Qaldirilmasi yollari

II FƏSİL. FİRMALARIN BEYNƏLXALQ MARKETİNQ 
FƏALİYYƏTLƏRİNDƏ QARŞILAŞDIQLARI PROBLEMLƏR 
2.1. Beynəlxalq marketinq fəaliyyətlərində bir sıra risk faktorları və bunlara 
uyğun bir sıra nümunələr 
Bu günə qədər beynəlxalq marketinq sahəsində mövcud olan və potensial risklər 
bir çox akademik və tədqiqatçılar tərəfindən müxtəlif perspektivlərdən öyrənilmişdir 
ki, bu da marketinq strategiyalarının bir çox təsnifatının mövcudluğunu izah edir. Digər 
sahələrdə marketinq növləri funksional xüsusiyyətlərinə görə təsnif edilir. 
Marketinq sahəsi üçün səciyyəvi olan bütün risklər şirkətlərin daxili bazarında, 
müəyyən bir ölkə və ya müəyyən bir bölgədə inkişaf strategiyasına uyğundur.
Bu sahədə tanınmış tədqiqatçı Levitt T. beynəlxalq marketinq risklərini iki növə 
ayırırdı: uyğunlaşma strategiyasında formalaşan risklər və standartlaşdırma 
strategiyasında formalaşan risklər.
Yeni bir bazara girmə prosesində olan hər bir şirkət, adi marketinq fəaliyyətlərini 
potensial olaraq yeni bir bazarın xüsusiyyətlərinə uyğunlaşdırmağa çalışır və şirkətin 
yeni bazarlara girməsinin nə qədər uğurlu olub-olmamasından asılı olmayaraq, şirkətin 
marketinq praktikasını bütün bölgələrdə standartlaşdırmağın daha doğru olub-olmadığı 
sualı ilə qarşılaşır.
Beynəlxalq marketinq strategiyalarının üstün tərəfləri və çatışmazlıqları haqqında 
danışarkən, standart yanaşmanın daha çox tənqid olunduğunu qeyd etmək olar. Çünki 
bu yanaşma ciddi risklərlə əlaqələndirilir. Ancaq digər tərəfdən, standartlaşdırma 
fəaliyyətin genişləndirilməsi və ya yeni bir bazara daxil olmaqla əlaqədar xərclərdə 
əhəmiyyətli dərəcədə artımın qarşısını alır.
Nəticə etibarilə, bu yanaşma şirkət üçün optimal, sərfəli, məhsulların qiymət və 
keyfiyyət nisbətini təmin edir. Bununla birlikdə, bölgələr və ölkələr arasındakı orta 
bazar qiymət fərqləri üçün ehtiyatları təmin etmək lazımdır, bunun sayəsində müxtəlif 

---

33 
ölkələrdə standartlaşdırılmış marketinqdən istifadənin müsbət təsiri əhəmiyyətli 
dərəcədə qiymətləndirilə bilər. 
Uyğunlaşma yanaşması, standartlaşdırmanın antipodu olmaqla, tətbiqinin 
üstünlükləri və çatışmazlıqlarının əks paylanmasını nəzərdə tutur. Digər tərəfdən, 
uyğunlaşma daha böyük bazar payı qazanmağı və nəticədə tələbi, gəliri və mənfəəti 
artırmağı hədəfləyir.
Müxtəlif ölkələrdə tədqiqatlar göstərir ki, bir çox şirkətlər və firmalar marketinq 
strategiyasının tətbiq edilməsi ilə xarici bazara zamanla çıxır və mərhələli şəkildə 
həmin bazarı öyrənərək mənimsəyirlər. Burada risklərin yaşanmaması üçün firma 
daxili ilə xarici bazar arasındakı fərqi nəzərə almaqla, baş verə biləcək və potensial 
riskləri minimuma endirməyə çalışmalıdır. Nümunə olaraq, İsveç şirkətlərini 
göstərmək olar. İsveç şirkətləri və firmaları xarici bazara çıxmaq istiqamətində və 
seçimlərin edilməsində qərar qəbul etməyi idarəetmə elminin vacib bir sahəsi hesab 
edirlər. Onlar düşünürlər ki, şirkətlər xarici bazara çıxmadan öncə bir tərəfdən həmin 
xarici bazarda mövcud yeni mədəniyyət sahələri ilə, bazarın strukturu, prinsipləri və 
orada hökm sürən situasiyalarla, digər tərəfdən öyrənilməyən və daha mürəkkəb xarici 
əməliyyatlarla yaxından tanış olmalıdır.
Danimarka firmaları üçün də qeyd edilən marketinq prinsipi də xarakterikdir. Belə 
ki, bu ölkədə də beynəlxalq əməliyyatların və xarici bazara adaptasiya prosesinin 
zamanla və ehtiyatlılıqla həyata keçirilməsi prinsipi ilə həyata keçirirlər. 
Qeyd edilməlidir ki, iqtisadi nöqteyi - nəzərdən şirkətlərin eyni müddət 
çərçivəsində bir neçə ölkənin bazarına çıxması və bu bazar sferasının hər birinə 
dərindən daxil olmaqla, orada möhkəmlənməsi çox əlverişli hesab edilir. Lakin önəmli 
məqamdır ki, praktikada bunu reallaşdırmaq hər zaman mümkün deyildir. Müxtəlif 
şirkətlər 
bir 
neçə 
ölkənin 
bazarına 
daxil 
olmaq 
haqqında 
qərar 
müəyyənləşdirərkən, mütləq bilməlidir ki, həmin yeni bazarlara nüfuz edə bilmək üçün 
tələb edilən məsrəflər yüksək ola bilər. 

