Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

t
ədbirlərinin tətbiq edilməsi polis xidmətinə yanlış siqnal göndərir. Nəzarət tədbirləri,fər-
di po
lis işçisinin şəxsi məsuliyyət götürməsi arzusu kimi yox, inamsızlıq siqnalı kimi sa-
yıla bilər. Bu cür təsəvvürdən yayınmağın bir yolu da,polis işçiləri ilə təmasda olaraq nə-
y
ə görə fərqli nəzarət fəaliyyətlərinin yerinə yetirildiyini onlara  çatdırmaq və  nəzarətə 
doğru müsbət münasibət yaradan nəzarət mühitini “təmiz polis işçisinin ən yaxşı dostu” 
kimi t
əbliğ etməkdir.Nəhayət, görülməli işi kənara qoyub prosedurlara geniş yer vermək 
t
əhlükəlidir.  Bütün  bu  problemlər polis  işçilərinin  əhvalına  və  təşəbbüsünə  mənfi təsir 
edir. Bu cür m
ənfi nəticələr barədə məlumatlı olmaq və onlardan uzaq durmaq və nəzarət 
sistemini t
ənzimləmək və təkmilləşdirmək hər bir polis xidmətindən asılıdır,çünki istəni-
l
ən polis islahatında ən yaxşı aparıcı qüvvə bu işə can-başla qoşulan polis işçiləridir. 
Bğlmə4: 
Səciyyəvi kontekstlərdə nəzarət  
Polis xidm
ətində nəzarət sistemi geniş mənada ölkədən asılıdır. Məhkəmə sisteminin 
müst
əqilliyi və təmizliyi və ictimaiyyətin korrupsiyaya olan münasibəti rol oynayır.Digər 
t
ərəfdən,nəzarətin məhsuldarlığı onu həyata keçirmək üçün lazım olan resurslardan,mü-
f
əttişin təcrübəsindən və hakimiyyət və rəhbərliyin onun nəticələrindən istifadə etmək ha-
zırlığından güclü şəkildə asılıdır.  
N
əzarət funksiyasına verilən tapşırıqlar,bu nəzarətin baş verdiyi hallardan asılı olaraq 
d
əyişir.  Əvvəlcə,nəzarət,polisin insan hüquqlarına hörmət etməsinə  fokuslanır;  sonra  o 
po
lis işçiləri tərəfindən və polis xidməti daxilində baş verən müxtəlif korrupsiya formala-
rına yönəlir;  və  polis rəhbərliyini qiymətləndirmək üçün öz  funksiyasını  yavaş-yavaş 
genişləndirir. Cədvəl5 müxtəlif kontekstlərdə baş verən vəziyyətlərin ilkin təsviridir. O 
tam olmaqdan uzaq
dır; onun məqsədi daha da inkişaf etdirilə bilən model hazırlamaqdır. 
 
Cədvəl 5: Daxili nəzarətin kontekst özəllikləri nümunəsi  
  
Kontekst 
Əsas problemlər 
N
əzarətin fokusu 
Münaqi
şə 
sonra
sı ölkələr 

 
Siyasi hakimiyy
ət,hü-
quq sistemi v
ə polis yəqin ki,ta-
mamil
ə yenidən qurulmalıdır. 

 
Keçmiş əsgərlərin tər-
xis edilm
əsi çətin problemdir. 

 
T
əhlükəsizlik sistemin-
d
ə bütün subyektlər tərəfindən 
yüks
ək səviyyəli korrupsiya. 

 
Strateji beyn
əlxalq kö-
m
əyin olmaması. 

 
N
əzarət sistemini həya-
ta keçirm
ək üçün insan və ma-
liyy
ə resurslarının olmaması. 

 
Beyn
əlxalq donorların 
verdiyi fondlardan istifad
ə. 

 
Polis t
ərəfindən insan hü-
quqla
rı pozuntuları. 

 
Müxt
əlif azlıqlara qarşı  
ay
rımçılıq. 

 
Sistemli korrupsiya. 

 
N
əzarət əsasən beynəl-
xalq t
əşkilatlar tərəfindən aparılır. 
 
191 

---

Keçid dövrü 
ya
şayan ölkələr  
Inzibati ko-
manda sistemin-
d
ən bazar iqtisa-
diyya
tına keçid 
ölk
ələrində və 
avtoritar sis-
teml
ərdən 
demokratik sis-
teml
ərə kecid öl-
k
ələrində 

 
T
əhlükəsizlik sistemi 
subyektl
ərinin islahatı üç əsas 
m
əqsədə nail olmalıdır: demok-
ratikl
əşmə,polis və sərhəd 
keşikçilərinin hərbisizləşdiril-
m
əsi, 
peşəkarlaşma 

 
Korrupsiya
nın səviyyə-
si yüks
əkdir. 

 
İnsan və maliyyə resur-
sla
rı çatmamazlığı; lazımi təc-
rüb
ə zəifliyi. 

 
Insan hüquqla
rı pozuntu-
la
rı. 

 
T
əhlükəsizlik sisteminin 
müxt
əlif subyektləri arasında kor-
rupsiya:f
ərdi,kollektiv, 
sistemli 
İnkişaf 
etm
əkdə olan öl-
k
ələr 
Adamba
şına 
dü
şən gəliri aşa-
ğı olan ölkə-
l
ər(keçid dövrü 
ya
şayan ölkələr 
d
ə ola bilər)  

 
Ümumiyy
ətlə,nəzarət 
sistemini inki
şaf etdirməyə 
resurslar çat
mır. 

 
Korrupsiya yüks
əkdir. 

 
İnsan hüquqları pozuntu-
la
rı. 

 
C
əmiyyətin fərqli hissə-
l
əri arasında bərabərliyə hörmət. 

 
Polis xidm
ətinin müxtəlif 
s
əviyyələrində müxtəlif korrupsi-
ya formala
rı  
İnkişaf etmiş 
ölk
ələr 
Adamba
şına 
dü
şən gəlir yu-
xa
rı olan ölkələr 

 
N
əzarət funksiyaları 
genişlənmişdir və daha çox in-
ziba
ti işlərlə məşğuldur. 

 
İnsan hüquqları pozuntu-
la
rı. 

 
R
əngarənglik,anti-ayrım-
çılıq. 

 
T
əşkilati məhsuldarlıq. 
4.1.  Makedoniya polisi nümu
nəsində daxili nəzarət:  münaqişə sonrası ölkə 
(2005) 
Daxili n
əzarət xidməti polis qərargahında mərkəzləşdirilmişdir,lakin ölkə  daxilində 
m
ərkəzsizləşdirilmiş özəkləri vardır. Bu xidmət aşağıdakı məsələlərlə iş görürdü: 

 
Po
lis işçilərinin keçmişini yoxlamaqla, o cümlədən, cinayət törədib-törət-
m
ədikləri haqda . 

 
T
ədqiqatçılar  və  ya  ictimaiyyət tərəfindən verilən  şikayətlərin təhqiqatı 
il
ə.  

 
Şikayətlərin və intizamın pozulmasının analiz edilməsi ilə. 
Keyfiyy
ət nəzarəti tapşırılan bölməsi və daxili auditə həsr olunan bölmə hazırlıq ərəfə-
sind
ə idilər.   
192 

---