Psychological characteristics of childhood bargida Baxadirovna Mirjalilova

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | SPECIAL ISSUE 1 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
 
 

 
 
Academic Research, Uzbekistan 409  www.ares.uz 
munosabatlari tabiatini o’rganuvchi qator pedagogik fanlar mavjud bo’lib, ularning 
orasida psixologiya alohida o’rin egallaydi.
 
 
ADABIYOTLAR TAHLILI
VA METODOLOGIYA
Psixologiya fanida yosh davrlarini tabaqalash bo’yicha turlicha usullar 
mavjuddir. Bu inson shaxsini tadqiq qilishga turli nuqtai-nazardan yondashuvi va 
mazkur muammoning mohiyatini turlicha yoritadi. 
Shveysariyalik psixolog J.Piajening aql-idrok nazariyasi, aql-idrok funksiyalari 
hamda uning davrlari haqidagi ta’limotni o’z ichiga oladi. Aql-idrokning asosiy 
vazifalari, moslashish va ko’nikishdan iborat bo’lib, bu uning doimiy vazifalar 
turkumini tashkil etadi. Muallif, bola aql-idrokini quyidagi psixik rivojlanish 
davrlariga tasniflaydi: 
1.sensomotor intellekti-tug’ilgandan 2 yoshgacha; 
2.operasiyagacha tafakkur-davri - 2 yoshdan 7 yoshgacha; 
3.aniq operasiyalar davri-7,8 yoshdan 11, 12 yoshgacha; 
4.rasmiy operasiyalar davri. 
Fransuz psixologi A.Vallon esa yosh davrlarini quyidagi bosqichlarga. ajratadi: 
1) homilaning ona qornidagi davri; 
2) impulsiv harakat davri - tug’ilgandan 6 oylikkacha; 
3) his-tuyg’u davri (emosional) - b oylikdan 1 yoshgacha; 
4) sensomogor (idrok bilan harakatning uyg’unlashuvi) davri 1 yoshdan 3 
yoshgacha; 
5) personologizm (shaxsga aylanish) davri - 3 yoshdan - 5 yoshgacha;19 
6) farqlash davri - 6 yoshdan - 11 yoshgacha; 
7) jinsiy yetilish va o’spirinlik davri - 12 yoshdan -18 yoshgacha. 
L.S.Vigotskiy psixologlarning yosh davrlarini tabaqalash nazariyalarini tanqidiy 
tahlil qilib, muayyan rivojlanishni vujudga keltiruvchi ruhiy yangilanishlarga tayanib, 
yosh davrlarini quyidagi bosqichlarga ajratadi; 
1. Chaqaloqlik davri inqirozm. 
2. Go’daklik davri - 2 oylikdan 1 yoshgacha, bir yoshdagi inqiroz. 
3. Ilx bolalik davri - 1 yoshdan 3 yoshgacha - 3 yoshdagi inqiroz. 
4. Maktabgacha davr - 3 yoshdan 7 yoshgacha - 7 yoshdagi inqiroz. 
5. Maktab yoshi davri - 8 yoshdan 12 yoshgacha - 13 yoshdagi inqiroz. 
6. Puberdat (jinsiy yetilish) davri - 14 yoshdan 18 yoshgacha, yoshdagi inqiroz. 
L.S.Vigotskiy o’zining yosh davrlarini tabaqalash nazariyasini ilmiy asoslab, 
ta’riflab bera olgan. Olim eng muhim psixik yangilanishlar haqida Ilmiy va amaliy 
ahamiyatga molik mulohazalar bildirgan. Biroq, bu mulohazalarda ancha munozarali, 
bahodi o’rinlar ham mavjud. Umuman L.S.Vigotskiyning yosh davrlarini tabaqalash 

---