A su dün nd n sabaha
8
lar. M mm ds id xan v A ası xan qarda ları
irvan xanlı ının
m rk zi sayılan A su
h rin hücum etdil r. Cah-c lallı dinc
h yata üstünlük ver n Hacı M h mm d li xanı öldürdül r v
bü tün
irvan xanlı ına sahib oldular. Xanlı ın m rk zi A sudan
amaxıya köçürüldü. Bölgüy gör M mm ds id xan xanlı ın
m rk zini – amaxını, A ası xan is mahalları idar edirdi. ama-
xı yenid n abadla dırıldı.
1767-ci ild Quba xanı F t li xan
ki xanı Hüseyn xan-
la birl
r k, iki c bh d n
amaxı
h rin yaxınla dılar.
h rin
müdafi sini uzun müdd t davam etdir bilm y n qarda lar çar siz
qalıb, barı ıq üçün dü m nl rinin ordugahlarına getdil r. Lakin F -
t li xan M mm ds id xanın, Hüseyn xan is A ası xanın gözl rini
kor etdi. F t li xan M mm ds id xanı h bs ed r k D rb nd gön-
d rdi. M rk z
amaxıdan yen d A suya köçürüldü. H m Quba,
h m d
ki xanları t r find n iki naib t yin olundu. irvan xanlı-
ı iki hiss y bölündü. S rd rin v H s n mahalları
ki xanlı ına,
qalan hiss l r is Quba xanlı ına çatdı. A ası xan Kür çayı k na-
rındakı Kotevan qalasında m skunla dı.
F t li xan Hüseyn xanın ld etdiyi irvan xanlı ı torpaqlarını
da Quba xanlı ına qatmaq ist yirdi. Odur ki, yenid n bura hücum
etdi, S rd rin v H s n mahallarını da Quba xanlı ına qatdı. 1769-
cu ilin iyulunda xanlı ın m rk zi A sudan amaxıya köçürüldü v
h r abadla dırılma a ba landı. Bu i in h yata keçirilm si üçün
F t li xan 6000 adam ayırmı dı.
1774-cü ild A ası xan F t li xanla qan dü m ni olan Qaraba a
g lmi Avar xanı Novsal xanla birl
r k, amaxı
h rini l ke-
çirdi. F t li xan Bakı xanı M likm h mm d xanla birlikd
amaxı
üz rin hücum etdi. A ası xan geri ç kildi. Novsal xan is
h rin
yuxarı hiss sind çıxılmaz v ç tin bir sı ınacaqda gizl ndi. F t li
xan aman v d ed r k, Novsal xanı yanına g tirs d onu qoruya
bilm di. Novsal xanı v t r fdarlarını Aqqu alı qanlıları öldürdül r.
Buna etiraz olaraq Quba xanlı ında v ziyy t qarı dı. F t li xan Qu-
A su tarixind n s hif l r
9
baya qayıtmalı oldu. Bundan istifad ed n A ası xan yenid n irvan
xanlı ına sahib oldu.
M mm ds id xan v A ası xan F t li xana t r fdar olduqları-
nı v dostluq etm k ist dikl rini bildirdil r. 7 ild n b ri D rb ndd
dustaq olan M mm ds id xan azad edildi. irvan xanlı ının m rk zi
yenid n A suya köçürüldü v M mm ds id xan orada oturma a ba -
ladı. A ası xan is
lv ndd oturur, buradan mahalları idar edirdi.
1785-ci ild F t li xan
ki xanı M h mm dh s n xan v
irvan
xanı A ası xanla döyü m k üçün irvan xanlı ına girmi di. Qaraba
xanı brahimx lil xandan üz dönd rmi qarda ı Mehralı b y F t li
xanın yanında idi. Bir gec Mehralı b y Bakı xanlı ından
irvan
xanlı ına ged rk n yolda A ası xanın o lu
hm d b yl rastla dı,
aralarında vuru ma oldu, Mehralı b y öldürüldü. F t li xan onun
c naz sini ehtiramla Qaraba a gönd rdi. Bu hadis
brahimx lil
xanla F t li xanın arasında dostlu a, A ası xanla dü m nçiliy
g tirib çıxardı. brahimx lil xan v F t li xan A ası xana qar ı
birl di. Davam g tir bilm y n A ası xan m cbur n F t li xanın
hüzuruna g ldi. A ası xan o lanları il birlikd h bs edil r k Quba-
ya gönd rildi.
