42
2-§. Linux yadrosi. Linux fayl tizimi.
2.1. Linux yadrosi
Linux operatsion tizimining asosiy qismi odatda yadro deb ataladi.
Yadro operatsion tizim funktsiyalarining eng past darajasini o‗z ichiga
oladi, masalan,
apparatni boshqarish, qurilma drayverlarini boshqarish,
fayl tizimlarini boshqarish, jarayonlarni yaratish, xotirani boshqarish va
boshqa asosiy funksiyalar. Linux yadrosi UNIX yadrosiga juda
o‗xshaydi.
Linux - xuddi shu nomdagi yadroga asoslangan Unix-ga o‗xshash
tizim. Yadro ochiq manbali, bepul dasturiy ta'minotni ishlab chiqishga
mos ravishda yaratilgan. Umumiy
nom hech qanday paketni
anglatmaydi;
foydalanuvchilarning
ehtiyojlariga
moslashtirilgan
o‗zlarining amaliy dasturlari bilan asosan bepul tarqatiladi.
Dastlab, Linux ixlosmandlari tomonidan bepul ishlab chiqilgan,
ammo Linuxning muvaffaqiyati va uning keng qo‗llanilishi bilan turli
kompaniyalar takomillashtirishga o‗z hissalarini qo‗sha boshladilar.
Tizimdagi dasturlarning aksariyati hozir ham mavjud. 73 ming kishi-
yiliga teng bo‗lgan Linux tizimlarida mehnat aks ettirilgan.
Hozirda Linux smartfonlar bozorida etakchilik qilmoqda. Linux uy
kompyuterlari bozori 3-o‗rinni
egallaydi, tegishli qurilmalar orasida
Linux ulushi taxminan 43% ni tashkil qiladi.
Linux yadrosi x86 kompyuterlari uchun yaratilganidan beri u
ko‗plab platformalarda o‗rnatildi. Linux televizorlarda, routerlarda,
o‗yin konsollarida o‗rnatiladi. OS
yaxshilanishda davom etmoqda,
masalan, yadroning yangi versiyasi har 2-3 oyda paydo bo‗ladi.
Linux yadrosi mutlaqo noyob bo‗lgan bir nechta xususiyatlarga ega:
yadro modul asosida qurilgan bir vaqtning o‗zida bitta
kompyuterga bir nechta yadrolarni o‗rnatish mumkin;
linux yadrosi rivojlanishi markazlashgan holda boshqariladi.
Linux yadrosi monolitik birlik emas, uning ba'zi qismlari ishlash
paytida yuklanishi mumkin, bunday qismlar modullar deb ataladi. Agar
hozirda ba'zi funksiyalar talab qilinmasa, unda ular uchun mas'ul
modullar yuklanmaydi va xotirani egallamaydi.Bir vaqtning o‗zida bitta
kompyuterga bir nechta yadrolarni o‗rnatish mumkin,
ammo ularning
43
bittasi bir vaqtning o‗zida ishlaydi. Bu xususiyat sizga yadroning yangi
versiyalarini sinab ko‗rish, yanada mosroq konfiguratsiyani yaratish va
shu bilan birga ishlashga kafolatlangan eski versiyaga juda osonlik bilan
qaytish imkoniyatini beradi.Linux yadrosi rivojlanishi hali ham
afsonaviy Linus Torvalds tomonidan boshqariladi. Bu shuni anglatadiki,
yadroning har bir versiyasi bitta bitta ob'ektdir.Ilovalarning o‗zaro
muvofiqligi yoki bitta katta dasturmi? Linux operatsion tizimi Windows
operatsion tizimidek mahkam birlashtirilmagan. Deyarli har bir tarqatish
yadrodan va shu yadro bilan bog‗liq yuzlab, hatto minglab alohida
dasturiy ta'minot paketlaridan iborat. Barcha dasturlar dastlab o‗zaro
yaqin aloqalarni ta'minlash uchun ishlab
chiqilgan va ishlab chiqilgan,
aks holda tizim ishlay olmaydi. Ammo bu ular o‗zaro ta'sir qilishi kerak
degani emas, ular o‗rtasida hech qanday integratsiya bo‗lmasligi
mumkin.Ba'zi hollarda, bu past darajadagi majburiy integratsiyaning
etishmasligi kamchilik bo‗lib tuyulishi mumkin, ammo bu sifat yuqori
dasturiy ta'minot ishlab chiqaruvchilarga
past darajadagi dasturlarni
tanlash erkinligini va keyinchalik ularni almashtirish imkoniyatini
beradi.Linux yadrosi va deyarli barcha mavjud dasturlar ochiq
standartlarga asoslanganligi sababli, ikkalasining birlashishi oson va ular
birgalikda ishonchli ishlaydi.
Linux yadrosi o‗rnatilgan xavfsizlik devoriga ega, bu sizning
kompyuteringizni tashqaridan ruxsatsiz
kirishdan himoya qiladi va
xavfsiz foydalanuvchi tajribasi va ma'lumotlar yaxlitligini ta'minlaydi.
Dostları ilə paylaş: