səviyyəli istedada malik olduqlarından dinlədikləri
mövzunu anlamaya da bilərlər. Məsəl çəkildiyi zaman iti
ağıla malik olmayanlar üçün də qaranlıq nöqtələr işıqlanır.
Qurani-kərim bütün bəşəriyyətə ünvanlandığından
onun müxtəlif surələrində kifayət qədər misallar çəkilir.
Həzrət İsanın (ə) bakirə qadından doğulmasına
inanmayanlara Qurani-kərim belə bir misal çəkir: «
Allah
yanında İsa da Adəm kimidir
»
1
. Allah-təala İsanın atasız
doğulmasına şəkk edənlərə həm ata, həm də anasız
yaradılmış Adəmi xatırladır.
Bəs Qurani-kərimdə müxtəlfi mövzuların izahı üçün
çəkilmiş məsələlərin konkret hansı faydaları vardır?
1. Adətən, hiss üzvləri ilə inanan insan bəzi mürəkkəb
əqli məsələləri anlamaqda çətinlik çəkir. Çəkilmiş məsəl
onun düşüncəsinin mümkün qədər əqli həqiqətlərə
yaxınlaşdırır. Bir növ hisslər ən uca nöqtədən baxmağa
başlayır.
2. Çəkilmiş misallar bir məsələnin sübutu üçün
gətirilmiş dəlillərin təsirini gücləndirir.
3. Məsəl çəkmək bir növ elmi dilin sadələşdirilməsidir.
4. Məsəl mövzunu əql dilindən hiss dilinə tərcümə edir.
5. Mövzu məsəl qəlibinə töküldükdən sonra höcət
insanların bəhanəsi kəsilir.
Sual 78:
Behiştin neçə qapısı vardır?
Cavab:
Ayə və hədislərdən məlum olur ki, behişt
müxtəlif qapılara malikdir. Bu qapıların çoxluğunun səbəbi,
heç də bir qapıdan daxil olmağın çətinliyi deyildir. Bu
qapılar hər hansı tayfa və təbəqə üçün də nəzərdə
tutulmamışdır. Bir çox saraylarda qapıların çoxluğunda
məqsəd tamam başqadır.
1
«Ali-imran» surəsi, 59.
70
Rəvayətlərdə nəql olunur ki, behiştin müxtəlif adlı
qapıları vardır. Bu qapılardan biri «mücahidlər qapısıdır».
Bu qapıdan din yolunda vuruşmuş mücahidlərin behiştdə
daxil olacağı və mələklərin onları salamlayacağı bildirilir.
İmam Sadiq (ə) buyurur: «
Behiştin səkkiz qapısı
vardır və onlardan hər biri eni qırx illik yol
uzunluqdadır
». Hədisdən aydın olur ki, behişt qapısı
bizim düşündüyümüz qapı anlamında deyildir.
«Hicr» surəsinin 44-cü ayəsində cəhənnəmin yeddi
qapıya malik olması bilindirməklə, səadətə daha çox yol
olduğuna işarə vurulur.
Sual 79:
Fəsad nədir?
Cavab:
Əvvəlcə onu qeyd edək ki, «fəsad» «səlah»ın
antonimidir. Dini mənbələrə istinad etsək, görərik ki, fəsad
əşyanın istər az, istərsə də çox miqdar tarazlıq halından
çıxmasıdır. Səlah isə, onun ziddinə olaraq, tarazlıq halətidir.
Sadə dillə desək, fəsad, günah və fitnə, səlah isə savab və
xeyirdir. Bütün fərdi və ictimai fəaliyyətlərdəki ifratçılıq və
təfritçilik fəsad hesab edilir. Qurani-kərimin müxtəlif
ayələrində bu mövzuya toxunulur:
«
Yer üzündə fəsad törədər və islah olmazlar
»
1
.
«
Allah-təala fəsad törədənləri, saleh əməl
sahiblərindən fərqləndirir
»
2
.
«
İslah ol və fəsad törədənlərin ardınca getmə
»
3
.
«İman gətirib saleh iş görənləri, yer üzündə fəsad
törədənlərlə eyni tutmarıq
»
4
.
1
«Şüəra» surəsi, ayə 152.
2
«Bəqərə» surəsi, ayə 220.
3
«Əraf» surəsi, ayə 142.
4
«Sad» surəsi, ayə 27.
71
Müxtəlif ayələrdə fəsad törətmək Allah və
peyğəmbərlərlə vuruşmaq, insanın qətli hər cür azğınlıqa
aid edilir.
