1 мъаруза ўЎҒғҚқҲҳ
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
| MUNDARIJA
So‗z boshi.......................................................................................................................4 I- MODUL. STANDARTLASHTIRISHNING UMUMIY QOIDALARI............6 1.1 ―Standartlashtirish asoslari‖ faniga kirish.........................................................6 1.2 Fanning maqsadi va vazifalari, iqtisodiyotdagi o‗rni va ahamiyati..................6 1.2.1 Standartlashtirishning qisqacha tarixi, Standarlashtirish ishlarini qadim zamonda, o‗rta asrda va XX asr boshlaridagi holati...............................................8 1.2.2 Markaziy Osiyo Mamlakatlarining va O‗zbekistonda standartlashtirishning tarixiy jarayonlari..................................................................................................11 1.3 Halqaro standartlashtirish tashkilotlari faoliyati va tashkilotlari....................13 1.3.1 Halqaro standartlashtirish tashkiloti – ISO va uning faoliyatlari.................13 1.3.2 Xalqaro elektrotexnika komissiyasi – ISO/IEC..........................................18 1.3.3 Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish bo‗yicha ishlarda qatnashuvchi xalqaro tashkilotlar..........................................................................20 1.4 Hududiy standartlashtirish tashkilotlari va xorijiy mamlakatlarda standartlashtirish....................................................................................................21 1.4.1 Standartlashtirish bo‗yicha Yevropa komiteti (SEN)..................................24 1.4.2 Elektrotexnikada standartlashtirish bo‗yicha Yevropa komiteti (SENELEK) va boshqalar...........................................................................................................26 1.5 Standart va standartlashtirish tushunchasi.......................................................27 1.5.1 Standartlashtirish va unda hal qilinadigan masalalar....................................28 1.5.2 Standartlashtirish faoliyatlari........................................................................29 1.6 Xalqaro standartlar to‗g‗risida umumiy ma‘lumot.........................................36 II- MODUL. STANDARTLASHTIRISHNING HUQUQIY ASOSLARI MAQSAD VA VAZIFALARI, TAMOYILLARI................................................37 2.1 O‗zbekiston Respublikasida standartlashtirishning huquqiy asoslari............37 2.1.1 Standartlashtirishning asosiy tushuncha, maqsad va vazifalari...................41 2.1.2 Standartlashtirishning asosiy tamoyillari....................................................48 2.2 Standartlashtirish bo‗yicha davlat boshqaruvi, standartlashtirish organlari va xizmatlari..............................................................................................................50 2.2.1 Davlat standartlashtirish tizimi...................................................................52 2.2.2 Standartlashtirish bo‗yicha davlat boshqaruvlari........................................53 2.2.3 Standartlashtirish bo‗yicha bazaviy tashkilotlar.........................................54 2.2.4 Korxonalarda va tashkilotlarda standartlashtirish xizmatlari......................58 2.3 O‗zbekiston davlat standartlashtirish tizimi bo‗yicha me‘yoriy hujjatlar.......60 175 2.3.1 Davlat standartlashtirish tizimida asos soluvchi me‘yoriy hujatlarning klassifikatsiyasi.....................................................................................................62 III- MODUL. STANDARTLAShTIRIShNING NAZARIY ASOSLARI...........66 3.1 Standartlashtirishning metodologik (uslubiy) asoslari.................................66 3.2 Amaliyotda ko‗proq ko‗llaniladigan umum-ilmiy standartlashirish usullari..................................................................................................................68 3.3 Kompleks va ilgarilanma standartlashtirish usullari.....................................72 3.3.1 Ilgarilanma standartlashtirish usuli va uning mohiyati..............................74 3.4. O‗zbekiston davlat standartlarini ishlab chiqish, kelishish, tasdiqlash davlat ro‗yxatidan o‗tkazish va yuritish..........................................................................77 3.4.1 Standartga texnikaviy topshiriqni ishlab chiqish va tasdiqlash..................78 3.4.2 Standartlar loyihasini ishlab chiqish va muhokama uchun tarqatish..........79 3.4.3 Kelgan fikr va mulohazalarni ko‗rib chiqish...............................................79 3.4.4 Standartning oxirgi loyihasini ishlab chiqish va tasdiqlashga berish…......81 3.4.5 Standart loyihasini tasdiqlash va davlat ro‗yxatidan o‗tkazish....................81 3.5 Me‘yoriy hujjatlarni ishlab chiqish, bayon qilish, mundarija va rasmiylashtirishga qo‗yiladigan talablar, ularning miqyosi va turlari...................82 3.5.1 Me‘yoriy hujjatlarning tuzilishi (strukturasi)ga talablar..............................82 3.5.2 Me‘yoriy hujjatni bayon qilishga talablar....................................................84 3.5.3 Me‘yoriy hujjatni rasmiylashtirilishiga talablar...........................................87 3.5.4 Me‘yoriy hujjatni mazmuniga talablar..........................................................88 3.6 Standartni joriy etish tartibi, uni tekshirish, qayta ko‗rib chiqish va unga tuzatishlar kiritish...................................................................................................94 3.6.1 Standartni joriy etish (qo‗llash)....................................................................94 3.6.2 Standartni tekshirish, qayta ko‗rib chiqish, unga tuzatmalar kiritish........... 