siyaya meylli f
əaliyyətlər,məsələn,avadanlıq,yanacaq,yemək və binalar alınması
v
ə polislərin işə alınması və vəzifələrinin artırılması məsələləri aid ola bilər..
4.
İzləmə təsisatlarını qurmağa imkan verən qanunlar.Parlament, polisin
nec
ə nəzarətdə saxlanmasını şərtləndirən qanun çərçivələrini qəbul etməyə və hə-
m
ən izləmə funksiyalarını yerinə yetirməli olan strukturların öz işlərini səmərəli
görm
əyi təmin eməyə məsuldur. Parlament,polisi izləmə strukturlarının mandatı-
nı və səalhiyyətlərini müəyyənləşdirən hüquqi formatları qəbul etməklə bu səla-
hiyy
ətləri həyata keçirir.
4.4.2.
İzləmə rolu
Parlamentin ikinci ön
əmli rolu,polis daxil olmaqla hökümətə nəzarət etməkdir. Çox
sayda ölk
ələrin parlamentlərində hökümətlərin fəaliyyətlərini hesabatlı tutmağa imkan
ver
ən cürbəcür izləmə alətləri vardır. Onların polis korrupsiyası kimi məsələlərə fokus-
lanma
ğa yönəlmiş komitələri də vardır,məsələn,Birləşmiş Krallıq Nümayəndələr Palatası
Daxili
İşlər Komitəsi kimi. Aşağıda,Haşiyə1-də parlamentin təhlükəsizlik sektoruna,o
cüml
ədən polisə nəzarət etmək üçün istifadə edə biləcəyi səlahiyyətlərin xülasəsi verilir.
Ha
şiyə1: Parlament və polis: izləmə səlahiyyətləri
100
Ümumi s
əlahiyyətlər
Polis korrupsiya
sı ilə bağlı qanunvericilik təşəbbüsündə olmaq,düzəliş vermək və qa-
nun q
əbul etmək.
Pollis orqanla
rı üzrə məsul olan icra orqanının üzvlərini və həmçinin,yüksək rütbəli
polis zabitl
ərini sorğulamaq(and içmək şərtilə)
Polis korrupsiya
sı ilə bağlı müstəqil ekspertləri dinləmək.
Polis korrupsiya
sı hay-küyləri ilə bağlı müstəqil sorğularla çıxış etmək.
Maliyy
ə izləmə səlahiyyətləri
İllik polis büdcəsinin bəyənilməsi.
Büdc
ə təkliflərini nəzərdən keçirmək və düzəliş vermək,o cümlədən əlavə büdcə tək-
lifl
ərinə .
Keçmiş xərcləri yoxlamaq və təsdiq etmək(audit təsisatlarının hesabatı əsasında).
Bütün büdc
ə sənədlərinə çıxış .
T
əyinetmə səlahiyyətləri
Ali polis r
əhbərlərinin təyinatının təsdiqi
211
Korrupsiya kontekstind
ə yanaşdıqda,parlament izləməsi iki məsələyə fokuslanmalıdır: 1) po-
lis üz
ərində maliyyə izləməsi və 2)polis izləməsi və şikayət mexanizmlərinin nizamlanması.
Maliyy
ə izləməsi. Polis korrupsiyasi ilə mübarizədə maliyyə dürüstlüyü mərkəzi yer
tutur,ona gör
ə də,parlamentin büdcə məsələlərində daha güclü rol oynaması vacibdir. Və
polis büdc
əsinin qəbul edilməsi və audit edilməsi də bura daxil olmalıdır
101
. Parlamentin
müxt
əlif rollarını aydın analiz etməkdən ötrü,burada analizlər büdcənin qəbul edilməsi və
büdc
ənin audit edilməsinə bölünür.
Parlamentin büdc
ə qəbul etmək səlahiyyəti ona siyasi prioritetləri müəyyənləşdirmək-
d
ə müəyyən imkanlar verir.O,korrupsiyaya qarşı mübarizəni prioritetləşdirməyi hökümət-
d
ən tələb edə bilər,polis izləmə mexanizmlərini maliyyələşdirə bilər və polis işçiləri üçün
anti-korrupsiya t
əlimi və maarifləndirmə kampaniyası təşəbbüsündə ola bilər. Bundan
əlavə, maliyyənin məhsuldar və qanuni xərcləndiyini yoxlamaq üçün auditdən istifadə
ed
ə bilər. Korrupsiyanı cilovlamaq üçün bu cür auditlər çox faydalıdır, çünki polis büdcə-
si üçün fondlar onla
rın nəzərdə tutulan məqsədi üçün gedib çıxmır. Audit idarələrinə təh-
qiqat aparmaq üçün sifa
riş verərək və höküməti büdcəyə əsaslanaraq hərəkət etməyə məc-
bur ed
ərək, parlament korrupsiyanın qarşısını almaqda mühüm rol oynaya bilər.
102
Maliyy
ə nəzarəti sahəsində parlamentin son əhəmiyyətli rolu planlaşdırma,proqram-
laşdırma,büdcələmə və polis xərclərinin qiymətləndirilməsi üçün şəffaf sistem qanunveri-
ciliyi q
əbul etməsidir.Bu cür büdcələmə sistemi,maliyyənin polis xidmətinə necə ayrıldığı
v
ə necə xərcləndiyini izləmək iqtidarında olmalıdır. Aydın və şəffaf hüquqi çərçivə olma-
dıqda,büdcələmə sistemi oğurluğa,pis idarəetməyə və mənimsəməyə meylli olur
103
.
Izl
əmə təsisatlarının işinin nəzərdən keçirilməsi. Parlament büdcəyə nəzarət etdiyindən,
polis izl
əmə strukturlarının resurslarını nəzərdən keçirir. Çox sayda ölkələrdə,parlament xüsu-
sil
əşmiş polis izləmə təsisatlarının üzvlərini təyin edir. Parlament,həmçinin,izləmə təsisatları-
nın öz mandatlarını necə yerinə yetirmələrini təmin etməkdən ötrü onların fəaliyyətini araşdı-
rır. Məsələn,Hüquq Mühavizə Dürüstlüyü üzrə Avstraliyanın Parlament Birgə Komitəsi
Avstraliya
nın cürbəcür hüquq mühavizə dürüstlük təşkilatlarının idarəçilik strukturlarını və
əməliyyat proseslərini araşdırmışdır.(aşağıda, bax Nümunə1)
Nümu
nə 1: Polis izləmə və şikayət mexanizmlərinin parlament tərəfindən izlən-
məsi: Avstraliya
104
2008–2009-cu ill
ərdə parlament birgə komitəsi, Hüquq Mühavizə Dürüstlüyü üzrə
Avstraliya Komissiya
sının(HMDAK) idarəçilik strukturlarını və əməliyyat proseslərini
mümkün d
əyişikliklərlə canlandırmaqdan ötrü müxtəlif dövlət hüquq mühavizə dürüstlük
idar
ələrini araşdırmışdır..
212
Dostları ilə paylaş: |