10-rasm. Biologik tadqiqotlarda ishlatiladigan transmission (yoritib
ко ‘rsatadigan) elektron mikroskoplarni ко ‘rinishi.
Transmission
elektron
mikroskopiyada
biologik
obyektlami
ultranafis (yupqa) kesmalaridan (qalinligi 0.1 mkm ga teng bo‘lgan)
foydalaniladi va ulami kontrastligi og‘ir metallar yoki tuzlari
yordamida
kuchaytiriladi (11a, 12a-rasmlar).
11-rasm. Fibroblastni yoriticvchi (a) va skanirlangan (b) elektron
mikrofotografiyalar: 1 -yadro; 2
-
endoplazmatik to ‘rning donador
(granula) kanallari; 3 - lizosoma
* /
0000.
Elektron mikroskopiya yordamida obyektni fazoviy tasvirini
olish mumkinmi?
Bunday kuzatishlami olib borish uchun skanirlovchi
elektron mikroskop yaratilgan.
Obyekt tasviri shakllanishida, qaytargan
elektronlar
qatnashadi.
Buning
uchun
obyekt
sirtini
elektron
22
o‘tkazadigan qilish kerak. Ko‘p holatlarda bu nusxa
sirtiga nafis metall
kukunlarini purkash orqali amalga oshiriladi. Bu usulni eng katta
ustuvorlik tomoni - katta aniqlikka egaligi hisoblanadi.
Ammo uni
ko‘rish imkoniyati (biologik obyektlar uchun 3-5 nm ga teng)
transmission elektron mikroskopga nisbatan ancha past ( lib , 12b -
rasmlar).
12-rasm. Hujayra organoidlarini transmission (a) va skanirlangan
mikrofotografiyalari: 1
—
mitoxondriya kristallari. 2- mitoxondriya
matriksidagi granulalar; 3- Goldji apparati, 4- endoplazmatikto'rning
kanallari X20000 marotaba kattalashtirilgan.
13-rasm. О ‘quv - ilmiy laboratoriyalardagi skanirlovchi-zondli
mikroskoplar ко ‘rinishi.
23
Skanirlovchi elektron mikroskopiyani kamchiligi obyektga metallar
kukuni bilan ishlov berish zarurligi bo‘lib, u hujayra qobig‘idagi ba’zi
strukturalami tasvirini aniq chiqmasligiga olib keladi.
Bundan tashqari,
tadqiqot uchun tayyorlangan nusxalami hujayralari metallar ta’sirida
o‘lib qoladilar.
Biologik
Dostları ilə paylaş: