Qurilishda geodezik ishlarni turlari, tarkibi va ularni kuzatish

---

Journal of Advanced Research and Stability 
ISSN: 2181-2608 

www.sciencebox.uz/ 
894
“Aniq va tabiiy fanlar ta’limida raqamli texnologiyalarni qo‘llash”
 
Special Issue | 2022

 
QURILISHDA GEODEZIK ISHLARNI TURLARI, TARKIBI VA ULARNI KUZATISH 
Ochilov Askar Boymurodovich, Ismatov Temur Akbar O’g’li 
YRFB mutaxassisligi 1-bosqich magistrantlari 
Abdulloyev Ashraf Muzaffarovich 
TIQXMMI” MTU BTRBI YT va YF kafedrasi assistenti 
Annotatsiya
: Ushbu maqolada har qanday qurilish loyihasini amalga oshirishda, geodezik 
tadqiqotlar asosiy roli keltirib o’tilgan Geodezik ma’lumotlarsiz bino va inshootlarning 
loyihalarini relefga o’tkazish mumkin emasligi. Zamonaviy inshootlarni hech birini geodezik 
o’lchovlarsiz qurib bo’lmayligi yoritib berilgan. 
Kalit so’zlar:
 geodeziya, o’chash, loyiha, qurilish, topografik plan, syomka. 
 
Qurilishdagi geodezik ishlar ma'lum hajmda va aniqlik bilan amalga oshiriladi, bu qurilish 
ob'ektlarini joylashtirish va o'rnatish paytida loyihalash hujjatlarining geometrik parametrlari 
qurilish kodlari talablariga muvofiqligini ta'minlaydi. Ishlar quyidagi asosiy turlarga bo'linadi: 
syomka qilish, nazorat qilish, markazlashtirish, shuningdek ijro etuvchi tekshirish, qurilish 
ob'ektlarining deformatsiyalarini kuzatish. Syomka qilish va kuzatish ishlari qurilishni 
loyihalashdan oldin amalga oshiriladi va muhandislik qidiruv davomida amalga oshiriladi. 
Kuzatish ishlari to'g'ridan-to'g'ri qurilish davrida amalga oshiriladi va loyihadan binolar va 
inshootlarning o'qlari va punktlari joylariga olib chiqishga mo'ljallangan. Ijro syomkasi qurilish 
jarayonida va u tugaganidan keyin qurilish-montaj ishlarining bajarilishi va sifatini nazorat 
qilish, shuningdek, qurilgan maydonning yangi loyihasini tuzish uchun o'tkaziladi. Qurilish 
ob'ektlarining deformatsiyalarini kuzatish ularni qurish boshlanganidan boshlab qurilish 
tugagunga qadar amalga oshiriladi va kerak bo'lganda foydalanish davrida davom etadi. Qurilish 
maydonchasida ularni amalga oshirish bilan bog'liq geodezik ishlarning tarkibi quyidagilarni o'z 
ichiga oladi; 

qurilish uchun geodezik tayanch tarmogi bazasini yaratish, shu jumladan qurilish 
maydonchasining markaziy tarmog'ini qurish va bino va inshootlarning asosiy yoki asosiy 
markaziy o'qlarini, magistral va tashqarida joylashgan chiziqli inshootlarni, shuningdek 
texnologik uskunalarni o'rnatish uchun markaziy bazani yaratish; 

magistral, chiziqli inshootlar yoki ularning qismlari, vaqtincha binolar (inshootlar) bundan 
mustasno, joyida o’rnatish; 

agar bu geodezik ishlarni ishlab chiqarish loyihasida yoki ishlarni ishlab chiqarish loyihasida, 
shuningdek batafsil markazlashtirish ishlarini ishlab chiqarishda ko'zda tutilgan bo'lsa, 
boshlang'ich va o'rnatish gorizontlarida binolar (inshootlar) ning ichki markaziy tarmog'ini va 
texnologik uskunalarni o'rnatish uchun markazlashtirilgan tarmoqni yaratish; 

binolar (inshootlar) va geometrik parametrlarning to'g'riligini geodezik nazorat va bajarilgan 
geodezik hujjatlarni tayyorlash bilan tugagan ob'ektlarni yoki ularning alohida qismlarini 
tekshirish; 

poydevor, binolar (inshootlar) va ularning qismlarining deformatsiyalarini geodezik 
o'lchovlari, agar bu loyihalash hujjatlarida nazarda tutilgan bo'lsa, dala nazorati yoki davlat 

---