Magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda

İn = MG(t) / N(t);          (2.3) 

 

İn

    -    İstehlak norması, 

MG

 – Milli gəlir, 

N

 – Əhalinin sayı, 

---

42 

T 

-    Zamandır [18.səh-66]. 

Azərbaycanda  2010-2011  və  2014-2015-ci  illərin  adambaşına  düşən  istehlak 

xərc  göstəriciləri(bir  ay  üçün)  və  onarın  əvvəlki  ay  ilə  nisbətən  artib/azalması  %-i 

göstərilib. 

Cədvəl 2.3 

İllər üzrə adambaşına düşən istehlak xərcləri(bir ay üçün) təhlili 

 

Göstəricilər

 

2010

 

2011

 

artma/azalma 

%-lə

 

2014

 

2015

 

artma/azalma 

%-lə

 

Ərzaq məhsullarına(manatla)

 

71,1

 

82,4

 

15%artim

 

95,7

 

99,4

 

3,9%artım

 

Tütün məmulatlarına(manatla)

 

1,7

 

2

 

17,6%artım

 

2,5

 

2,6

 

4%artım

 

Alkoqola(manatla)

 

0,8

 

0,9

 

12,5%artım

 

1,2

 

1,3

 

8,3%artım

 

Geyimə(manatla)

 

10,4

 

11,3

 

8,6%artım

 

16,3

 

16,9

 

5,2%artım

 

kommunal ödənişlərə(manatla)

 

9,9

 

12,5

 

26,3artım

 

17,3

 

18,2

 

5,2%artım

 

Məişət əşyalarına(manatla)

 

10,1

 

11,6

 

14,8%artım

 

22,1

 

23,2

 

5%artım

 

Səhiyyə xidmətlərinə(manatla)

 

5,4

 

6,8

 

25,9%artım

 

11,5

 

12

 

4,3%artım

 

Nəqliyyat xərclərinə(manatla)

 

8,6

 

10,9

 

26,7%artım

 

14,7

 

15,3

 

4%artım

 

Rabitə xərclərinə(manatla)

 

3,9

 

5,1

 

30,8%artım

 

7,7

 

8,2

 

6,5%artım

 

İstirahətə(manatla)

 

4,7

 

6

 

27,7%artım

 

10,3

 

10,9

 

5,8%artım

 

Təhsil xərclərinə(manatla)

 

2,2

 

3,1

 

40,9%artım

 

4,6

 

4,8

 

4,3%artım

 

Restoran və 

yeməkxanaya(manatla)

 

12,6

 

13,9

 

10,3%artım

 

20,3

 

21,5

 

5,9%artım

 

Başqa mal və 

xidmətlərə(manatla)

 

5,9

 

6,5

 

10,1%artım

 

10,7

 

11,3

 

5,6%artım

 

Cəmi istehlak 

xərcləri(manatla)

 

147

 

173

 

17,7%atrim

 

234,9

 

245,6

 

4,5%artım

 

 

Mənbə:

  Azərbaycan  Respublikas

ı  DSK-nın  məlumatları  əsasında  müəllif  tərəfindən 

hazırlanmışdır [49]. 

 

Cədvəldən  məlum  olur  ki,ölkədə  hər  nəfərə  adambaşına  düşən  istehlak 

xərclərində 4,5% bahalaşma müşahidə edilmişdir. Əvvəlki cədvəldə isə bir ay ərzində 

ölkə  əhalisinin  adambaşına  düşən  gəlirlərinin  cəmində  də  4,5%  artımın  olduğunu 

müəyyən etmişdik.Buradan belə nəticəyə gələ bilərik ki, ölkədə statistik məlumatlara 

---

43 

görə insanların gəlirləri ilə təlabatları üst-üstə düşür.   

Dövlət  Statistika  Komitəsinin  rəsmi  məlumatına  əsasən    2016-cı  ilin 

yanvar-sentyabr  aylarında  2015-ci  ilin  yanvar-sentyabr  alarına  nisbətən,xidmət  və 

istehlak mallarının qimətləri 11.2%, qeyri-ərzaq əmtəələrinin qiymətləri 15.9%, ərzaq 

məhsullarının  qiymətləri  12.7%,  ölkə  əhalisinə  göstərilən  xidmətlərin  qiymətlərində 

5.2% bahalaşma müşahidə edilmişdir. 

Bütün  bunlarla  yanaşı  onuda  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  həyat  səviyyəsinin 

yüksəldilməsi  insanların  rifah  halının  yüsəldilməsinin  maddi  əsası  olaraq  nəzərə 

çarpır.Beynəlxalq  təşkilat  olan  BMT  əhalinin  həyat  səviyyəsinin  yüksəldilməsinin 

aşağıdakı göstəricilərini misal olaraq göstərə bilərik. 

-

 

Ölkədə səhiyyənin hazırkı vəziyyəti 

-

 

Ölkədəki təhsilin səviyyəsi 

-

 

Əhalinin məşğulluq (dərəcəsi)səviyyəsi 

-

 

Ölkə əhalisinin alıcılıq səviyyəsi 

-

 

Ölkə əhalisinin orta ömür müddəti və s. 

Bu  qeyd  edilənlərdən  əlavə  həyat  səviyyəsinin  əsas  göstəricilərinə  ÜDM-un 

həcmi və hər nəfərə düşən payın miqdarı və həmçinin ÜDM-un tərkibinə daxil olan 

istehlak  fondu  və  miqdarı  eyni  zamanda  təhlükəsizlik  göstəriciləri  də  aid 

edilməlidir.Dünya  ölkələri  üzrə  araşdırmalardan  məlum  olur  ki,  həyat  səviyyəsi 

yüksək olan olan ölkə əhalisinin ən çox istehlak payına xidməti istehlak düşür.Ən az 

istehlak  etdikləri  sahədə  isə  ərzaq  istehlakı  yer  alır.Misal  olaraq  ABŞ-nı  göstərmək 

kifayətdir ki, bu ölkənin əhalisinin istehlakinda artıq 50 ilə yaxındır ki ərzaq istehlakı 

30%, xidməti istehlak isə 45-50% yer tutur. 

Respublikamızda  ümumi  təhsil  müəssisələrində  1356081  nəfər,ilk  peşə-ixtisas 

təhsil  müəssisələrində  və  peşə  mərkəzlərində  194482  nəfər,  orta  ixtisas  təhsil 

müəssisələrində  56456  nəfər,  ali  təhsil  müəssisələrində    və  doktranturada(xaricdə 

təhsil  alanlarla  birlikdə)  168041  nəfər  təhsil  alır.Həmçinin  respublikamızda  1722 

məktəbəqədər  təhsil  müəssisəsi,  4462  əyani  ümumi  təhsil  müəssisəsi,  113  ilk 

peşə-ixtisas  təhsil  müəssisəsi,  61  orta  ixtisas  təhsil  müəssisəsi  və  54  ali  təhsil 

---

44 

müəssisəsi fəaliyyət göstərir.   

Ölkəmizdə  səhiyyənin  hazırki  və  son  6  ilinin  göstəricləri  bu  cədvəldə  aydın 

verilmişdir.Cədvəldə  qeyd  olunmuş  son  illərdə  bəzi  tibbi  müəssisələrin  və 

həmçinində  həmin  müəssisələrdəki  çarpayıların  sayının  azalması  tibb  və  ya  səhiyyə 

sahəsində  aparılan  islahatlarla  əlaqədardır.Tibb  işçilərinin  sayının  azalması  da  bu 

islahatlarla bağlıdır. 

                                                                                                                                                                                     

                           

Cədvəl 2.4