Psixologiya yo’nalishi talabasi Shermatov A. T klinik psixologiya fanidan 1-kurs sirtqi taʻlim talabalari uchun 2-mustaqil ish yoʻriqnomasi

Psixologiya yo’nalishi talabasi Shermatov A.T

Klinik psixologiya fanidan 1-kurs sirtqi taʻlim talabalari uchun 2-mustaqil ish
YOʻRIQNOMASI

Dastlabki oʻzlashtirgan 2 ta mavzudan kelib chiqib, quyidagi savollarga oʻrgangan maʼlumotlaringiz va oʻz shaxsiy fikrlaringizdan iborat javoblar yozing.

Savollar:
1. Klinik psixologiya fanining ahamiyati, maqsadi va vazifalari haqida maʼlumot bering.
2. Ushbu fanning rivojlanish tarixi haqida qanday maʼlumotlarga ega boʻldingiz?
3. Klinik psixologiya qanday tadqiqot metodlariga ega?
4. Norma va patologiya. Sogʻlomlik va kasallik tushunchalari oʻrtasidagi farqlarni taʼriflang.

Talablar:

• 
  Mustaqil ishni Times New Roman shriftida, 14 kattalikda, MS Word dasturida yozing.
  
• 
  Har bir savolga javob 60 ta soʻzdan ortib ketmasligi tavsiya etiladi. (Uzr so’rayman ko’payib ketdi.)
  
• 
  Savollarga oʻz shaxsiy xulosalaringizni ilmiy maʻlumotlarga tayanib bildirishingiz alohida qadrlanadi.
  

Mustaqil taʻlimni baholash mezoni:
Savollarga berilgan javoblar maksimal 2 ball bilan baholanadi.

Eslatmalar:
Mustaqil ishni belgilangan vaqtdan kechikmasdan joʻnatishingizni soʻrayman.
Topshirish muddati: 10.11.2023. Soat: 23:55.


Fan oʻqituvchisi: Teshaboyev I.A.

Klinik psixologiya, klinik sharoitlarda yashovchi shaxslarning ruhiy holatini tahlil qilish, va davolash bilan shug'ullanadigan soha hisoblanadi. Ushbu sohada mutaxassislar, insonlarning ruhiy salomatligiga e'tibor qaratishadi va ularning psixologik muammolari bilan boshqarishlariga yordam berish uchun turli terapevtik usullardan foydalanishadi.

Klinik psixologlarning asosiy maqsadlari biri, insonlarning psixologik muammolarini tushunish va bu muammolarni samarali tarzda davolashdir. Ushbu maqsad asosida, klinik psixologlar odatda shaxslarning belgilari va semptomlarini baholash, psixologik testlar va baholashlar tashkil qilish, shaxsning hayotida salbiy ta'sirlar etkazadigan muammolarni aniqlab chiqish va davolash rejalari yaratish bilan shug'ullanadilar.
Klinik psixologlarning boshqa muhim maqsadi, insonlarning ruhiy salomatini yaxshilash va psixologik xursandiyatlarini oshirishdir. Ushbu maqsad bilan klinik psixologlar terapiya sessiyalari tashkil qilishadi va shaxslar bilan birgalikda ishlayarak ularning muammolariga yechim topishlarini ta'minlaydilar. Terapiya jarayonida, shaxslarning hissiy, fikr-mantiqiy va harakatlar bilan bog'liq muammolari ustiga tushuniladi va ularga yaxshi hayot sifatini ta'minlash uchun zarur bo'lgan ko'nikmalarni o'rgatish maqsadlanadi.

Klinik psixologlarning vazifalari quyidagilarni o'z ichiga oladi:

1. Shaxslarning psixologik muammolarini baholash va tan olish.
2. Shaxslarning psixologik belgilari yengillashtirish yoki bartaraf qilish uchun terapevtik usullarni qo'llash.
3. Shaxslarga hissiy qo'llab-quvvatlash va ularni motivatsiya qilish.
4. Terapiya rejalarni tuzish va davolash jarayonini boshqarish.
5. Shaxslarga stress boshqarish, kommunikatsiya ko'nikmalari, muammolarni yechish va hissiy tartibni o'rganish kabi becerilar o'rgatish.
6. Psixologik salomatni saqlash va ruhiy rivojlanishni ta'minlash uchun tarbiyalarni tashkil etish.

Klinik psixologiya fanining rivojlanish tarixi, psixologiya ilmi asosida umumiy bir qismi sifatida rivojlanib kelgan. Insonlar ruhiy salomatiga e'tibor qaratadigan psixologiya sohasi, psixologik muammolar tushunish va davolash uchun uzun tarixga ega.

Klinik psixologiyani rivojlanishi 19-asrda psixologiya ilmining shakillanishiga bog'liq. Sigmund Freudning psixanaliz nazariyasi, klinik psixologiyaga muhim hissa kiritgan. Freudning o'rganishlari, insonning ma'no va psixologik muammolarini tushunishda chuqur tushuntira oluvchi bir tushuncha taklif qilgan va terapi jarayonlarini o'z ichiga olgan.
20-asrning boshlarida klinik psixologiya sohasida yo'l harakati kuchayib borib, foydali terapi yo'nalishlarining rivojlanishi va psixologik masalalar bilan bog'liq ilmi tadqiqotlar ko'payib keldi. Bu davr bilan klinik psixologiya sohasida turli terapi usullari, masalalar yechish modellari va ruhiy salomatlikni yuqori darajada oshirishga qaratilgan qo'llanmalarni yaratish yo'lga qo'yildi.
Bugungi kunda klinik psixologiya sohasi, bir qancha terapi usullarini o'z ichiga olgan va umumiy tarzda insanlarni psixologik muammolari bilan yordam berish uchun yo'l harakat qiladigan katta bir soha sifatida rivojlanib kelgan. Bu sohada faoliyat ko'rsatadigan mutaxassislar, psixologik muammolarni tahlil qilish, shifokorlik qilish, terapiya jarayonlarini olib borish va ruhiy salomatlikni yuqori darajada saqlashga yordam berish bilan shug'ullanadilar.

Klinik psixologiya, psixologik muammolar va davranish jarayonlarini tahlil qilish, tan olish va davolashga yordam berish uchun turli tadqiqot metodlaridan foydalanadi. Bu metodlar, muayyan maqsad va ma'lumotlar toplami bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Quyidagi klinik psixologiya tadqiqot metodlari mashhur bo'lib, ularni katta yo'qotish mumkin:

1. Klinik muloqotlar: Psixolog va maqbul shaxslar o'rtasida o'tkaziladigan muloqotlar, muayyan maqsadlarga yo'naltirilgan bo'lishi kerak. Psixolog, shaxsning psixologik tarixi, muammolari, hissiy holati va fikrlari haqida ma'lumotlarga ega bo'lish uchun muloqotlar orqali batafsil o'rganishni amalga oshiradi.

2. Psixologik testlar: Klinik psixologlar, psixologik muammolarni aniq bir shaklda baholash uchun psixologik testlardan foydalanishadi. Bu testlar, shaxsning kognitiv, emotsional va shaxsiy xususiyatlarini o'rganishga yordam beradi. Masalan, Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI) va Beck Depression Inventory (BDI) klinik psixologlar tomonidan keng qo'llaniladigan testlardan bir nechasi hisoblanadi.

3. Gözlem: Klinik psixologlar, shaxsga yaqin bo'lgan muhitda, shaxsning davranishlarini, reaksiyalarni va interaksiyalarini tezkorlik bilan ko'rganligi orqali ma'lumotlarni to'plashadi. Bu, shaxsning normal va anormal davranishlari haqida ma'lumotlarni olishga imkon beradi.

4. Nöropsixologik testlar: Bu testlar, shaxsning beyin funktsiyalarini o'rganishda yordam beradi. Nöropsixologik testlar, hafiza, dikkat, dil bilgisi va boshqa kognitiv funksiyalarni o'rganish uchun foydalaniladi. Bu testlar, beyin yaralanmalari, demensiya va boshqa nevrolojik muammo va kasalliklar bilan bog'liq psixologik muammolarni aniqlashda yordam beradi.

5. Klinik deneyler: Klinik psikologlar, tedavi usullarini va intervensiyalarini sinash uchun klinik deneylerdan foydalanishadi. Bu deneyler, tedavi rejimlarining efektivligini, davolashning uzunligini va boshqa muhim o'zgarishlarni o'rganishga imkon beradi.

Bu klinik psixologiya tadqiqot metodlari, psixologik muammolarni tahlil qilish, tan olish va davolashga yordam berishda katta ahamiyatga ega bo'lgan. Tadqiqotchilar, bu metodlardan foydalanib, insonlarning ruhiy salomatligini yaxshilash va rivojlantirish uchun zarur ma'lumotlarni olishga intilishadi.

Norma va patologiya, sog'lik va kasallik tushunchalari o'rtasidagi farqlarni ifodalaydi. Ularning ta'riflarini quyidagicha berish mumkin:

Norma: Norma, bir narsaning odatiy, sog'liqiy yoki kutubxona holati yoki davranishi deb ta'riflanadi. Bir kishining jismoniy, ma'naviy yoki ijtimoiy ravishda normaga mos bo'lishi, uning odatiy yoki kutubxonaviy holatda bo'lishi demektir. Norma, boshqa insonlarning ko'rsatishlariga mos keluvchi jihatdan aniq bir qiymat yoki standartni anglatadi.

Patologiya: Patologiya, bir kishining odatiydan, sog'liqiydan yoki kutubxona holatidan aniq bir ravishda ajratilgan holat yoki davranishni anglatadi. Bu, bir kishining normal holatdan saparishi, ma'naviy yoki jismoniy muammo yoki kasalliklar bilan bog'liq holatlarini ifodalayadi. Patologiya, kishining normal funktsiyalaridan savdo qilishini yoki kasallikni ifodalayadi.

Sog'lik: Sog'lik, bireyning jismoniy, ma'naviy va ijtimoiy yaxlitlik holatini ifodalaydi. Bu, bireyning jismoniy tushunchalarini, o'zg'arlantirish qobiliyatini, sosial aloqasini va yaxshi turishini anglatadi. Sog'lik, normaga mos bo'lgan jismoniy funktsiyalar va ruhiy holatni ifodalayadi.

Kasallik: Kasallik, bireyning jismoniy, ma'naviy yoki ijtimoiy ravishda normal funktsiyalaridan yo'qolishi, shikastlanishi yoki faolligini to'xtatishi bilan bog'liq holatdir. Bu, bireyning yomonlashgan yoki og'riqqa uchraganliklarni anglatadi. Kasallik, jismoniy yoki ruhiy muammo, yaralanma, infeksiya yoki boshqa asosiy sabablar tufayli yuzaga kelishi mumkin.

Bu tushunchalar, bireylerning normal holatlarini, muammolarini, yaxshi turishlarini va yomonlashganliklarni ta'riflashda foydalaniladi. Sog'lik, norma bilan bog'liq bo'lgan yaxlitlik va funktsiyalarni ifodalayadi, kasallik esa normadan saparish va bireyning yomonlashgan holatini bildiradi.