Q davranov, B. Aliqulov nanobiotexnologiya

' Nanobiosensorlar 
yordamida 
unchalik 
ko‘p 
bo‘lmagan
miqdorda yomon sifatli o‘sma hujayralami aniqlash imkoniyati
bormi? 
Bu savolga javob, uglerodli nanotrubkalar asosida yaratilgan 
nanobiosensorlar bo‘ldi. M a’lumki, organizmda begona moddalar paydo 
boMishiga javoban (bunday moddalarni antigenlar deb ataladi) immun 
sistemasi antitana ishlab chiqaradi. Antitanalar - spetsifik globulyar 
oqsillardir. 
Antitanalarni har bir turi ma’lum antigenlar (oqsil
retseptorlar) bilan tanlab o‘zaro ta’sirga kirishadi. 
Olimlar rak 
hujayralarining membranalarini retseptorlariga (antigenlariga) spetsifik 
bo‘lgan antitanalarni ishlatishga urinib ko‘rishdi. Ular bilan (antitanalar) 
uglerodli nanotrubkalami yopib chiqdilar. Hosil bo‘lgan nanobio­
sensorlar organizmdagi yomon sifatli o‘smalami sezish (topish) va 
shishning turini aniqlash imkoniyatiga ega bo‘ldi.
62

---

Nanobiosensorlar kasalliklarga tashxis qo‘yishdan tashqari, dorivor 
moddalarni nishon - hujayraga yo‘naltirish maqsadida ham ishlatilishlari 
mumkin. Hozirgi vaqtda, sirti maxsus sensor molekulalar bilan 
qoplangan (o‘ziga xos antitanalarga o‘xshagan) nanoyetkazuvchilar 
(liposomalar, mitsellalar, polimerli nanobo4lakchalar) yaratish ustida 
tadqiqotlar olib borilmoqda. Bunday nanoyetkazuvchilar organizmni har 
qanday qismida bo‘lgan nishon - hujayrani topish imkoniyatiga ega 
bo‘ladi. Nanoyetkazuvchilami ichiga dorivor moddalarni molekulalari 
yoki hujayrani o4zini-o‘zi yo‘qotib yuborishini ishga soluvchi oqsilni 
kodlovchi gen joylashtirish ham mumkin bo‘ladi. Antitanalar «kasal» 
hujayralaming retseptorlari bilan bog'Ianganda, 
yetkazuvchidagi 
moddalar hujayrani ichiga kirib oladi, bu esa, kasal hujayralami 
«sog4lomlanishiga» yoki rak hujayralami o‘limiga olib keladi.
Shunday qilib,