43
talablariga rioya qilingan holda, ma‘lum bir sohada, faoliyatni optimal darajada
tartiblashtirish maqsadida qoidalar o‗rnatish va qo‗llashdir.
"Standartlashtirish ob‘ekti" tushunchasini keng ma‘noda ifodalash uchun
"mahsulot, jarayon, xizmat" iboralari qabul qilingan bo‗lib, buni har qanday
materialga, tarkibiy qismlarga, asbob-uskunalarga, tizimlarga, ularni mosligiga,
qonun-qoidasiga, ish olib borish uslubiga, vazifasiga, usuliga yoki faoliyatiga teng
darajada daxldor deb tushunmoq lozim (2.1.1.1-rasm).
Standartlashtirish har qanday ob‘ektning muayyan jihatlari (xususiyatlari) bilan
cheklanishi mumkin. Masalan, oyoq kiyimga nisbatan yondashiladigan bo‗lsa, uning
katta-kichikligi va pishiqligini alohida standartlashtirish mumkin.
Standartlashtirish ob‘ekti sifatida xizmat – xalqqa xizmat qilishni (xizmat
shartlarini qo‗shib) va korxona hamda tashkilotlar uchun ishlab chiqarish xizmatini
o‗z ichiga oladi. Standartlashtirishning boshqa ob‘ektlari faoliyatining biriktirilgan
sohalarida O‗zbekiston Respublikasi Tabiati muhofaza qilish davlat qo‗mitasi, Davlat
arxitektura va qurilish qo‗mitasi hamda Sog‗liqni saqlash vazirligi tomonidan
belgilanadi.
Mahsulotlar
(xalq iste‘moli tovarlari,
ishlab chiqarish
vositalari)
Xizmatlar
(xo‗jalik, ishlab chiqarish)
Jarayonlar
(ishlar)
Xom-ashyo va tabiiy
yonilg‗ilar
Materiallar va oziq-
ovqatlar
Tayyor buyumlar
Bir guruhdagi
mahsulotlarning
alohida jihatlari:
- atamalar,
belgilashlar;
- parametr va
o‗lchamlari;
- texnik talablar;
- nazorat usullari;
- tamg‗alash,
qadoqlash, tashishi va
saqlash qoidalari
Materialli
Nomaterialli (ijtimoiy-
madaniy)
Bir guruhdagi
xizmatlarning alohida
jihatlari:
- atamalar;
- texnik talablar;
- baholash usullari;
- korxonalarni
sinflanishi;
- xodimlarga talablar
- Mahsulot hayotiy
siklining alohida
bosqichlariga mansub
jarayonlar;
- nomaterial ishlab
chiqarish bilan bog‗liq
jarayonlar (statistik,
bank, nashriyot
faoliyati);
- boshqaruv
jarayonlari;
- o‗lchash jarayonlari;
- axbortlarni qayta
ishlash va hisoblash
jarayonlari;
- himoyalash faoliyati
jarayonlari (insonlar,
tabiat)
Dostları ilə paylaş: