Katta-kichikligi. Albatta ayrim meva-sabzavotlarning katta-kichikligiga baho
berilayotganda qiyinchiliklar tug'iladi, bunday mahsulotlarga asosan murakkab
geometrik shakli yoki uzunchoq, diametrli, o'qli simmetriyasi buzilgan meva-
sabzavotlar kiradi: masalan, kartoshkaning tuganaklari, ayrim ildizmevalar, piyoz,
anjir, patisson, baqlajon, nok va boshqalar.
Ranggi. Meva va sabzavotlarning ranggi bu ularni sifatini eng asosiy saqlashdan
biridir. Bu ko'rsatkichga qarab, mah-sulotning pishgan-pishmaganligini, tashqi
qiyofasi oftobda kuygan-kuymaganligi aniqlanadi. Lekin rangni aniq bilish qiyin,
masalan birgina oq rangni o'zi DASTda bir necha xilga bo'linadi. Shuning uchun
hozir rangni aniq ajralishi uchun fotometrik usul yoki maxsus Bondarsev jadvali
aniqlashda yordam beradi.
Mahsulot hajmini aniqlash. Buni aniqlash uchun menzur-kalar yoki shisha
idishlar kerak bo'ladi. Mahsulotga to'lib turadi-gan mikroda suv solinadi, keyin
unga mahsulotning o'rtacha namu-nasi joylanadi, ma'lumki suvni sathi ma'lum
belgigacha ko'tari-ladi, mana shu ko'tarilgan bo'lim meva hajmi deb hisoblanadi,
ya'ni meva solingandan keyingi shkala ko'rsatgichidan dastlabki shkala ko'rsatkichi
ayirib tashlanadi (9-rasm).
Og'irligini aniqlash. Meva-sabzavot va uzumlarning og'irligini aniqlash uchun
albatta torozi kerak bo'ladi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, buning eng yaxshisi
pochta torozisidir. Unda faqatgina kilogramm emas, garmmlar ham yaqqol ko'rinib
turadi. Shuni aytish kerakki, meva og'irligini aniq bilish uchun qanchalik ko'p
mikroda meva yoki sabzavot bo'lsa, shunchalik aniq ko'rsatkichga ega bo'lamiz.
47
Undan tashqari shu ko'rsatkichga ega bo'lish uchun bir tortish varianti 3 marta
qaytarilishi kerak.
1-rasm.
