Qulu məHƏRRƏMLİ

 

132 

      DÖŞƏMƏ    DAYAQLARI    (tripod)    -    səyyar   

işıq    cihazlarının 

çoxunun qatlanan döşəmə dayaqlanna bərkidildiyi 

qurğu. D.d. çox 

vaxt      yüngül    alüminium      qatışıqlanndan     

hazrrlanır    və    işıq 

avadanlığının yetərli dayanaqlılığını təmin edir. Bu 

dayaqlan açıb- 

qaldrrmaq    mümkün    olduğundan    işıq   

cihazlarının      qoyulma 

hündürlüyünü    və    buna    uyğun    şəkildə işığın   

düşmə    bucağını 

tənzimləmək olur. 

      DÖŞƏMƏ    ŞTATİVİ    (tripod   

mount/stacker)    - üçayaq tipli 

oturacağı    olan qurğu. Bəzən təkərləri    və   

«durna»sı da olur. Bu 

ştativlər mikrofonu    danışana tərəf yönəltməyə, 

tuşlamağa, irəli 

çıxarmağa və dayandığı yerdən uzatmağa imkan 

verir. Belə ştativlər, 

əsasən, telefilm çəkilişində kara gəlir, çünki 

çəkilişlərdə aktyorlann 

yerdəyişmələri      ciddi    nəzarətdə      saxlamlır     

və    onlar      çəkiliş 

meydançasının nisbətən kiçik hüdudları ilə 

kifayətlənməli olurlar. 

      DÖVLƏT YAYIMI (state cast) - dövlətin 

yaratdığı, maliyyə- 

ləşdirdiyi,      nəzarət    etdiyi,    o    cümlədən   

verilişlərin    məzmununa 

müdaxilə etdiyi yayım. 

---

 

133 

      DÖVRİLİK (periodicity) - radio və 

teleproqramın    efırə getmə 

tezliyi. Hər hansı verilişin populyarlığının əsas 

səbəblərindən biri 

onun D.-dir. 

      DRAMATİKLƏŞDİRMƏK (dramatize) - 

dramatizmi, gərginliyi 

artırmaq, şiddətləndirmək, dramatik şəklə salmaq. 

      DRAMATİZM (dramatic effect/dramatic 

nature/qualities tensity) 

- film və    tamaşalarda    hadisələrin    dramaya   

xas olan gərginliyi; 

dramatiklik;      faciəlilik;      estetik    kateqoriya;   

insan      həyatımn 

ziddiyyətlərini    və münaqişələrini, insanm onu 

əhatə edən ictimai və 

təbii mühitlə qarşılıqlı münasibətini əks etdirir və 

ümumiləşdirir. 

D.-in əsasını insan davranışlannın, ideyalanmn,   

səylərinin, ehti- 

raslannın dramatik münaqişəsi (konflikt) təşkil 

edir. 

      DRAMATURGİYA (the drama) - 1) hər hansı   

bir sənətkann, 

xalqın və    ya dövrün dram əsərlərinin məcmusu; 

2) tamaşa və ya 

filmin süjet-obraz konsepsiyası (TV    və      kino   

D.-sının    xarakterik 

forması ssenaridir); 3) dram əsərlərinin    quruluş 

prisiplərini öyrənən 

incəsənət nəzəriyyəsi. 

---

 

 

                                                           

134 

      DRAMATURJİ FƏND (dramatic device/ethod) 

-bax Təhkiyənin 

dramaturgiyası. 

      DRAMATURJİ «TƏLƏ» (dramatic "trap'') - 

süjetin tamaşaçı 

diqqətini cəlb edən ilk kadrları və    onu müşayiət 

edən mətn. Süjetin 

konteksti    çərçivəsindən kənara çıxmayan bu 

«tələ» ilə    reportyor 

auditoriyanın diqqətini haqqmda danışılan 

hadisənin inkişafına cəlb 

edə bilər.    D.t. hadisənin    tamaşaçıya 

çatdırılmasına xidmət edən 

ekspressiv formadrr,    lakin bu vasitədən 

sui-istifadə etmək və onu 

manipulyasiya alətinə çevirmək olmaz. 

