Neriman Qurban indd
Yüklə 3,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
85 bəy qonaq eləyəcəkdi, Abdulla bəy üçün ev sahibəsilə köməkləşib tədarük görmüşdülər: o cavanları yola salandan sonra Bakıya qayıdacaq, gedənləri Parisdə Əlimərdan bəy qarşılayacaqdı. Əli çamadanlı, bağlamalı, Avropa geyimli, gimnaziya for- malı, furajkalı, şlyapalı cavanları faytonlarla yola salanacan həyəcanlı duyğu vücudunu tərk eləmədi... Kuryer Məmmədağa və Qamət Əfəndi də daxil olmaqla səfarətin bütün heyəti onların yerbəyer olması, yemək yeyib dincəlməsi qayğılarını öz üzərinə götürmüşdü. Limandan axırıncı çıxan da elə özləri oldular. Yusif Vəzir Abdulla bəyə yol göstərdi: “İndi gedək sizin rahatlığınız barədə düşünək”. ...Az sonra Xeyriyyə xanımın açdığı süfrə arxasında əyləşmişdilər. “Çox ağır iş oldu, – Abdulla bəy xoşbəxt yorğunluqla da- nışırdı. – Bu qədər cavanı imtahandan keçirmək, biliyini yox- lamaq, ən yaxşılarını seçmək asan deyildi. Amma öhdəsindən gələ bildik...” “Bu cümhuriyyətimizin gələcəyinə sərmayə qoymaqdı, Abdulla bəy, – Yusif Vəzirin gözləri parıldayırdı. – Dörd-beş ildən sonra o cavanların hər biri öz sahəsində əvəzolunmaz şəxsə çevriləcək”. “Hökumətimizin çətinlikləri olsa da, bu işə yeddi milyon manat ayırdı, – Abdulla bəy həvəsə gəlmişdi. – Hər birinə min frank yol xərci verilib, bu da tətil vaxtlarında gəliş- gedişlərilə beş min frank eləyir, ayda dörd yüz frank da təqaüd alacaqlar. Beş il ərzindəsə hər tələbəyə otuz altı min manat xərclənəcək. Ərzaqla da, hər cür ləvazimatlarla da təmin olunublar. Ticarət və Sənaye Nazirliyimiz hərəsinə qırx arşın parça, iki cüt döşəkağı, iki ədəd əl-üz dəsmalı, altı ədəd cib dəsmalı ayırıb”. “Miri yazmışdı ki, Hacı Zeynalabdin də öz səxavətini göstərib...”
86 “Düzdü, Hacı bu münasıibətlə böyük ziyafət verdi, amma cavanların hər birindən iltizam aldı ki, hər ay verəcəyi əlli manat təqaüdün, ildə bir dəfə tətil xərclərinin müqabilində mütləq vətənlərinə qayıdacaqlar, işləyəndə borclarını burdəfəlik, ya da hissə-hissə qaytaracaqlar, bir də qeyri-türk və qeyri-müsəlmanla evlənməyəcəklər. Əlbəttə, axırıncı şərtini müqavilədən çıxarmaq üçün Hacını razı sala bildik...” Abdulla bəy əhvalatın necə olduğunu da danışdı: tələbə- lər yola düşməzdən əvvəl and içirlər: ‘’Qadir Allah və öz vicda- nim qarşısında söz verir və and içirəm ki, Azərbaycana sədaqətimi müqəddəs və sarsılmaz tutacaq, bundan sonra ondan başqa Vətən tanımayacaq, Azərbaycan vətəndaşlığının bütün vəzifələrini dönmədən yerinə yetirəcək və Azərbaycan Cümhuriyyətinin səadəti naminə can-başla qulluq edəcək, onun üçün nə gücümü, nə əmlakımı, nə də, lazım gələrsə, həyatmı belə əsirgəyəcəyəm. Qoy bu andı yerinə yetirməkdə Allaha mənə yar olsun!’’ Sonra səfərqabağı Hacını ziyarət gedirlər. Hacı onların hal-əhvalını xəbər alır, sonra şikayətləri olub-olmadığını soruşur. Hamısı vəziyyətlərindən razılıqlarını bildirirlər, yalnız bir nəfəri dillənir: «Hacı əfəndi, Siz bizdən qeyri-türklə evlənməyəcəyimizə