M mm ds id xan qarda ının aqib tinin gec-tez onu da haq-
layaca ını bilirdi. 1787-ci ild F t li xan A ası xanı
hm d b y
v M h mm d b y adlı o lanları il birlikd hakim t yin etm k
b han sil Qonaqk nd g tirdi. M mm ds id xan H s n mahalı-
na, oradan da Q b l y getdi. F t li xanı yezn si M h mm drza
b y qar ıladı. F t li xan A ası xanı o lanları il birlikd Bakıya
gönd rdi. Özü is A suya g ldi v M h mm drza b yi irvan xanı
t yin etdi. slind is hakimiyy t öz lind idi.
F t li xan M mm ds id xanı v o lanlarını, A ası xanın o lu
Mustafa b yi
ki xanı M h mm dh s n xandan ist di.
l rin
xeyrin olmadı ını ba a dü n M mm ds id xan F t li xanın yanı-
na g lm li oldu. O, dustaq kimi iki o lu – Mahmud b y v
sg nd r
b yl Salyana, M h mm drza xan is Qubaya gönd rildi.
A su dün nd n sabaha
10
Bu hadis l r zamanı M mm ds id xanın o lanları
sg r b y v
Qasım b y, A ası xanın o lu Mustafa b y Qaraba a qaçmı dılar. La-
kin onlar l keçirilmi v F t li xana çatdırılması üçün irvan xan-
lı ına gönd rilmi dil r. Xan o ulları Göyçay yolu k narında,
ki
v
irvan xanlıqlarının s rh ddind S rkar ail sinin t r fdarlarının
say sind azad olundular. sg r b y, Qasım b y v Mustafa b y
Ca ra, oradan Avar xanlı ına getdil r. Avar xanı Ümma xanı irvan
xanlı ına misi Novsal xanın intiqamını almaq üçün F t li xanla
döyü g tirdil r. F t li xan 9 ay A su
h rind mühasir d qaldı.
F t li xanın yanında A a M h mm d xan Qacarın qarda ı Murtuza-
qulu xan Qacar da vardı. O, qarda ından üz dönd rmi , vv lc Ba-
kıya, oradan da mühasir d n iki ay vv l A suya g lmi di. F t li xan
öz qızı P ricahan xanımı v Salyan nahiy sini Ümma xana verm y
boyun oldu, barı ıq ld edildi. sg r b y, Qasım b y v Mustafa
b y Qaraba a, oradan Osmanlı Axalk l kin getm li oldular.
1788-ci ild S rkar xan danına m nsub M mm ds id xan iki
o lu (Mahmud b y v
sg nd r b y) il Salyanda, A ası xan iki o lu
( hm d b y v M h mm d b y) il Bakıda, M h mm drza xan is
Qubada öldürüldü. A ası xanın övladlarından iki-üç n f r kor edildi.
H min il
ki xanı M h mm dh s n xan A sunu mühasir y aldı.
H tta
ki qo unları A sunun bir hiss sin girdi. Lakin F t li xan
Quba v D rb nd qo unu il M h mm dh s n xanı m
lub ed bil-
di. M h mm dh s n xan
kiy qayıtdı.
1789-cu ild F t li xan idd tli qızdırmadan v fat etdi. Haki-
miy y t o lu
hm d xan g ldi.
1790-cı ild
ki xanı M h mm dh s n xan Quba xanı
hm d
xana qar ı irvanlılarla birl di. Osmanlı dövl tind n Qaraba xan-
lı ına g lmi
sg r b y, Qasım b y v Mustafa b yi yanına ça ıran
M h mm dh s n xan irvan üz rin h r k t etdi. irvan xanlı ının
sabiq xanı Hacı M h mm d li xanın o lu Manaf b y d onlara qo-
ulmu du.
hm d xan müqavim t göst r bilm yib Qubaya getdi.
M h mm dh s n xan S rkar ail sini
irvan mahallarının, Manaf
Dostları ilə paylaş: |