bolalarni hay ratlan tirad ig an savolni ochiq qoldirsa,
bolalar sarguzashtlarning
d avom ini k u tg an d ek u bilan y an a u ch rash ish g a intiladilar.
A fsuski, d arsliklarim izdagi m atnlarda aq lg a nom uvofiq fikrlar uchram aydi,
b arch a zid d iy atlar b a rta ra f etilgan va shunga k o ‘ra darslik lar zerikarli. O datda,
dastlab k i m an b alard a aqlga nom uvofiq fikrlar, ziddiyatlar, to ’qnashuvlar ju d a k o 'p
b o 'la d i. D astlabki m anbalardan foydalanish yaxshi, lekin ularni o 'q is h qiyin.
Shuning uchun, bir tom ondan. bolalar tush u n ad ig an tilda yozilgan. ikkinchi
tom ondan,
o 'z a ro
zid
fikrlar
u y g ’otadigan
m azm undagi
o ’quv
m atnlari
zarur.B izning ju d a bo‘sh o ’quv m ateriallarim izn i xayoliy q o ’shim chalar
bilan
y o ’nlantirish m um kin va bu ish m urakkab em as. M asalan, o ’qituvchi darsni
qu y id ag ich a boshlaydi: ’’O 'z im iz n i kosm ik kem ada uzoq galaktikadagi n o m a ’lum
plan etag a uchib kelgandek his qilam iz. U ndagi h am m a sharoit xuddi verdagidek,
lekin faqat tortish kuchi kam . U nda qanday h ayvonlar yashashi m um kin?” Bu holda
bolalarni m aqsadi m azk u r planetada h ay v o n o t dunyosini k o ’pavtirishdan iborat
b o ’ladi. 0 ‘qituvchi esa ularga verdagi hayvonot dunyosini o ’rgatishni k o 'zlay d i.
0 ‘qituvchi ham , o 'q u v c h ila r ham o 'z
m aq sad larig a erishadilar, binobarin,
taqqoslash bilishning yaxshi v o 'lid ir. M ak tab larim izd ag i o 'q u v predm etlarning
m azm u n id a asosiy e ’tibor defin itsiv alarg a, y a 'n i tushunchalarni ta ’riflash g a
qaratilgan. L ek in ana shu tushunchalarga turli nuqtayi nazardan qarash g ’oyat
foydalidir. H ar qanday obyekt o 'z i haqidagi tushunchaning ta ’rifidan ancha bovdir.
B olaning m iy asig a tu shunchalar ta ’rifini qanchalik k o ’p tiqishtirsak, ana shu
boylikning im koniyatlari shunchalik y o 'q o lib boradi. O ’qituvchining m aterialni
tak ro rlash
v a
m ustahkam lashga
qaratilgan
v azifalari
ham
o 'q u v c h ila rn in g
faoliyatini
kuchaytirishi
lozim .
U yga
beriladigan
vazifaning
o ’qish
va
so 'z la sh d a n g in a iborat b o 'lish i m a ’qul em as. U ndan k o 'r a bolalarning o 'q itu v c h ig a
savollar bergani yaxsh iro q d ir. A m m o o 'tilg a n m avzu b o 'y ic h a
berilgan savollar
o 'q u v c h ila rn i y an g i bilim larni o 'z la sh tirish g a tayyorlashi kerak. Suv solingan idish
isitilsa, itarilish kuchi qanday o 'z g a ra d i?
O 'q itu v c h i darsda isbotlagan qoidalarni am alda sinab k o 'rish n i bolalarga
tavsiya etishi m um kin. C hunki bahslashish uchun bilim kerak. H ozir m aktablarda
107
o 'q u v c h ila rg a o 'z la r i o 'rg a n a d ig a n predm etlarni yoki m avzularni tanlash huquqini
berish m um kinligi x u su sid a g ap lar b o 'ly ap ti. B o lag a k o 'c h a g a chiqishdan oldin
etigini k iyish yoki k iy m aslig in i ay tish kerak em as. C hunki u ''k iy m a y m a n ” deyishi
m u m k in va so 'ra g a n kishi m ulzam b o 'lib qoladi. U nga etikni avval chap yoki o 'n g
o y o q q a kiyishini aytish boshqa gap. U o 'z in in g tanlash
huquqidan qoniqish bilan
foydalanadi.
Dostları ilə paylaş: