F. I. Haydarov, N. I. Xalilova psixologiya fanlarini qitish metodikasi
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 45
W H H N H i l H n munosabatlarining real ijodiy sermahsul faoliyatiga aylanadi. qishdagi hamkorlik z- zidan talabalar tomonidan zlashtirilgan bilim, t ridan-t ri ularning ichki dunyosiga ta'sir etadi va dars jarayonini asosiy tarbiyaviy funksiyasi hisoblanadi. Hamkorlikdan tuzilgan sermahsul faoliyatni uchta alohida faol usul Tiomi bilan ajratish mumkinmi? Umuman olganda, dars jarayonini tarbiyaviy funksiyasini hisobga olganda mumkin. Lekin bunday qilish kerakmi? Bu maqsadga muvofiq hisoblanmaydi, zero interfaol usul bu qituvchi va talabalarning birgalikdagi ijodiy (sermahsul) faoliyati, shaxsning hamkorlikdagi jarayonigina emas, shuningdek, bilish izlanish jarayonini yuzaga kelishi hamdir. qituvchi shu narsani doim esda tutishi lozimki, bahsda savollarni z holicha qilmasdan, faqat faol bilishning y nalishi «talaba-talaba» hamkorligi bilan chegaralanib qolmasdan, doim « qituvchi-talaba» tizimini q shilishi muhimligini nazarda tutish kerak. Interfaol qitish usuliga quyidagilar kiradi: 1) evrestik suhbat; 2) bahs usuli; 3) aqliy hujum; 4) davra stoli; 5) ishbilarmon yinlar usuli; 6) amaliy ish b yicha tanlov muhokamasi va boshqa alohida qituvchi bilan q llanuvchi — zavqli interfaol qitish usullari kiradi. Ularning mazmuni bilan qisqacha tanishib chiqamiz. Interfaol qitishning bir usuli everstik suhbat b lib, lotincha — «t playman, izlayman» ma'nolarini anglatadi. Bu suhbat usuli b lib qadimgi grekcha k rinishi Suqrot suhbati deb nomlangan qitish tizimiga asoslangan. Shu y l bilan mohirona savollar tuzish va quvchini q yilgan savolga mustaqil ravishda t ri javob topishga y naltirish kerak. Bu qitish usulini Suqrotnikidan farqi uning keng doirada jonligidir. Lekin uning s zsiz xshashlik tomonlari ham mavjud, z tavsifiga k ra olinayotgan funksiyasi bevosita ularni faol ylash orqali quvchilarni mohirona savol berishga qaratilganligidir. z y nalishining psixologik tabiatiga k ra — evrestik suhbat bu jamoaviy fikrlash yoki suhbat, muammoning yechimini izlovchi sifatidagi suhbatdir. Shuning uchun pedagogikada bu usul muammoli qitish usullaridan hisoblanadi, shu qatorda muammoli izlanuvchi deb mmlanuvchi suhbatdan everestik suhbat psixologik tomondan hech ham farq qilmaydi. Pedagogika ular orasida shaxsiy miqdoriy chegara tkazadi. Agar evrestik suhbat faqat qaysidir mavzuni bitta elementiga tegishli b lsa, muammoli izlanishda esa — muammoli vaziyatlar k p. Biroq bunday farqlanish tr^qidni k tarmaydi, amaliyotda suhbatni haqiqiysiga aylantirishsa mash ulotlarda «faqat bitta* va «k p» muammolar orasidagi bu k rinmas farqni sezish mumkin emas: qituvchi va auditoriya orasidagi suhbat k p savolli suhbatga aylanadi va mavzuga tegishli suhbat bilinmasdan bahsga tadi. Lekin endi bu qitishning boshqa usulidir, bunga keyinroq t xtalamiz. Gap 46 shundaki, suhbatda fikrlab izlanish jamoaviy izlanishga aylanadi va muammoning yechimini izlashda fikrlar almashinuvi, turli variantlar, orasidagi xulosalar hamkorlik va hamfikrliylik bir-birini faollashtiradi. Shuning uchun mantiqan bu usul interfaol qitish usuli sifatida k rib chiqiladi. Suhbatni evrestik suhbatga aylantirish uchun q yilgan savollar ham boshqa muammoli qitish usullari rioya qiladigan shartlarga b ysunadi. Evrestik suhbatga aylanish jarayonida esa, muammoli vaziyatni keltirib chiqarilgan interfaol qitish usullaridan birini amalga oshirishdan b lak narsa emas. S nggi ishlarda bahs interfaol qitish usuli sifatida q llanila boshlandi. Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|