---

34 
Şirkətlərin yeni bazara uyğunlaşdırılması, kommunikasiya vasitələrinə sərf 
ediləcək xərclərin miqdarı, bazarı müəyyənləşdirilmiş ölkədə əhalinin artım səviyyəsi, 
yaş quruluşu, əldə edilən gəlirlərin hansı meyllə inkişaf etməsi baş verə biləcək risklərin 
qarşısının öncədən alınması üçün vacibdir. Bundan başqa həmin bazarlara nüfuz etmək 
üçün dövlət orqanları tərəfindən maneələrin olub olmaması, bu bazarlarda hansı xarici 
kompaniyaların fəaliyyət göstərməsi, onların rəqabət qabiliyyətlilik dərəcəsi və s. təhlil 
edilməlidir. 
Şirkətlər hər şeydən öncə müəyyənləşdirməlidir ki, özünün potensial bazarı kimi 
hansı ölkələr təyin edilməlidir. Bu zaman hər bir ölkənin cazibədarlıq dərəcəsi onun 
təsərrüfat strukturu, firmanın göndərəcəyi əmtəələrin növü, orada yaşayan əhalinin sayı 
və gəlirlilik səviyyəsi, ölkədə xarici mühitin mövcud siyasi, hüquqi, sosial, texnoloji və 
s. kimi amillərindən asılı şəkildə müəyyənləşdirilməlidir. Şirkətlərin və firmaların 
xarici bazardakı fəaliyyəti və onun müvəffəqiyyətlilik dərəcəsi məhz bu amillərdən asılı 
şəkildə reallaşdırılacaqdır. 
Müxtəlif şirkətlər özünün potensial bazarı olaraq gördüyü və beynəlxalq
marketinq strategiyasını reallaşdıracağı ölkələri aşağıdakı kriteriyalara əsasən 
qruplaşdıra bilər: daxil olacağı bazarın cazibədarlığı (sabitliyi, dinamikası, həcmi, 
tutumu və s.), şirkətin rəqabət üstünlüyü və potensial risklər. 
“İnternational Hough” şirkətinin bu sahədə atdığı növbəti addımı, mümkün 
mənfəət göstəricisi və potensial risklər arasındakı fərq nisbətini qiymətləndirmək 
məqsədilə reallaşdırdığı maliyyə təhlili olmuşdur. Göründüyü kimi, xarici bazarların 
təhlil edilməsi və seçilməsi əsasında beynəlxalq marketinq tədqiqatları dayanır. Bir 
qayda olaraq, bu tədqiqatlar sənədlərin təhlili və ekspert qiymətləri əsasında həyata 
keçirilir. Bu vəziyyətdə zəruri məlumatların böyük bir hissəsi sənəd mənbələrindən, 
həmçinin elektron resurslardan, yetərli olmayan qismi isə xarici bazarlara bələd olan 
ixracçılardan əldə oluna bilər.
Müasir beynəlxalq marketinq konsepsiyasına əsasən, beynəlxalq sferaya çıxmaq 
üçün uğurlu təşəbbüsvə strategiya planlaşdırması hər milli bazarın iqtisadi, mədəni və 