yir: «Övladım, çox doğru söyləyirsən, əmin olun ki, bu nöqsanımızı da aradan qaldıracağam». Ertəsi gün Qafqazda nəşr olunan bü- tün qəzetlərdə Hacının aşağıdakı məzmunda elanı çıxır: «Qafqaz türklərinin yeddi-səkkiz yaşları arasındakı qız uşaqlarını aşağıdakı şərtlərlə internat məktəbinə qəbul edirəm. Bu qız uşaqları on il təhsil alandan sonra öz qızlarım kimi onları evləndirib, gələcək həyatlarını təmin edəcəyəm. İmza: Hacı Zeynalabdin.» “Əlbəttə, düz eləyib, insanın əqidə azadlığına müdaxilə eləmək olmaz. Sağ olsun, Hacı çox ağıllı çıxış yolu tapıb, təki arzusu çin olsun...” – Yusif Vəzir dilləndi. 87 Bu məqamda, elə bil, Bakıda, Aşqabadda, Kiyevdə vurul- duğu qeyri-türk və qeyri-müsəlman qızlardan Abdulla bəyin xəbər tutacağını beynindən keçirib özünü yığışdırdı. “İşimiz asan olmadı, Yusif bəy. Amma hökumət hər şeyi mütəşəkkil şəkildə yoluna qoymaq üçün əlindən gələni elədi. Elə cavanların özlərinin nümayəndələrindən ibarət təşkilat bürosu yaratdıq. Büronun sədri Teymur bəy Aslanov bizim nümayəndəmizlə birgə lazımi yol vəsiqələri almaq üçün Tiflisdə, Batumda oldu. Cavanların necə təntənəylə yola sa- lındıqlarını bir görəydiniz, – Abdulla bəyin gözləri parılda- yırdı. – Hökumət üzvləri, ziyalılar, xeyriyyəçilər, din adamla- rı bu cavanları yola salmağa gəlmişdilər. Səmədağa Ağama- lıoğlu, İbrahim Əbilov, Əhməd Pepinov xeyir-dua, məsləhət verdilər. Çox təəssüf ki, seçilən cavanlardan biri, Balaxanı məktəbinin müəllimi Miryusif Mirabdullazadə qəflətən vəfat elədi. Məkanı cənnət olsun. Müəllim yoldaşı Seyidbağır Axundzadə çıxış eləyib onun barəsində danışdı. Cabbar Qar- yağdıoğlu Qurban Pirimov və Saşa Ohanezaşviliylə elə vağ- zalın böyük zalındaca məclis qurdu, Əlabbas Müznib süfrə açıb hamını çay, şirniyyat, meyvəyə qonaq elədi. Əlbəttə, Ağamalıoğlu fürsətdən istifadə eləyib öz siyasi məramlarını cavanların beyninə yeritməyə çalışdı, amma ümidvaram ki, ağıllı adamlar öz inandıqları yolla gedəcək, onlara bəslənən ümidləri doğruldacaqlar. Hacıqabulda, Kürdəmirdə, Yev- laxda, Gəncədə, Qazaxda cammat uşarların pişvazına çıxmış- dı. Tiflisdəki dostlar sağ olsunlar, bizə Batumacan xüsusi vaqon ayırdılar. Gəmiyə minməkdə də çətinliyimiz olmadı...” “İnşallah, – Yusif Vəzir ərklə qonağının sözünü kəsdi, – Abdulla bəy, yol gəlmisiniz, yemək buyurun, söhbətə vaxtı- mız olacaq...” ...Yenicə qəhvə masasının arxasına keçmişdilər ki, Cahan- gir bəy, ardınca Zeynal və Mirzə Qədir içəri girdilər. Sabahkı işləri götür-qoy eləməliydilər. Belə qərara gəldilər ki, əvvəlcə müttəfiq qoşunları komandanlığından icazənamə alsınlar da,
Yüklə 3,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|