Aşkarlama:dürüstlük testi- Dürüststlük testləri,qeyri-etik və korrupsiyalı davranışı və
ya korrupsiyalan
mış polis işçisini aşkarlamaq məqsədilə simyulasiya edilən korrupsiya
imkanlar
ıdır. Bu cür test edilən zaman,test edildiyi haqqında məlumatı olmayan polis işçi-
si qeyri –etik davra
nış imkanı təklif edilən, müşahidə olunan vəziyyətə qoyulur. .
Dürüstlük testi öz
əl həyat,aldatma,cinayətə sövq edən vəziyyətə qoyma,təxribat və fər-
di po
lis işçisinin qanuni hüquqları ilə bağlı ciddi narahatlıq doğurur.Bir çox ölkələrdə dü-
rüstlük testi qanunsuz ola bil
ər.Bu nisbətən riskli metoddur, çünki onun özü sui-istifadəyə
açıqdır,lakin dürüstlük testi bir neçə məqsədə də nail olmuşdur,məsələn,o,təhlükə altında
ola bil
əcəyindən qorxan polis işçiləri üçün çəkindirici rol oynayır. Polis təşkilatı daxilində
plan
laşdırılan, xəbər verilmədən edilən seriya testlər élan edilirsə, bu cür çəkindirici təsir-
l
ər artır. Məsələn, Avstraliyada testdən öncə geniş təhsil proqramı keçirilmişdir və proq-
ra
mın qəbul olunması üçün “səmimi polis işçiləri dürüstlük testindəın qorxmalı deyillər”
şüarından istifadə olunmuşdur. Dürüstlük testindən istifadə etmək və ya etməmək kon-
tekst
ən asılı olan yanaşmalardan asılıdır və hər bir polis xidmətində müxtəlif cür olur.(dü-
rüstlük testi il
ə bağlı 7-ci Fəsilə bax).
X
əbər verilmədən keçirilən dürüstlük testlərinin nümunələri
Subyekt (v
ə ya daxili nəzarət adından kimsə), içində müəyyən miqdarda pul olan pul kisə-
sini po
lis şöbəsinə təhvil verir və iddia edir ki, pul qabı parkda tapılıb. Daxili nəzarət birliyi
polis xidm
ətinin cavabını və pul qabı məsələsinin necə həll edildiyini müşahidə edir..
Subyekt (v
ə ya daxili nəzarət adından kimsə), yol polisi işçisi onu sürəti artırdığına
gor
ə saxladıqda ona rüşvət təklif edir. Daxili nəzarət birliyi polis işçisinin rüşvəti qəbul
etdiyini v
ə ya rədd etdiyini və onun bu haqda hesabat verdiyini və ya vermədiyini müşa-
hid
ə edir.
H
ədəf götürülmüş dürüstlük testi nümunəsi
Daxi
li şikayət hər hansı bir polis işçisinə qarşı şübhə ilə çıxış edir və iddia edir ki, bu
po
lis işçisi cinayət baş verdiyi yerdən qiymətli əşyalar oğurlamışdır. Bu işçinin pis davra-
nışını müəyyənləşdirmək üçün yalan oğurluq halı qurulur və həmən polis işçisi ora gön-
d
ərilir. Cinayət baş verən yerdə bir neçə qiymətli əşyalar qoyulur ki, polis işçisi üçün on-
la
rı oğurlamaq imkanı yaradılsın.
3.2.4.3.
Təhqiqat
7-ci F
əsil, təhqiqatı, polis işçiləri tərəfindən törədilən cinayət əməlləri ilə bağlı faktları
t
ədqiq etmək üçün proses adlandırır.Təhqiqat pozuntu aşkar edildikdən sonra aparılan
prosesl
ə məhdudlaşır. Daxili nəzarət təhqiqat prosesi başlaya bilən elementlərdən biridir.
182
3.2.5.
Nəzarət mexanizmləri
5-ci F
əsilin girişində açıqlanan nəzarətin məqsədlərinə nail olmaq üçün, zəruri olan
düzgün t
ədbirlər görmək üçün informasiya toplanmalı və analiz edilməlidir. Prosesin
müxt
əlif pillələrində istifadə oluna biləcək mexanizmlərin bir hissəsi aşağıda 4-cü Cəd-
v
əldə göstərilir. .
Cədvəl4: Prosesin müxtəlif mərhələlərində istifadə olunacaq mexanizmlərin
nümu
nəsi
Prosesin
m
ərhələsi
M
əqsədlər
Mexanizml
ər
İnforma-
siya top-
lanma
sı
Z
əruri məlumat bazasının toplanması
T
əşkilatın müx-
t
əlif səviyyələrində bir-
ba
şa təmaslar və müsa-
hib
ələr
İdarəetmə sis-
temi,t
əftişlər,”ətrafı gəz-
m
əklə rəhbərlik etmə”.
