Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

Üçüncüsü,korrupsiyada günahgar bilin
ən polis  işçilərinə  iş  açmaqla  və  məhkum 
etm
əklə,prokuror  və  məhkəmə  sistemi polisin qanundan üstdə  durmadığını  və  törətdiyi 
əmələ görə cavabdehlik daşıyacağını ictimaiyyətə aydın mesaj verir.Polisə ictimai inamın 
aşağı olduğu yerlərdə bu xüsusi əhəmiyyət daşıyır;geniş vadidə,korrupsiya və digər cina-
y
ət  əməllərinə  görə  polis işçilərinə  qarşı uğurlu cinayət  işinin aparılması  polisə  ictimai 
ina
mın qurulmasına kömək edir.   
Dördüncüsü,korrupsiyaya  c
əlb  olunmuş  polis  işçilərinə  qarşı  təhqiqat  və  cinayət  işi 
polis xidm
əti daxilində daha çox sistemli problemləri ayırd etməyə kömək edir və sonra 
bu  probleml
ərlə polisi izləmə və nəzarətə məsul olan təsisatlardan biri məşğul ola bilir. 
M
əsəslən,xüsusiləşmiş polis izləmə strukturu,bir və ya bir neçə polis işçisinin korrupsiya-
ya gör
ə  məhkumluğunu,  xüsusi polis xidməti  və  ya  birliyinə  qarşı  daha  geniş təhqiqat 
başlamaq üçün istifadə edə bilər; bu kontekstdə,izləmə strukturu,polis xidmətinin daxili 
anti-korrupsiya mexanizml
ərini gözdən keçirə bilər. 
4.5.2. 
Mülki iddialar 
M
əhkəmə,polis korrupsiyası  ilə  bağlı  criminal prosesdəki rolundan əlavə,korrupsiya ilə 
mübariz
ədə iki əlavə funksiya yerinə yetirir. Məhkəmələr,polis korrupsiyasının olduğu hallar-
da kompensasiya axtaran f
ərdlər üçün mübahisə həll edən mexanizm kimi də hərəkət edə bi-
l
ər. İctimaiyyətin nümayəndələri milli və ya yerli hökümətə və ya polis xidmətinə qarşı kor-
rupsiya n
əticəsində dəymiş zərərə görə iş qaldıra bilər. Onlar, polis işçilərinin onları qoruya 
bilm
əməsi nəticəsində özlərinə dəymiş zərərə görə polisə iş qaldıra bilərlər-bu məsələn,polisin 
cinay
ətgar qrupdan  pul  alıb  onun  cinayət  əməllərinə  göz  yumması  nəticəsində  ola bilər. 
Amerika Birl
əşmiş Ştatlarınin Ali Məhkəməsi,təhsili olmayan polisin konstitusiya davranış 
standardla
rına “bilərəkdən laqeydlik”göstərdiyi halda,yerli hökümətləri cavabdeh tutur.Polis 
korrupsiya
sı nəticəsində fərdlərə dəymiş zərərin ödənilməsini məhkəmə təmin edirsə, o za-
man bu mühüm ç
əkindirci təsirə səbəb olur
108
. Daha sonra, yerli/ölk
ə hökümətləri və polis 
xidm
ətləri mülki iddialardan doğan qərarlara cavabdeh olaraq önəmli kompensasiya ödəməli 
olsalar,o zaman korrupsiya
lı davranışın baş verməməsi üçün etimal ki, addımlar atacaqlar. Bu 
davra
nış artıq ABŞ-da xüsusilə qeyd olunur və orada bir çox polis idarələri,polis işçilərinin fə-
aliyy
ət yoxlanışı zamanı mülki iddiaları hesaba almağa başlayırlar
109
.N
əhayət,korrupsiya ilə 
bağlı mülki iddialar,polis xidmətlərinin siyasətlərini və fəaliyyətlərini təhqiq edən daxili və 
k
ənar izləmə strukturlarına apara bilər.  
4.5.3. 
Məhkəmə nəzarəti 
M
əhkəmə,parlamentin və icra orqanının polislə bağlı fəaliyyətinə əhəmiyyətli müstə-
qil n
əzarət təmin edə bilər. Çox sayda ölkələrdə,ictimaiyyət və təşkilatlar,qanunverici ak-
tla
rın və icra qərarlarının məhkəmə tərəfindən araşdırılıb onların başqa qanunlara,xüsusilə 
d
ə, konstitusiyaya və ölkənin beynəlxalq hüquqi öhdəliklərinə uyğun olmasını yoxlamağa 
ça
ğırırlar. Məhkəmə qanunvericilik aktının və ya icraedici göstərişin konstitusiya ilə və 
ya 
başqa uyğun qanunlarla uyğun olmadığnı hesab etsə onları ləğv edər. Bu hal polis xid-
215 

