Microsoft Word meyve ve terevezlerin emali texnologiyasi 1

1.2. Qida məhsullarının isti sterilizəsi 
 
1.2.1. İsti sterilizənin əsas parametrləri 
Isti sterilizənin köməyilə qida məhsullarının konservləşdirilmə-
sinin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, hermetik bağlanan konserv qab-
ları müəyyən müddət ərzində isti ilə işlənməyə məruz qoyulur. Isti 
işlənmə aşağıdakı qaydada aparılır. Konserv bankası sterilizə apara-
tına yığılaraq temperaturu tədricən qaldırılır və müəyyən səviyyəyə 
qədər çatdırılır. Lazım olan temperatur müəyyən vaxt kəsiyində 
saxlanır və sonra pasterizə olunmuş bankalar aparatdan çıxarılır. 
Göründüyü kimi sterilizə prosesini xarakterizə edən əsas para-
metr temperatur olub, sterilizə aparatında yüksəldilməsi və tən-
zimlənməsi lazım gəlir. Digər mühüm amil isə konservlərin isti iş-
lənməyə məruz qoyulduğu vaxt- müddətdir. Bunları mikrobioloji 
parametrlər də adlandırmaq olar. Çünki bu iki parametrlə mikroor-
qanizmlərin məhvi müəyyən olunur. Bu parametrlərə əməl olun-
ması nəticəsində sterilizədən sonra (bir neçə gün bəzən isə həftə 
keçdikdən sonra) aşkar olunan konservlərin müxtəlif növ bioloji 
çıxdaşı baş verir (bombajlar – başqa sözlə qapağın köpməsi,turşu-
ma, kiflənmə və s.). 
Əgər sterilizə prosesi 100
0
C-dən yüksək temperaturda aparılar-
sa, o halda doymuş su buğlarının köməyilə aparatda termodinamik 
şərait yaratmaq lazım gəlir. Göründüyü kimi təzyiqsiz lazımi steri-
lizə temperaturunu almaq olmur və ona görə də hesab etmək olar 

---

31 
ki, sterilizənin müəyyən temperaturu manometr üzrə təzyiqin mü-
əyyən göstəricisinə uyğun olmalıdır. Odur ki, belə təzyiq prosesin 
üçüncü parametri ola bilməz. Lakin bir çox hallarda sterilizə tem-
peraturunun tələb olunan həddə çatdırılması üçün prosesin təzyiq 
altında aparılması lazım gəlir. Bu əlavə “çox yüksək buğ” təzyiqi, 
“soyuq” üsulla sıxılmış hava, yaxud suyun köməyilə yaradılır. Bu 
o vaxt həyata keçirilir ki, sterilizə zamanı daxili təzyiq tənəkə ban-
kaların geri dönməyən deformasiyasına və yaxud qapağın atılma-
sına səbəb olur. Bu zaman aparatda qızdırılan mühitin temperatu-
runu yüksəltmədən daxili təzyiqin xarici təzyiqlə bərabərləşdiril-
məsi aparılır. Belə hallarda sterilizə prosesinin üçüncü parametri – 
təzyiq meydana gəlir. Üçüncü parametr mikroorqanizmlərin məh-
vinə təsir etməyib, prosesin təmiz fiziki atributudur. Lakin bu pa-
rametrə birinci və ikinci parametrlərdə olduğu klmi ciddi əməl 
olunmalıdır. Əks halda yenə də məhsulun istehsalat çıxdaşları 
meydana gəlmiş olacaqdır. 
Müxtəlif konservlər üçün sterilizə prosesinin parametrləri eyni 
olmur.