qədər vərdişə çevrildi ki, bəlkə də sonrakı bütün əlli ildə heç kim mənim
dilimdən inkaredilməz amiranə formada çıxan hansısa bir bəyanat eşitməyib.
Və köhnə ictimai münasibətlərin dəyişdirilməsi, yaxud yenilərinin müzakirə
olunması gedişində rəyimin dost-həmvətənlərim arasında belə erkən yaşımda
çəkiyə malik olması və ictimai şuranın üzvü olanda nüfuzumun belə əhəmiyyət
kəsb etməsi üçün əsas etibarilə məhz bu vərdişə (o, mənim xarakterimin
ayrılmaz hissəsi olandan sonra) minnətdaram. Mən belə zənn edirəm, çünki çox
pis, gözəl nitqdən tərtəmiz məhrum olan, söz seçərkən tez-tez tərəddüd edən,
düzgün dildə çətinliklə danışan natiq idim və bununla belə, əksər hallarda mən
öz mövqelərimi qoruyub saxlamağa müvəffəq olurdum”.
Franklinin metodu biznes aləmində necə təsir göstərir? Gəlin illüstrasiya
qismində iki hadisəni götürək.
Nyu-Yorkda Liberti-strit 114-də yaşayan F.D.Mahoni bitki yağı ticarəti üçün
xüsusi avadanlığın satışı ilə məşğul olurdu. Bir dəfə o çox sanballı bir müştəridən
sifariş almışdı. Sifarişçi çertyojlara artıq baxmışdı və sifarişi təsdiq etmişdi. Lakin
bu vaxt çox böyük xoşagəlməz hal baş verdi. Sifarişçi almağa hazırlaşdığı təzə
avadanlığı öz dostlarının dairəsində müzakirə edirdi və dostları onu xəbərdar
etdilər ki, o çox böyük səhv edir. Sən demə, ona tamamilə yararsız şey itələyiblər.
Avadanlıq çox iridir, məqsədə çox yararsızdır, çox filan... çox fəsman... Bu cür
söhbətlər onun qəlbini təlatümə gətirdi, onda əsəbilik və hiddət meydana
çıxartdı. Belə bir vəziyyətdə o, cənab Mahoniyə zəng etdi və ən bərk ifadələrlə
özünə söyüş qoydu ki, sifariş olunmuş, artıq hazır olan avadanlığı qəbul
etməyəcəkdir.
“Mən avadanlığı ən diqqətli şəkildə yoxladım və onun tamamilə saz
vəziyyətdə olduğuna əmin oldum, – deyə həmin əhvalatı təsvir edən cənab
Mahoni danışırdı. – Və mən bunu da başa düşürdüm ki, sifarişçi və onun dostları
bu cür məhvedici tənqidə məruz qoyduqları şey barədə çox zəif təsəvvürlərə
malikdirlər. Eyni vaxtda da dərk edirdim ki, bunu onlara birbaşa demək son
dərəcə ağılsız hərəkət olardı. Mən Lonq-Aylendə yollandım ki, bu məsələni
onunla şəxsən müzakirə edim. Mən onun kabinetinin astanasını heç keçməyə
macal tapmamışdım ki, o, məni tənbeh edə-edə, söyüşlər yağdıra-yağdıra,
yumruqlarını əsəbi halda yellədə-yellədə mənim qabağıma atıldı. O, mənim və
mənim texnikamın üzərinə bildiyi lənətlərin hamısını tökdü və fikrini bu sözlərlə
tamamladı: “İndi siz bu zibillərlə nə eləmək niyyətindəsiniz?”
Nümayişkaranə surətdə təmkinlə mən ona dedim ki, yalnız onun deyəcəyini
eləmək niyyətindəyəm. “Siz – haqqını ödəyən adamsınız və təbii ki, siz
istədiyinizi almalısınız. Lakin kim isə öz üzərinə məsuliyyət götürməlidir. Əgər
siz öz tənqidinizin ədalətli olduğuna əminsinizsə, öz düzəlişləriniz olan çertyoju
mənə verin və biz bu işə 2000 dollar xərclədiyimizə baxmayaraq, sizə
hörmətimizin ifadəsi olaraq pul itkisi ilə barışmağa və demək olar, hazır
vəziyyətdə olan avadanlığı metalxanaya atmağa hazırıq. Lakin sizi xəbərdar
etməliyəm ki, əgər biz avadanlığı sizin çertyojlarınıza əsasən hazırlasaq, onda siz
hazırladığımız avadanlığa görə məsuliyyəti öz üzərinizə götürməli olacaqsınız.