Müxt
əlif hesabat
növl
əri(maliyyə,işin gö-
rül
mısi,fəaliyyətlər və s.)
Statistika
Audit
İşçi qiymətlən-
dirm
ələri
Media analizl
əri
R
əy sorğuları
Po
lis işçiləri əl-
eyhin
ə şikayətlər
İfşaedicilər
İnforma-
siya ana-
lizi
Davra
nışın,əmrlərin və tapşırıq-
la
rın yerinə yetrilməsinin yoxlanılması
F
əaliyyətlərin dəyərlər, qayda-
lar, prosedurlar, büdc
ə,məqsədlərlə uy-
ğun olmasının yoxlanılması
Riskl
ərin,təhlükələrin,ehtiyacla-
rın,gözləntilərin aydınlaşdırılması(mü-
hit,t
əşkilat,ictimaiyyət)
Z
əifliklərin aydınlaşdırılması
İdarəetmənin,kadrların və görü-
l
ən işlərin qiymətləndirilməsi və müqa-
yis
ə edilməsi
N
əticələrin məq-
s
ədlərlə müqayisəsi
Hesabatlar
183
Düz
əldici
t
ədbirlər
Düz
əldici tədbirlərin üç məqsədi vardır:
Davam etm
əkdə olan işlərin dü-
z
əldilməsi
Önc
ədən müəyyən edilmiş məq-
s
ədlərə nail olunması problemə çevrildi-
yi m
əlum olduqda həmin məqsədlərin
uy
ğunlaşdırılması.
N
əzarətin nəticəsi köklü zəiflik-
l
ər göstərdiyi halda mühüm strateji,ida-
r
əetmə və operativ tədbirlərin görülməsi
F
əaliyyətlər
adamlarla
(mükafat v
ə cəza)
resurslarla
prioritetl
ərlə
metodlarla
prosedurlarla
strategiya il
ə
t
əşkilatla
idar
əetmə ilə
əməliyyatlar üzrə
3.2.6.
Daxi
li nəzarətin rolları və məsuliyyətləri
Bu altböl
mə rəhbərliyin,şaquli rəhbərliyin və fərdi işçilərin müxtəlif daxili nəzarət mə-
suliy
yətlərini və daxili auditorların və təftiş birliklərinin rollarını müzakirə edir.Nəzarət
birba
şa və dolayı yolla edilir. Rəhbərlik,xidmət daxilində nəzarət strategiyasının müəyyən
edil
məsində və nəzarət sisteminin yerinə yetirilməsində məsuliyyət daşıyır. Polis xidməti-
nin təşkilinə uyğun olaraq,nəzarət fəaliyyətləri idarəetmə sisteminin müxtəlif səviyyələ-
rin
də aparılır. Görülən işlərlə bağlı qiymətləndirmələr və konkret analizlər aparmaq üçün
daxili
və kənar xüsusiləşmiş birliklər qurula bilər. Dolayı nəzarət,polis fəaliyyətini media
və ictimai rəy vasitəsilə izləməklə aparıla bilər; onlar polis işçilərinin daxili zəifliklərini
və pis davranışını aydınlaşdırmağa kömək edəcəkdir.
3.2.6.1.
Rəhbərlik
Rəhbərlərin beş əsas tapşırıqları var.Onlar 1) məqsədləri analiz edir və müəyyənləşdi-
rir 2)
işləri təşkil edir; 3) işçiləri hərəkətə gətirirlər və onlarla əlaqədə olurlar; 4)işə nəza-
rət edirlər;və 5)müqayisə aparırlar və fikir bildirirlər.
Nəzarətlə bağlı,rəhbərlik :
Strategiyaya uy
ğun olaraq nəzarətin məqsədlərini müəyyən etməlidir.
Nəzarətin metodlarını,formalarını və periodunu müəyyən etməlidir.
Məsuliyyətləri ayırmalıdır və uyğun təlimlərin verildiyinə əmin olmalıdır.
System
lə əlaqədə olmalı və izah etməlidir .
Analiz
lərin nəticələrindən istifadə etməli və sonrakı tədbirləri görməlidirlər.
Yük
sək rəhbərlik daxili korrupsiyaya qarşı mübarizədə nəzarət siteminin uğurunu tə-
min
etmək üçün güclü siqnal verməlidir. Onlar verdikləri dəstəyin aydın şəkildə polis xid-
mətinə məlum olmasına nail olmalıdırlar,onlar göstərməlidirlər ki, qanun pozuntularına
və qeyri etik davranışa dözmürlər və onların özləri rol modeli kimi hərəkət etməlidirlər.
Onlar sis
temi şəffaf etməli və xidmətin bütün səviyyələrində tədbirlər görməyə hazır ol-
ma
lıdırlar.
184
Dostları ilə paylaş: |