---

35 
hüquqi aspektlərini nəzərə almalıdır. Qeyd edilməlidir ki, beynəlxalq marketinq 
ənənəvi marketinq ilə müqayisədə olduqca mürəkkəbdir. Məsələn, burada ən yaxşı 
ehtimalda, xarici valyuta ilə hesablaşmalarla bağlı olan müxtəlif növ risklər, qiymət, 
nəqliyyat riski, ödəmə və ya malların çatdırılma şərtlərinə əməl edilməməsi riski və s. 
vardır. Həmçinin, dünya ticarətində özünü göstərən gömrük rəsmiləşdirmələri və digər 
amillərlə əlaqəli çətinliklər istisna edilə bilməz. 
Beləliklə, beynəlxalq marketinq, risk dərəcəsini minimuma endirməklə yanaşı, 
qlobal bazarlarda qeyri-müəyyənliyi də azaltmaqla əməliyyatların gəlirliliyini artırır ki, 
bu da ümumiyyətlə milli bazarlardan daha yüksəkdir. 
İstehsalçı şirkət mallarını ölkədə fəaliyyət göstərən müxtəlif vasitəçilər vasitəsilə 
ixrac edir. Ümumiyyətlə, əksər hallarda, istehsalçı ilə istehlakçı arasında birbaşa əlaqə 
qurulmur. Dolayı ixracat dedikdə, ölkədəki vasitəçi ilə xarici ölkələrə məhsul 
göndərmək nəzərdə tutulur. Ümumilikdə, kifayət qədər maliyyə mənbəyi olmayan və 
ya xarici marketinqə açılmaq və risk almaq istəməyən müəssisə rəhbərləri tərəfindən 
istifadə olunur. Müəssisə məhsulları sanki ölkədəki bir müştəriyə satır və həmin agent 
şirkət məhsulları ölkə xaricinə göndərir.
Dolayı ixracatda, müəssisə xarici bazarlar haqqında məlumat və təcrübəyə sahib 
olan ölkədəki brokerləri, yerli tacirləri, xarici tacirləri və nümayəndələrini, ixracatçı 
birliklərini, ixrac menecment şirkətlərini (İxrac İdarəetmə Şirkətləri) istifadə edə bilər. 
Məsələn, Amerika şirkəti Hewlett Packard kompüter istehsal etmək üçün başqa bir 
Amerika müəssisəsi olan Intel-dən mikroçiplər alır və sonra istehsal etdiyi kompüterləri 
Avropaya ixrac edir. Bu o deməkdir ki, Intel-in çipləri dolayı yolla ixrac olunur və 
beynəlxalq ticarət prosesi reallaşdırılır. 
Yerli ortaqla şərik bir müəssisə yaratmaq, ixrac və ya lisenziyalaşdırmaqdan daha 
çox yayılan bir marketinq strategiyasıdır. Ortaq bir müəssisənin formalaşdırılması yeni 
yaradılan bir müəssisənin pay mülkiyyətinin tərəfdaşlarla paylaşıldığı və hədəf ölkə 
bazarına çıxdığı giriş strategiyasıdır.

