Qarshi davlat universiteti kimyo-biologiya fakulteti biologiya yo’nalishi 021-48-guruh talbasi fayzullayeva Munisaning biozararlanish fanidan mustaqil ishi

QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI KIMYO-BIOLOGIYA FAKULTETI BIOLOGIYA YO’NALISHI 021-48-GURUH TALBASI Fayzullayeva Munisaning BIOZARARLANISH FANIDAN MUSTAQIL ISHI

Biozarorlovchi zamburug'lar materyallarni zararlanish belgilari va ularni aniqlash

Reja:

1. Zamburug‘larning ekosistemadagi o‘rni

2. Biozarorlovchi zamburug'larning atrof muhitga ta’siri

3. Zambrug’larning materiallarga t’asir

Xulosa

Abadiyotlar

KIRISH

• Materiallarni biozararlanish va bioparchalanishdan himoya qilishni o'rganishdagi keskin burilish bu jarayonda mikroorganizmlarning roli aniqlangandan so'ng o'rin oldi. Mikroorganizmlar ta'sirida yog'ochlar zararlanishini o'rganish XIX asrda boshlangan bo'lsa, qog'oz, kitob va hujjatlar zararlanishi XX asrning boshlarida, sanoatda qo'llaniladigan materiallarning zamburug'lar bilan zararlanishi XX asrning o'rtalarida tadqiq qilina boshlandi. Ma'lumotlarga ko'ra 2-chi jahon urushi yillarida tropik mintaqalarda har xil mamlakatlar armiyalarining kop aslaha-anjomlari mikroorganizmlar ta'sirida yo'qotilgan. SHu sababdan, masalan Yangi Gvineyada Avstraliya armiyasining brezent, chodir, kiyim, oyoq kiyim, rezinadan tayyorlangan buyumlar, elektr asbob-uskunalar, yaroqsiz holga keltiradi.

SHu bilan birga, tarkibida biror ozuqa moddalari bo'lmagan materiallar (masalan, metall va nometall buyumlar, optik jihozlar) ham zararlanadi. Yaqqol misol -durbin shishasi ustida mitseliy o'sishi; bu jihozni darhol yaroqsiz holga keltiradi. Bunday hollarda materiallar zararlanishining sabablari: 1) ular havodan tushadigan chang va zamburug' sporalari bilan ifloslanishi; 2) materiallarning bir-biri bilan kontaktda bo'lishi, masalan, zamburug' bilan oldin jihoz g'ilofi zararlanishi va keyin shishaga o'tishi va hakazo bo'lishi mumkin.

• SHu bilan birga, tarkibida biror ozuqa moddalari bo'lmagan materiallar (masalan, metall va nometall buyumlar, optik jihozlar) ham zararlanadi. Yaqqol misol -durbin shishasi ustida mitseliy o'sishi; bu jihozni darhol yaroqsiz holga keltiradi. Bunday hollarda materiallar zararlanishining sabablari: 1) ular havodan tushadigan chang va zamburug' sporalari bilan ifloslanishi; 2) materiallarning bir-biri bilan kontaktda bo'lishi, masalan, zamburug' bilan oldin jihoz g'ilofi zararlanishi va keyin shishaga o'tishi va hakazo bo'lishi mumkin.
• Shisha ustidagi mog'orni tozalanib ketilgandan so'ng ham uning sirtida mitseliyning botiq "rasmi" (izi) qoladi; bu zamburug' metabolitlari (asosan organik kislotalari) ta'sirida shisha yemirilishi natijasidir.