128
illər
uzunu tikilmiş, bütün arzuları arsızlıq boğmuş, keçmiş xatirələr torpağın dərin
qatlarına gömülüb üstü döyülmüş, lap adın özünə kimi keçmişlə bağlı hər şey
qoparılıb atılmış, hisslər daşa-dəmirə dönmüşdü. Və nə vaxtsa, özünü unutduğun
anda keçmişin acılı-şirinli xatirələri baş qaldırıb sənə «gəl-gəl»» deyəndə, huşun
başından çıxanacan içirsən, hər şeyi unudursan. Ancaq bunu təkcə gündüzlər
eləmək olur. Gecələr isə özündə olmursan, xatirə köhləninin cilovu boşalır, şahə
qalxıb şüurun sərhədlərini keçir və bir vaxt torpağın dərin qatlarına basdırdığın
anlar təzədən baş qaldırır, xatirələrin donu açılır, kölgələr sayrışır, yaralar göz-göz
olub sulanır, dəhşətli bir tufana dönüb, qurduğun bütün
bənd-bərəni yerlə-yeksan
eləyir! Unutmaq! Ancaq bu da o vaxt mümkün olur ki, dünya insan iradəsinin
nuruna boyanmış olsun. Həmin nurlu işıq sönüb, hətta soxulcanların xışıltısı belə
eşidiləndə, çoxdan ölüb getmiş dünya Vineta (15) kimi dalğaların qoynundan baş
qaldırıb təzədən canlanmağa başlayanda isə hər şey başqa cür olur. Onda, gərək,
hər axşam ağlın başından çıxanacan içəsən, hər şeyi unudasan, gecələri gündüzə,
gündüzü də gecələrə çevirəsən. Gündüzlər gördüyün yuxu gecələr gördüyün yuxu
kimi dəhşətli olmur. Özü azmı belə eləmişdi? Çox vaxt bütün gecəni küçələrdə
dolaşıb, səhərin gözü açılanda mehmanxanaya qayıtmamışdımı?
Ya da bütün
gecəni «katakomba»da bir yoldaş tapıb içə-içə Morozovun «Şəhrizad»dan
qayıtmasını gözləmiş, sonra onunla süni palmaların «kölgəsində» azmı vurmuşdu?
Həmişə də bu pəncərəsiz otaqda səhərin açıldığını divardakı saatdan bilmişdilər...
Adətən, sualtı qayıqda qalanlar belə çox içər... Əlbəttə, başını bulaya-bulaya «daha
yetər, bir az ağıllı olmaq lazımdır» deməyə nə var! Ancaq görürsən ki, lənət
şeytana, bundan çətin heç nə yox imiş. Neyləyəsən, həyat öz həyatlığında qalır,
gah heç nə olur, gah da hər şey... Ondan əl çəkmək də lap asandır. Ancaq bu həm
də intiqam arzusundan, hər gün, hər saat ələ salıb tüpürdüyünə, gözdən salmağa
çalışdığına
baxmayaraq, təxminən, «adamlığa, insanlığa inam» adlanan şeydən əl
çəkmək deyilmi? Həyat nə qədər mənasız olsa da, onu boş giliz kimi tullamaq
olmaz. Lazım gələndə, mübarizə vaxtı çatanda o həmişə mənalı olur. Həyat adama
təkcə öz şəxsi istəkləri, qisas, lap qanına işləsə də – xudpəsəndlik, özünü yaddan
çıxarıb başqalarına
kömək eləmək, çox vacib hesab eləyib dünyanı bircə addımlığa
da olsa, bu qan çanağından, çirkabdan uzaqlaşdırmaq üçün lazım deyil. Həyat
adama bir də ona görə lazımdır ki, mübarizə aparsın, sadəcə olaraq, nəfəsi nə qədər
gedib-gəlir, mübarizə üçün fürsət gözləsin. Ancaq gözləmək də adamı için-için
yeyir, ümidlər alt-üst olur, üstəlik, səni gizli bir qorxu hissi də bürüyür ki, tamam
əldən düşəcəksən, gözləməkdən üzüləcəgsən, yorulacaqsan,
həyatla ayaqlaşa
bilməyəcəksən. Adam elə buna görə də əsəblərini yerindən oynadan hər şeyi yerli-
dibli unutmaq, amansızcasına, rişxəndlə, acı kinayə ilə, peşmançılıq hissi
duymadan onun başını biryolluq əzmək, sonra isə tamam başqa adam, özgə bir
«mən» olmaq istəmirmi? Ancaq bir azdan yenə yatırsan, özündə olmursan və o
dəhşətli xatirələr təzədən səni öz qoynuna alır...