---

m
ətlərinin korrupsiya və ya digər qeyri-qanuni fəaliyyətlərinə aparan parlament və ya icra 
orqa
nının atdığı addımların qiymətli yoxlanmasını təmin edir. 
M
əhkəmə nəzarəti, polis və hökümət üzərində daha geniş nəzarəti təmin etmək üçün 
m
əhkəmə və mülki cəmiyyət təşkilatlarının rolları arasında əhəmiyyətli əlaqə yaradır. Qa-
nuverici aktla
rın və ya icraedici göstərişlərin məhkəmə tərəfindən baxılmasını çox zaman 
t
ələb edən- mülki cəmiyyət təşkilatlarıdır. 
4.5.4. 
Probleml
ər 
Polis korrupsiya
sı ilə məşğul olmaq üçün prokuror və məhkəmənin bacarığı istisnasız 
olaraq bu t
əsisatların peşəkarlıq səviyyəsindən asılıdır
110
. Əgər onların tələb olunan səviy-
y
ədə resursları olmasa,onlar siyasi qruplardan asılı olsa və ya özləri korrupsiyaya uğramış 
olsalar, o zaman onlar korrupsiyaya qar
şı səmərəli rol oynaya bilməzlər.Bu təsisatların sə-
m
ərəliliyi,həm  də,  qanunların  mövcudluğundan  və  mükəmməl olmasından  asılıdır,yəni 
korrupsiya üzr
ə cinayət hüququ maddələrinin və həmçinin, xüsusi anti-korrupsiya qanun-
vericiliyinin olma
sından asılıdır.. 
Polis korrupsiya
sına nəzarət etməkdə prokurorun rolu vacibdir. Çox zaman prokuror-
lar üçün po
lis işçilərinin törətdiyi pozuntulara görə təhqiqat aparmaq çətin olur, çünki on-
lar normalda bir-bi
ri ilə yaxın işgüzar münasibətlərdə olurlar
111
. Bu hal qa
çılmazdır,çünki 
çox öl
kələrdə prokurorlar vətəndaşların törətdiyi cinayət əməllərini təhqiqat edəndə  po-
lis
dən asılı olur. Bu cür münasibət, prokurorlara polis korrupsiyası üzrə təhqiqat apardıq-
la
rı zaman tərəfsiz və müstəqil tərzdə hərəkət etməyi çətinləşdirir.Daha sonra, bir çox sis-
temlərdə,prokurorlar polisin fəaliyyətini təhqiq edən zaman həmən polislərlə eyni polis 
xid
mətində işləyən polislərə arxalanırlar, çünki onların təhqiqat aparmaq üçün alternativ 
müs
təntiqlərə müraciət etmirlər. Bu hal müstəqil araşdırmanı təhrif edə bilər və sistemli 
korrupsiya
nın mövcud olduğu polis xidmətlərində pozuntuları tam araşdırmaq üçün bura-
da işləyən polis işçilərinə arxalanmaq prokurorlar üçün hədsiz dərəcədə çətin ola bilər. Bu 
prob
lemdən uzaq durmaq üçün bir çox ölkələr,məsələn, Avstriya(aşağıda Nümunə2-yə 
bax), korrupsi
ya ilə məşğul olan müstəqil prokuror və həmçinin korrupsiyanın qarşısını 
almaq 
və təhqiq etmək üçün məsul olan və polisdən təşkilati baxımdan asılı olmayan xü-
susi ida
rə  yaratmışdır. Müstəqil istintaq strukturlarının mövcudluğu və ya yaradılması 
polis korrupsiya
sı ilə bağlı bir neçə uğurlu sorğuların aparılmasında əsas rol oynamışdır. 
Toronto polis xid
məti öz işçiləri arasında korrupsiyanı araşdırdığı zaman,Kanada Kral  
Süvari Polisinin nüma
yəndələri araşdırıcı qrupu təşkil etmək üçün dəvət edilmişdir
112
.  
Polis korrupsiya
sını araşdıran zaman,prokurorlar tipik olaraq vətəndaşların ifadələrinə 
əsaslanırlar, o cümlədən,polis korrupsiyasından faydalanan və/və ya şahidlik edən tanın-
mış cinayətgarların ifadələrinə. Prokurorlar üçün bu cür adamlardan ifadə almağın nə qə-
dər çətin olduğunu deməyə ehtiyac yoxdur.  Prokurorlar polis idarələri sistemli korrupsi-
yaya qur
şandıqları zaman ortaya çıxan halları araşdırdırdığı halda da əlavə problemlərlə 
üz
ləşirlər. Bu cür hallarda pois işçiləri müstəntiqlərlə səmərəli şəkildə əməkdaşlıq etməyə 
216 

---