılarını
əlavə etməklə) mümkün qədər məhz həmin nəşrləri əldə
edərək Kitabxana ilə mübadilə etməyə dəvət edirdi. Tezliklə
bu çağırışlar öz müsbət nəticəsini verdi və Kitabxana abunə
ELMİ-MƏDƏNİ İNTEQRASİYA
115
olduğu onlarca elmi jurnalı mübadilə etməyə nail oldu.
1985-ci ildə Kitabxana həm ayrı-ayrı alimlər (profes-
sorlar Faruk Sümər, Orxan Şaiq, Fikrət Türkmən və s.), həm
də bir neçə təşkilatla (ABŞ-ın Viskonsin ştatının universitet
kitabxanası) ilə yeni elmi-mədəni əlaqə yaratmışdı.
1981-ci ildə Kitabxanada təşkil olunan “Azərbaycan
xarici mətbuatda” kartotekası da 80-ci illərin ortalarında
inkişaf etməkdə idi. İl ərzində kartotekaya 110 nəşrin təsviri
əlavə olunmuş və onlardan bir çoxu əldə edilərək fonda daxil
edilmişdi (məsələn, M.H.Edwards. Excavations in Azerbai-
jan/Haftavan, Period VI, British Archaeological Reports, In-
ternational Series 182, Oxford, 1983). Eyni zamanda, Alman
Tədqiqat Cəmiyyətinin sifarişinə əsasən Azərbaycan alim və
şairlərinin alman dilində nəşr olunan kitabları Almaniyaya
göndərilmişdi.
1986-cı ildə Kitabxananın “Xarici ədəbiyyatın kom -
plektləşdirilməsi və beynəlxalq kitab mübadiləsi” şöbəsinə
9962 nüsxə xarici ədəbiyyat daxil olmuşdu. Onlardan 785-i
kitab, 8499-u jurnal və ardı davam edən nəşrlər, 678-i isə xü-
susi ədəbiyyat idi. “Beynəlxalq kitab” cəmiyyəti vasitəsilə
abunə üzrə 2499 nüsxə ədəbiyyat komplektləşdirilmişdi.
Onlardan da 234-ü kitab, 2265-i isə jurnal idi. Beynəlxalq
kitab mübadiləsi yolu ilə xaricə 6800 kitab və jurnal nüsxəsi
gön dərilmişdi. Kitabxana 1986-cı ildə 54 ölkənin 574 təşki -
la tı ilə əməkdaşlıq edirdi.
O illərdə “Şərq ədəbiyyatı” şöbəsinin də fəaliyyəti ak -
tiv ləşmişdi. İl ərzində şöbə vasitəsilə 660 nüsxə kitab və jur-
BEYNƏLXALQ İNFORMASİYA MÜHİTİ
116
nal əldə olunmuş, əvəzində 732 nüsxə ədəbiyyat göndəril -
miş di. “Türk dili”, “Türk folkloru”, “Varlık” kimi nəşrlər mü -
tə madi olaraq Kitabxanaya daxil olurdu.
1980-ci illərdə Mərkəzi Elmi Kitabxananın inkişaf et -
miş ölkələrlə, xüsusən də Hindistanla beynəlxalq əlaqələri
möh kəmlənmişdi. Lakin həmin dövrdə sosialist ölkələri
daha etibarlı və sabit partnyorlar hesab olunurdular. Polşa,
Bolqarıstan, Çexoslovakiya, Rumıniya, Yuqoslaviya Elmlər
Aka demiyalarının kitabxanaları ilə daha aktiv əməkdaşlıq
edilirdi. Sosialist ölkələrindən daxil olan sənədlərin sayına
görə Polşa (bütün daxilolmaların 28%) irəlidə gedirdi. Lakin
1980-ci illərin ortalarından Sovet kitabxanalarının, o
cümlədən Mərkəzi Elmi Kitabxananın beynəlxalq əlaqələ ri -
nin inkişafında zəifləmə müşahidə olunmağa başladı ki, bu
da sonradan beynəlxalq elmi informasiya və kitab müba dilə -
sinin aparılmasının çətinləşməsinə gətirib çıxardı.
1987-ci ildə Kitabxanaya cəmi 9745 nüsxə xarici ədə -
biyyat daxil olmuşdu. Onlardan 2687 nüsxəsi abunə, 7058
nüsxəsi isə beynəlxalq mübadilə yolu ilə əldə edilmişdi.
Beynəlxalq kitab mübadiləsi yolu ilə partnyorlara 6326 kitab
və jurnal nüsxəsi göndərilmişdi. Kitabxana dünyanın 51
ölkəsindən 567 təşkilatla əməkdaşlıq edirdi. Bu əməkdaşlıq
nəticəsində Elmlər Akademiyasında aparılan tədqiqatların
informasiya təminatı lazımi səviyyədə yerinə yetirilir, xarici
ədəbiyyatı əks etdirən ənənəvi və səyyar sərgilər təşkil ol-
unurdu. 1987-ci il 24-30 sentyabr tarixlərində Azərbaycan
Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Elmi Kitabxanasında Ni -
ELMİ-MƏDƏNİ İNTEQRASİYA
117
Dostları ilə paylaş: |