Yer üzündə fəsad törədənlər sırasında ilkin adı
çəkilənlərdən biri Firondur. Artıq həlak olacağını anlayan
Firon iman gətirdiyini bildirəndə, ona buyurulur: «
İndimi?
Halbuki, əvvəlcə Allaha qarşı çıxmış və fəsad
törədənlərdən olmuşdun
»
1
.
Bəzən oğurluq fəsad hesab edilir. Yusif peyğəmbərin
qardaşları oğurluqda ittiham olunduqları zaman deyirlər:
«
Biz, Misir torpağına fəsad salmaq üçün gəlməmişik
»
2
.
Sual 80:
Şimşəyin faydası varmı?
Cavab:
Bildiyimiz kimi, şimşək mənfi və müsbət yüklü
iki buludun bir-birinə yaxınlaşmasından yaranır. Bu hadisə,
mənfi və müsbət yüklü iki naqil bir-birinə toxunduqda
qığılcım yaranmasının oxşarıdır. Bütün təbiət hadisələrində
istər cəmiyyət, istərsə də təbiət üçün faydalar olduğunu
bilirik. Bəs şimşəyin faydası nədir? Qurani-kərimdə
buyurulur: «
Sizə qorxu və ümid məqsədi ilə şimşək
göstərən, ağır buludları yaradan da Odur
»
3
.
Ayədən göründüyü kimi, şimşəyin ilkin faydası,
insanları Allah-təalanın əzəmətindən xəbərdar etməkdir.
Buludla yer arasında yaranan belə şimşəkləri «saiqə»
adlandırmışlar. Müsbət yüklü bulud həmişə mənfi yüklü
yerə yaxınlaşdıqda, saiqə yaranır. «
Allah onların vasitəsi
ilə istədiyini vurar
» ayəsində saiqə nəzərdə tutulur.
«Təbiətin zarafatı» adlandırılan şimşəyin, bir sıra təbii
faydaları da vardır. On beş min dərəcə santiqrad istilik
1
«Yunis» surəsi, ayə 91.
2
«Yusif» surəsi, ayə 73.
3
«Rəd» surəsi, ayə 12.
72
yaradan şimşəklər, havanı yandırır və bunun ardınca
havanın təzyiqinin dərhal enməsi nəticəsində buludlardan
yağış yağır. Həmin yüksək temperaturda yağış damlaları
artıq oksigendən yaranır və belə su, «ağır su» adlanır. Bu
suyun formulu N₂O₂ -dir. Ağır su isə, güclü
mikroböldürücü xüsusiyyətə malikdir.
Yüksək temperaturda yaranmış yağış damlalarının
tərkibində karbon turşusu olduğundan, bu yağış həm də
torpaq üçün gübrə funksiyasını daşıyır.
Sual 81:
Quran «hamı səcdədədir» buyurarkən, nəyi
nəzərdə tutur?
Cavab:
Bütün hadisələr iki mümkün mahiyyətdən
birini daşıyır. Onlar ya təkvinidir (fitri, təbii), ya da təşri
´idir (iradi). Səcdə təvazö, təslim əlamətidir. Əql mülkü ilə
mükafatlandırılmış bəşəriyyət Allahın səcdəsinə dəvət
edilir və bu əmrə itaət edənlərin səcdəsi iradidir. Amma
təbiətdə baş verən hadisələr təşri´idir. Yəni onun
iradəsindən asılı deyil. «Rəd» surəsinin 15-ci ayəsində belə
buyurulur: «
Göylərdə və yerdə kim varsa, özləri də,
kölgələri də səhər-axşam, istər-istəməz Allaha səcdə
edər
». Ayədəki «istər-istəməz» kəlmələri aşkar göstərir ki,
nəzərdə tutulan səcdə təşri´i yox, təkvinidir. Bəs bu hansı
səcdədir?
Bu barədə təfsirçilər müxtəlif fikirdədirlər. Bir qrup
təfsirçinin fikirincə, ayə bütün kainatda ilahi qanunların
hökm sürdüyünə bir işarədir.
Digər bir qrup təfsirçi isə, ayədə bütün mövcudların
kölgələrinin səcdəsindən danışıldığını bildirirlər. İstər
insan, istər təbiətin hər hansı bir elementi kölgəyə malikdir.
Səhərlər bir istiqamətdə kölgə günorta düzəlir, axşam isə
73
Dostları ilə paylaş: |