---

36 
Bu strategiyanın cəlbedici olmasının bir neçə səbəbi vardır. Birgə müəssisə 
strategiyalarını izləməklə bir şirkət maliyyə riskini azalda bilər. İkincisi, şirkət birgə 
müəssisə təcrübəsi ilə yeni bir bazar mühiti öyrənir. Üçüncüsü, ortaq təşəbbüs təşkil 
edən tərəfdaşların fərqli güclü tərəflərini bir araya gətirərək, qarşılıqlı mübadilə 
yaratmağı təmin edir. Nəhayət dördüncüsü, müəssisələr arasında ortaqlığın yaradılması 
beynəlxalq marketinq strategiyasının uğurla həyata keçirilməsini təmin edə bilər. 
Şirkətlərdən biri yerli bazar məlumatlarına, sıx bir paylama sisteminə və ya ucuz işçi 
qüvvəsi ilə xammal təminatına sahib ola bilər. Belə bir şirkət tanınmış bir marka və ya 
texnologiya ilə ortaq axtara bilər. Yetərli kapitalı olmayan bir şirkət, layihəni 
maliyyələşdirə biləcək ortaqlara yönələ bilər. Nəticədə, ortaq təşəbbüs hökumət, idxal 
təşviqləri və qanunlar səbəbindən bir ölkə bazarına çıxmaq üçün istifadə edilə bilən 
yeganə strategiya ola bilər.
Birgə qurulan müəssisənin dezavantajları da vardır. Tərəfdaşlar bu kimi ortaqlıqda 
gəlirlər və mükafatla yanaşı, riski də bölüşməlidirlər. Strategiyanın əsas çatışmazlığı 
tərəfdaşlarla işləyərkən şirkətin nəzarət və koordinasiya ilə əlaqədar əhəmiyyətli 
maliyyə itkilərinə məruz qalmasıdır. Lakin, bəzi hallarda xarici müəssisələrin kapital 
payı, ölkəyə xas olan məhdudiyyətlər səbəbindən məhdudlaşdırılır. İkinci çatışmazlıq 
tərəfdaşlar arasındakı potensial ziddiyyətdir. Bu, çox vaxt mədəni fərqliliklərdə baş 
verir. Birgə müəssisədə tərəfdaş sayının artması problemləri də artırır. Üçüncü ölkələrin 
bazarlarındakı fikir ayrılıqları və bu bazarlardakı ortaqların mümkün rəqibləri 
“ayrılığa” səbəb olur. Bunun qarşısını almaq üçün iş planı üçüncü ölkələrin 
bazarlarında ortaq müəssisə razılaşmasının bir hissəsi kimi müqaviləyə daxil 
edilməlidir. Üçüncü məsələ lisenziyalaşdırma ilə bağlı müzakirələrdir. Birgə müəssisə 
daxilində dinamik bir tərəfdaş güclü bir rəqibə çevrilə bilər. 
Müasir marketinq strategiyalarının qurulmasında inkişaf etməkdə olan ölkələrin 
əksəriyyəti bu məsələyə üstünlük verirlər. Qlobal bir bazar mütəxəssisi, “Böyük bir 
sərmayə qoyarkən, məhsulun satılmasını izləməkdənsə, ortağın imkanlarını 
öyrənməlisiniz.” ifadəsini söyləmişdir. 

---

37 
Müqavilə istehsalında şirkət yerli bir istehsalçı tərəfindən istehsal olunan məhsula 
sahib olduğu halda, məhsulu birbaşa bazarlara çıxarır. Müəssisələr bərabərlik 
çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün praktik olaraq və riskli bazarlarda bu yola əl 
atırlar. Bu şəkildə, işçilər işəgötürən münasibətləri kimi bir sıra problemlərdən 
çəkinərkən bəzi mənfi cəhətlərlə qarşılaşa bilərlər. Bunlardan bəzilərində, müqaviləli 
müəssisənin istehsal fəaliyyətindən yaranan mənfəətdən imtina edərək, rəqibə 
çevrilməsi riski vardır. 
Müəssisələr tərəfindən bazar araşdırması edildikdən sonra hansı marketinqin 
həyata keçiriləcəyi bazarı seçəcəyinə qərar verilir. Girəcəyi bazar haqqında məlumat 
əldə etmək çətin ola və ya müasir, etibarlı məlumatlardan istifadə edilə bilər. Bu gün 
internet və özəl tədqiqat şirkətləri sayəsində bazarlar və ölkələr haqqında məlumat 
keçmişdən daha asan və daha sürətli əldə edilir. Bu uğurlu strategiyanın planlanması və 
həyata keçirilməsi üçün olduqca önəmlidir.
Müəssisələr həmçinin, bu məsələlərdə ölkələrin siyasi vəziyyəti ilə bağlı ekspert 
rəylərinə müraciət edə bilərlər. Şəxsi təcrübələrdən, BVF, Dünya Bankı, OECD kimi 
beynəlxalq təşkilatların hesabatlarından, xüsusi tədqiqatlardan və ticarət birliyi nəşrləri 
kimi ikinci dərəcəli mənbələrdən faydalana bilərlər. Dünyada iki yüzdən çox ölkə 
olduğu üçün namizəd ölkələr iqtisadi inkişaf, siyasi sabitlik və siyasi risk kimi ekoloji 
amillər nəzərə alınaraq müəyyənləşdirilməlidir. Müştərilərin alıcılıq qabiliyyəti, 
istehlakçı üstünlükləri, giriş maneələri, nəqliyyat xərcləri, vergilər, saxlama və paylama 
xərcləri nəzərə alınaraq, uyğun olmayan bazarların potensial bazarlardan düzgün 
şəkildə çıxarılması və satış potensialı yüksək olan bazarların seçilməsi olduqca 
əhəmiyyətli xarakter daşıyır.
Konsentrat marketinq (tək seqment) strategiyası xüsusilə iş mənbələri və 
imkanlarının məhdud olduğu hallarda çox faydalı olan strategiyadır. Bu strategiya 
böyük bir bazarın kiçik bir seqmentinə müraciət etmək əvəzinə, kiçik bir bazarın böyük 
bir hissəsini ələ keçirmək üçün yol seçməkdir. Xüsusi bir şöbəyə cəmləşmək, bilik, 
təcrübə və ixtisas sayəsində şirkət orada güclü bazar mövqeyi əldə edir. Şöbə yaxşı 