95 3.6.3 Me‘yoriy hujjatlar bilan ta‘minlash..............................................................96 IV- MODUL.TEXNIK JIHATDAN TARTIBGA SOLISh HAMDA STANDARTLAShTIRIShNING IQTISODIY SAMARADORLIGI VA QONUNIY ASOSLARI.............................................................................................100 4.1 O‗zbekiston texnik jihatdan tartibga solish davlat tizimining tuzilmasi........102 4.1.2 Texnik jihatdan tartibga solish tizimining asosiy prinsiplari......................104 4.2 Texnikaviy shartlarni loyixalarini tuzish.......................................................105 4.2.1 Texnikaviy shartlarning loyihalarini tasdiqlash usullari………………….107 4.2.2 Texnikaviy shartlar loyihasini tasdiqlash..................................................108 4.2.3 Texnikaviy shartlarni davlat ro‗o‗yxatidan o‗tkazish.................................109 176 4.3 Standartlashtirishning iqtisodiy samaradorligini aniqlash tamoyillari........... 110 4.3.1 Standartlashtirish bo‗yicha ishlarga mehnat sarfi va ishlar narxi normativlari..........................................................................................................119 V- MODUL. TARMOQLARARO STANDARTLASHTIRISH VA TASNIFLASH TIZIMLARI...............................................................................121 5.1 Tarmoqlararo standartlashtirish tizimlarining maxsus jihatlari................... 121 5.1.1 Konstruktorlik va texnologik hujjatlashtirishning yagona tizimi............. 122 5.1.2 O‗zbekiston Respublikasida TX ishlab chiqish va mahsulotni ishlab chiqarishga qo‗yish tizimi........................................................................125 5.2 Texnik-iqtisodiy va ijtimoiy axborotlarning yagona tasniflash va kodlash tizimini yaratishning zarurati………………………………………………...... 126 5.2.1 Texnik-iqtisodiy va ijtimoiy axborotlarning yagona tasniflash va kodlash tiziminining asosiy maqsad va vazifalari............................................................127 5.2.2 O‗zbekiston Respublikasida davlat tasniflagichlari va ularning qo‗llanilishi..........................................................................................................127 5.2.3 Shtrix kodlash, uning xususiyatlari va qo‗llanilishi..................................131 5.3 Xalq xo‗jaligi taraqqiyoti tizimida standartlartirishning ahamiyati va ta‘siri................................................................................................................... 141 5.3.1 Xalq xo‗jaligi taraqqiyotida standartlashtirishning o‗rni..........................136 5.3.2 O‗zbekiston Respuplikasi xalq xo‗jaligi taraqiyotida standartlashtirishning samarodorligi......................................................................................................138 VI- MODUL. O‗ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA STANDARTLASHTIRISH VA SIFATINI TA‘MINLASH TIZIMLARINING RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI VA TAKOMILLASHTIRISH YO‗LLARI.............................140 6.1 Standartlashtirish va sifatni ta‘minlash tizimini takomillashtirish yo‗llari...140 6.1.1 Standartlashtirish va sifatni ta‘minlash tizimini rivojlantirish va takomillashtirish konsepsiyasi…………………………………………….…….141 6.1.2 Standartlashtirish va sifatni ta‘minlash tizimlarini rivojlantirish va takomillashtirish Konsepsiyasi............................................................................142 6.1.3 Mahsulot va xizmatlar sifatini ta‘minlashda ISO 9000 xalqaro standartlarining ahamiyati...................................................................................143 6.1.4 Jahon bozorida ishtirok etayotgan mamlakatlar tajribasida mahsulot ishlab chiqaruvchilar va uni yetkazib beruvchilar.........................................................144 VII- MODUL. STANDARTLASHTIRISH VA O‗ZAROALMASHUVCHANLIK ASOSLARI.........................................................................................................145 177 7.1 Standartlashtirish jarayonlarining rivojlanish qonuniyat-larida matematik sonlar ketma-ketligining ahamiyati va qo‗llanilishi...........................................145 7.1.1 Arifmetik va geometrik progressiyalarning asosiy xossalari...................145 7.2 Maqbul sonlar ketma-ketligi va parametrik standartlashtirish....................148 7.3 Standartlashtirishning texnologik asoslari o‗zaroalmashuvchanlikning mohiyati bo‗yicha asosiy tushunchalar..............................................................152 7.3.1 Qo‗nim va qo‗yimlar................................................................................153 7.3.2 Qo‗nim tizimlari va ularning standartlashtirishdagi ahamiyati............... 154 VIII- MODUL. SANOAT SOHALARIDA STANDARTLASHTIRISH.........156 8.1 Standartlashtirishning Davlat nazorati maqsad va vazifalari......................156 8.2 Davlat nazorati organlarining faoliyatlari va mansabdor shaxslarning xuquq va majburiyatlari.....................................................................................................157 8.3 Nazorat tartiblari va tekshiruv mazmuni.....................................................157 Shartli qisqartirishlar..........................................................................................159 FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO‗YXATI ................162 ILOVALAR........................................................................................................165 |