Bədirlənmiş ay yavaş-yavaş pəncərədən çəkilirdi. İndi o, çarmıxa çəkilmiş
müqəddəs İsaya deyil, uzaqda dayanıb sırtıq-sırtıq onun-bunun pəncərəsinə,
yatağına tamaşa eləyən xəfiyyəyə oxşayırdı. Ravik tamam ayılmışdı. Əslində, o
qədər
də dəhşətli yuxu deyildi, bundan da betərini görmüşdü. Ancaq çoxdan idi ki,
yuxu görmürdü. Fikrə getdi: hə, tək yatmağın daşını atandan bəri yuxu görmürdü...
129
Əli ilə yan-yörəsini yoxladı. Şüşə yox idi. Çoxdan onu bura qoymurdu, küncdəki
stolun üstündə olurdu. Bir anlığa tərəddüd elədi. Bilirdi ki, içməsə də keçinər. İçsə
nə olardı ki? Durub ayaqyalın stola tərəf getdi, bir qədəh tapıb, şüşəni açdı. Onda
gətirdikləri kalvadosdan qalmışdı. Qədəhi yenə doldurub, pəncərəyə tutdu. Ayın
işığında opal kimi bərq vururdu. «Arağa, gərək, işıq düşməsin, – deyə fikirləşdi. –
Nə günəş, nə də ay işığı... Bütün gecəni bədirlənmiş ayın işığında qalan yaralı
əsgərlər adi gecələrdən çox zəifləyirdi...» Başını bulayıb qədəhi qaldırdı. Yenə
süzdü.
Geri dönəndə gördü ki, Joan gözlərini açıb ona baxır. Qımıldanmadı.
Görəsən, Joan, doğrudan da, ayılmışdı?!
– Ravik... – Joan dilləndi.
– Hə...
Joan diksindi, elə bil, yenicə oyandı.
– Ravik... – Onun səsi dəyişdi. – Ravik... Orada neyləyirsən?
– İçirəm...
– Niyə? – Joan dikəldi, həyəcanlandı. – Nə olub? Nəsə olub?
– Yox, heç nə.
Joan əli ilə saçlarını geri sığalladı:
– Allah, sən saxla! – dedi. – Yaman qorxdum.
– Bilsəm heç qalxmazdım. Dedim, oyanmazsan.
– Gözümü açanda gördüm, küncdə durmusan... Özü də lap birtəhərsən...
– Bağışla, Joan, elə bildim, oyanmazsan...
– Birdən hiss elədim ki, yanımda yoxsan. Soyuq idi, elə bil, külək əsirdi... Diksinib
ayıldım. Səni
o küncdə görəndə, lap qorxdum. Nəsə olub?
– Yox, Heç nə... heçcə nə, Joan. Oyanmışdım, istədim içəm ..
– Bir qurtum da mənə ver.
Ravik qədəhi doldurub ona tərəf getdi:
– İndi lap uşağa oxşayırsan, – dedi.
Joan qədəhi ikiəlli alıb içməyə başladı. Yavaş-yavaş içir, şüşədən Ravikə baxırdı.
– Niyə ayıldın, Ravik?
– Bilmirəm, deyəsən, ay işığı oyatdı.
– Mənim aydan zəhləm gedir.
– Antibdə isə xoşun gələcək.
Joan qədəhi yerə qoydu.
– Doğrudan, gedirik?
– Hə, gedirik.
– Bu lənətə gəlmiş dumandan, çiskindən canımız qurtaracaq?
– Hə, canımız bu lənətə gəlmiş dumandan, çiskindən qurtaracaq.
– Onda bir qədəh də süz.
– Yatmaq istəmirsən?
– Yox! Adamın yatmağa heyfi gəlir. Həyatımızın çoxu elə yuxuda keçir. Bir qədəh
araq ver. Hansındandır? Bəs onu da özümüzlə götürmürdük?
– Heç nə götürmək lazım deyil.
Joan diqqətlə onun üzünə baxdı:
– Həmişə belə olacaq?