---

38 
seçilərsə, istehsal, paylama və tanıtımda əhəmiyyətli üstünlüklər qazanır, iri 
müəssisələrlə rəqabət edə və ixtisaslaşma sayəsində gəlirli işləyə bilir. İşə mənfəətlə bir 
şöbəyə daxil olma üstünlüyü verən bu strategiyadan geniş istifadə olunur.
Lakin bununla birlikdə, uyğun bir şəkildə “bütün yumurtaları ayrı bir səbətə 
qoymaq” təhlükələrini gətirən bu metodda əhəmiyyətli bir risk və məhdudiyyət vardır. 
Bütün satış və mənfəət imkanlarını bir seqmentə bağladığı üçün iş həmişəkindən daha 
yüksək risklə üzləşir. Bu halda, əhəmiyyətli itkilər ola bilir. İkinci bir mənfi cəhət, bir 
bölgədə güclü bir işə sahib olmağın digər bazar seqmentlərinə yayılmasını çətinləşdirə 
bilməsidir.
Dünyaca məşhur bir çox şöhrətli avtomobil şirkəti öncələr tək bir seqment 
strategiyasını izləmiş və zaman keçdikcə çoxlu bölmələrə ayrılmışdır. Bunlardan 
“yaguar” hələ də yalnız lüks bazar seqmentinə fokus olaraq işləyir. Bu fokus olunmuş 
marketinq strategiyasının günümüzdə tətbiq edilməsi niş (niche) marketinq adı ilə ifadə 
edilir. 
Differensial marketinq strategiyasında firma hədəf bazar olaraq, iki və ya daha çox 
seqment seçir və bütün marketinq səylərini bu şöbələrin hər biri üçün ayrı bir marketinq 
qarışığı hazırlamağa yönəldir. Differensial marketinq və ya çox seqmentli marketinq 
strategiyası, iş üçün tək seqment strategiyasından daha çox gəlir gətirir və müxtəlif 
səbəblərə görə əhəmiyyətli üstünlüklərə malikdir. Məhsula mövsümi bir tələb olarsa, 
bu tələbdən faydalanma və ya istehsalda artıq tutum olması halında, yeni bazar 
seqmentləri tapmaq və bu artıq məhsulu orada qiymətləndirmək üstünlüyünə malikdir.
Bu strategiyanın ən vacib dezavantajı istehsal xərclərinin təşviqi və beynəlxalq 
marketinq fəaliyyətində məhsul və xidmət baxımından müxtəliflik tələb etməsidir və 
bununla əlaqədar olaraq, yerli və beynəlxalq marketinq xərcləri daha yüksəkdir. Çünki 
istehsal prosesləri xammal və peşəkarlıq göstəriciləri kimi bir çox cəhətdən müxtəliflik 
tələb edir. 
Müxtəlif məşhur şirkətlər tərəfindən beynəlxalq bazarlarda tətbiq olunan 
marketinq strategiyalarına nəzər salaq. Beko beynəlxalq marketinq strategiyasını 

---

39 
reallaşdırmaq üçün Basketbol Bundesliqasının sponsorluğuna 2009-2010 mövsümündə 
başlamışdır. Beko, dinamik və yenilikçi xüsusiyyətlərinə uyğun olduğu üçün 
əhəmiyyətli Basketbol Avropa liqalarından birinə sponsorluq etmişdir. 2007-2008 və 
2008-2009 mövsümlərində Futbol Liqası Çempionatında oynayan Watford FC-yə 
sponsorluq etmiş və Eurobasket 2009 və 2010 Kişilər Basketbol Çempionatına sponsor 
olmuşdur. Beko, 2010-cu ildə 378-ci ildə İngiltərədə “ilin ağ malları tədarükçüsü” və 
“sektorda ən sürətli böyüyən şirkət” seçilmiş və bu mükafatlardan reklamlarda, veb 
saytlarda və mətbuatda istifadə etmişdir. Beko şirkətinin izlədiyi bu strateji yol uğurlu 
beynəlxalq marketinq strategiyalarına ən yaxşı nümunələrdən biridir.
“Ülker” markası Rumıniya bazarı üçün “Ülker Biskrem: Santa üçün çərəz” 
markası ilə yeni çərəzlər təqdim etmişdir. Bu çərəzlərin paketləşdirilməsində mavi və 
qırmızı rənglərdən istifadə olunmuşdur. Rumıniya xalqı mavi və qırmızı rəngləri 
sevdiyindən Milad rəngli paketlərdən hər zaman istifadə etmişlər. Bu isə firmanın 
məhsulunun onların diqqətini çəkməsində mühüm rol oynamışdır. Eyni zamanda, 
məhsul firmasının tutarlılığı (uyğunluğu) müxtəlif partiyaların, çeşidlərin istehsalında, 
paylanmasında və istifadəsində bir-birinə bağlılıq dərəcəsidir. Məhsul çeşidləri istehlak 
mallarından ibarətdirsə və burada eyni paylama kanalından istifadə olunursa, həmin 
çeşidlər daha uyğun hesab olunur.
Rusiyadakı “Efes” markası idman, musiqi festivallarına və digər xüsusi tədbirlərə 
sponsorluq etməkdədir. Rusiyanın ən böyük Rock təşkilatı olan Krylia, 2003-cü ildə bu 
sponsorluqlar arasında yer almışdır.
“Çilek” beynəlxalq bazarlarda öz marketinq strategiyasında Türk və Latın əlifbası 
ilə yazılmış standart bir logo və marka adından istifadə edir. Markanın şüarı da 
standartdır və ingilis dilinə “Çilek: Kids Room 0-24” olaraq tərcümə edilmişdir.
“Migros” Rusiyadakı pərakəndə bazarına Ramstore markası ilə girmişdir. 
Ramstore, Migrosun istifadə etdiyi mağaza formatından, daxili dizayn rənglərindən və 
yaşıl-narıncı kenquru simvolundan istifadə edir. 

---

40 
Xaricdə istehsal və satım prosesi ilə məşğul olan Beko, Efes Pilsen, Ülker, Evyap 
kimi şirkətləri, fəaliyyət göstərdikləri ölkə bazarlarında intensiv tanıtım fəaliyyətləri 
həyata keçirirlər. Onların əksəriyyəti yerli reklam agentliyi ilə işləməyi və hədəf 
müştəriyə görə fərqli reklam vasitələrindən istifadə etməyi üstün tuturlar. 
Beynəlxalq bazarlarda idarəetmə mexanizmləri ilə tənzimlənən məhdudiyyətlər, 
xüsusilə qiymət və rəqabət məsələlərində bəzi maneələr yarada bilər. Məhdudiyyətlər 
bəzən milli iqtisadiyyat səviyyəsində, bəzən də bəzi seçilmiş sektorlarda tətbiq oluna 
bilər.
Beynəlxalq bazarlara ixracat marketinqində qiymətləşmədə qarşılaşılan ən vacib 
problemlərdən biri qiymətlərin təyin edilməsində istifadə ediləcək məzənnə siyasətidir. 
Şübhəsiz ki, valyuta məzənnələri müəyyən olduğu halda bir milli valyutadan digərinə 
keçmək çox asandır. Xroniki xarici ödəmələr balansında olmayan və valyutası xarici 
valyutalara nisbətən ucuzlaşan ölkələrə satışda güclü bir milli və ya xarici valyutanın 
istifadəsi ixracatçıya maliyyə riskini azaldır.
Lakin bəzən qarşı tərəfin təkidi ilə əks hərəkəti rellaşdırmaq lazım ola bilər. Bu 
halda, satışın başqa bir şəkildə həyata keçirilməyəcəyi başa düşülür. Bu vəziyyətdə 
müddətli satışlardan mümkün qədər qaçınılmalı, ödəmə müddəti uzadılmalı və bu 
mümkün deyilsə, qiymət biraz daha yüksək tutularaq, zərər ödənilməlidir
İnflyasiya yüksək inflyasiya qlobal marketinq prosesinə məhdudlaşdırıcı təsir 
göstərən amillərdən biridir. Yüksək inflyasiya olan bir bazarda qiymətlərin təyin 
edilməsi və daxil olan bazarda xərclərin idarə edilməsi, artan əhəmiyyətə sahib 
idarəetmə məhdudiyyətləridir. İnflyasiyanın qiymətlərə təsirini azaltmaq üçün 
inflyasiyadan daha az təsirlənmiş məhsul komponentlərindən istifadə etmək və 
uzunmüddətli müqavilələrdən faydalanmaq son dərəcə vacibdir.