Q davranov, B. Aliqulov nanobiotexnologiya

Asosiy atamalar lug‘ati
Bakteriofagiar 
- bakteriyalarni kasallantiruvchi viruslar.
Biodatchik - nuklein kislotalari asosida tayyorlangan nanostruk- 
tura, sensor ustqurmalarining sezgir elementi sifatida xizmat qiladi, 
biologik faol moddalar borligini sezadi.
Mikrochastitsalar bilan bombardirovka qilish 
- begona DNK ni 
hujayraga kiritish usuli. Vektorni yupqa qavati bilan qoplangan oltin 
yoki volfram bo‘laklarini hujayraga kiritish. Bu boiakchalar bilan «gen 
pushka»lari o ‘qlanadi va ular otilgandan keyin bo‘lakchalar hujayraga 
kirib qoladi.
Vektor 
- viruslar yoki plazmida DNK larining molekulasi, u genni 
(DNK ni bir bo‘lagini) xo‘jayin - organizm hujayrasiga kiritadi.
120

---

Gen injeneriyasi 
- biologiyaning xo‘jayin - organizm hujayrasida 
ko‘payish imkoniyatiga ega boMgan va uni modda almashinuvini 
o‘zgartira oladigan genetik materiallarni yangi kombinatsiyalarini 
yaratish bilan shug‘ullanadigan bo‘limi.
Gen targeting 
- ma’lum genni sun’iy bloklab qo‘yish (faoliyatini 
to‘xtash).
Ligazalar 
- DNK molekulasini har xil fragmentlarini bir-biriga 
tikadigan fermentlar guruhi.
DNK ni «yopishqoq uchi» 
- DNK molekulasini oxiridagi qisqa (4 
tadan 20 ta nukleotidgina) bir zanjirli uchastkasi boMib, u DNK ni har 
xil fragmentlarini bir-biriga bogMab («yopishtirib») qo‘yadi. BogManish 
(«yopishish»), DNKni bir zanjirli uchidagi komplementar azotli asoslar 
orasida paydo boMadigan vodorod bogMari hisobidan amalga oshadi.
Liposomalar 
- hujayra membranalari (plazmalemmalar) lipidlarida 
lipidli devomi erishi natijasida hujayraga kirib kelish imkoniyatiga ega 
boMgan dumaloq shaklli pufakchalar.
Mikroinyeksiya 
- ingichka shisha trubka va mikromanipulator 
yordamida begona DNK ni hujayra yadrosiga kiritish usuli.