Əgər siz bizə işi, özümüzün planlaşdırdığımız və düzgün olduğuna tamamilə
əmin olduğumuz işi tamamlamağa izin verərsinizsə, onda biz onun nəticələrinə
görə tam məsuliyyət daşımağa hazırıq.
downloaded from KitabYurdu.org
Mən danışdığım bu müddət ərzində o sakitləşdi və məni dinlədikdən sonra
dedi: “Əla, öz bildiyiniz kimi edin, ancaq orada nə isə alınmasa, onda bütün
müqəddəslərə dua edin”.
Hər şey “alındı” və o çox məmnun halda vəd etdi ki, bu mövsümdə analoji iki
iş üçün daha bir sifariş də edəcək.
Bu adam məni təhqir edəndə, yumruqlarını sifətimin qabağında yellədəndə,
mənə məşğul olduğum işdən başımın çıxmadığını deyəndə onunla mübahisəyə
girməmək və özümə haqq qazandırmağa çalışmamaq üçün bütün təmkinim tələb
olundu. Belə hallarda həmişə gərək çox böyük səbir və çox ciddi özünənəzarət
hissinin yiyəsi olasan, lakin bu, özünü doğruldur (pul ifadəsində). Əgər mən ona
desəydim ki, o, haqlı deyil və onunla mübahisəyə girişsəydim, bunun ardınca, çox
güman, məhkəmə dartışması, böyük ziyanla bağlı acı reallıq və qiymətli
sifarişçinin itirilməsi gələcəkdi.
Bəli, mən əminəm ki, haqlı olmadığını adama gərək heç vaxt deməyəsən”.
Başqa nümunəni götürək və yadda saxlayaq ki, burada göstərilən hadisələr
minlərlə adamın təcrübəsindən tipik hal kimi seçilib.
R.V.Krouli – Nyu-Yorkda Qardnerin meşə-sənaye firmasının kommivoyajeri
meşə materiallarının keyfiyyətinin nəzarətçiləriylə uzun illər ərzində
qəddarcasına mübahisə etdiyini inkar eləmirdi. O, mübahisələrdə parlaq
qələbələr əldə edirdi, lakin bu, yaxşı heç nəyə gətirmirdi. “Bu nəzarətçilər, –
deyirdi Krouli, – beysbol hakimləri kimidirlər. Bir dəfə qərar qəbul edərlərsə,
onu heç vaxt dəyişməzlər”.
Cənab Krouli gördü ki, firma onun mübahisələrdə qələbələri sayəsində
minlərlə dollar itirir. Mənim kurslarımın dinləyicisi olandan sonra o, taktikasını
dəyişməyi qərara aldı və mübahisələrə həmişəlik son qoydu. Bu qərarın
nəticələri necə idi? Həmin təcrübənin tarixçəsi, cənab Kroulinin öz kurs
yoldaşlarına danışdığı kimi, sizin qarşınızdadır.
“Bir dəfə səhər mənim kabinetimdə telefon zəng çaldı. Xəttin o biri başında
fövqəladə dərəcədə həyəcanlı səs mənə məlumat verdi ki, onların anbarına
gətirilmiş taxtanın keyfiyyəti tamamilə qeyri-qənaətbəxşdir. Onların firması
boşaltma işlərini dayandırıb və tələb edir ki, biz artıq boşaldılmış taxtaları
onların ərazisindən təcili surətdə daşıyıb aparaq. Vaqondakı taxtanın dörddəbiri
boşaldılandan sonra onların nəzarətçisi bildirmişdi ki, çatdırılan məhsulun 55%-
nin keyfiyyəti kondisiyadan aşağıdır. Bununla əlaqədar olaraq, onlar məhsulu
qəbul eləməkdən imtina edirlər. Mən yolboyu situasiyanı ən yaxşı şəkildə necə
yoluna qoymaq barədə fikirləşə-fikirləşə, vaxt itirmədən onların yük həyətinə
yollandım. Adətən, belə vəziyyətlərdə mən meşə materiallarının keyfiyyəti üzrə
müfəttiş kimi biliklərimə və təcrübəmə əsaslanaraq onların keyfiyyət üzrə
müfəttişlərini inandırmağa çalışmalı idim ki, onlar meşə materiallarının çeşidlən-
məsi qaydalarını yanlış interpretasiya edirlər və göndərdiyimiz material təyin
olunmuş kondisiyaya tamamilə uyğun gəlir”.
Lakin cənab Krouli buna kifayət qədər əmin deyildi. Ona görə də kurslarda
mənimsədiyi qaydaları tətbiq etməyi qərara aldı.
“Mən gəlib ora çatanda təchizat üzrə agent və keyfiyyət üzrə müfəttiş – hər
ikisi döyüşkən ruhda idi. Havadan barıt qoxusu gəlirdi. Biz boşaldılmalı olan
vaqonun yanına getdik və mən taxtaların boşaldılması və zayların seçilməsinin
downloaded from KitabYurdu.org