      DRAYVER (driver) - proqram; hansısa 

qurğunun kompüterdə 

işləməsini gerçəkləşdirən proqram. 

      DUBL (double) - filmdə, verilişdə hər hansı   

epizodun təkrar 

çəkilişi. 

      DUBLET    (duplicate)    - hər    hansı    bir şeyin 

ikinci    nüsxəsi, 

eyniləşdirilmiş iki şeydən biri. 

      DUBLİKAT (duplicate) - əsas sənədi əvəz   

edən ikinci nüsxə; 

kağızın, lentin, fotonun, filmin surəti. 

      DUBLYAJ    (dub)    -    nəyinsə    surətini   

yaratmaq.    Kinofilm 

---

 

135 

fonoqramınm başqa dildə yenidən yaradılması. 

D.-ın başlıca şərti 

ekranda aktyorun dodaqlarının hərəkəti ilə yeni 

mətnin tələffüzünün 

sinxronluğudur. Azərbaycanda ilk dəfə   

«Çapayev»    filmi (1937) 

dublyaj edilmişdir. 

      DUBLYAJ OLUNMUŞ FİLM (dubbed film) - 

səsli filmin başqa 

dildə səsləndirilməsi.Dublyajin    bir səslə - 

d i k t o r     d u b l y a j  ı; 

bir neçə səslə - a k t y o r     d u b l y a j  ı və 

yaxud geniş aktyor 

heyətinin ifasında    səsləndirilməsi - t a m    

d u b l y a j     kimi növləri 

vardı. 

      DUBLYOR (dubbing actor) - 1) eyni, yaxud 

bənzər işi başqası ilə 

yanaşı görən adam və s.; 2) kinoda əsas rolu əvəz 

edən aktyor; başqa 

dilə çevrilmiş filmin mətnini söyləyən kino 

aktyoru. 

      DUET (duet) - hər biri müstəqil olmaqla 

ikilikdə oxunan və ya 

çalınan musiqi əsəri. 

      "DURNA"    MİKROFONU ("Crane"   

micraphone) - durna 

boğazına bənzəyən uzun qurğudan asılmış 

mikrofon. D.m.    kadrda 

görünmür. Studiya şəraitində, habelə 

studiyadankənar çəkilişdə əldə 

---

 

 

                                                           

136 

tutulan    D.m. son dərəcə geniş    yayılıb.    Əl   

D.m.    səs qaynağına 

yaxınlaşdırmaq üçün    uzadıla    bilən    metal 

mildir.    Əl mikrofon- 

lanndakı    bütün üstünlüklər bu mikrofonda da var. 

Əlavə bir 

üstünlüyü də odur ki, bu mikrofon gövdədən gələn   

səsi təcrid edir və 

onu əlində saxlayan adama kameradan aralanaraq   

səs qaynağının 

ardmca getməyə imkan verir. 

      DÜRÜSTLÜK (accuracy) - faktm və hadisənin   

EE-də düzgün, 

dəqiq, gerçəkliyə uyğun şəkildə    verilməsi. 

      DÜŞƏN VƏ    DÖNƏN    İŞIQ    (direct/indiect   

üght) - çəkiliş 

səhnəsinə yönələn işığa d ü ş ə n     i ş ı q ,  çəkiliş 

səhnəsindən əks 

etdirilən işığa isə    d ö n    ə n    i ş ı q     deyilir. 

Onlann hər    ikisinin 

miqdarını hesablamaq üçün eksponometrdən 

istifadə olunur. Düşən 

işığı ölçərkən eksponometri çəkilən obyektin 

yerinə    qoyaraq növbə 

ilə bütün işıq    qaynaqlanna yönəldirlər.    Bu 

zaman    həmin cihaz 

nisbətən yüksək    göstəriciləri əks etdirir. Belə 

ölçü üsulu bir az 

gözəyan sayılsa da, çox etibarlıdır. Çəkilən obyekt 

və ya materiallar 

---